Quân đội Ai Cập ngày 3/7 lật đổ và giam giữ Tổng thống người Hồi giáo Mohamed Morsi, một tuần sau các cuộc đụng độ chết người và những cuộc biểu tình lớn đòi ông từ chức.
Tướng Abdel Fattah al-Sisi – người đứng đầu các lực lượng vũ trang trong chính quyền của ông Morsi – tuyên bố trên truyền hình quốc gia rằng tổng thống Morsi đã bị lật đổ. Trong bài phát biểu của mình, tướng Sisi đã nêu chi tiết về lộ trình cho một cuộc chuyển giao quyền lực.
 |
| Ông Mansour trong lễ nhậm chức lãnh đạo lâm thời. |
Tướng Sisi tuyên bố đình chỉ hiến pháp và các cuộc bầu cử tổng thống sẽ sớm được tiến hành nhưng không nói cụ thể là khi nào. Ông này cũng nhấn mạnh rằng các lực lượng vũ trang sẽ tránh xa chính trị.
Đến sáng 4/7, ông Adli Mansour đã tuyên thệ nhậm chức tổng thống lâm thời của Ai Cập. Trước đó cùng ngày, ông đã được bổ nhiệm làm người đứng đầu của Tòa Hiến pháp tối cao Ai Cập.
Trong lúc đó, lực lượng cảnh sát Ai Cập cũng bắt đầu vây bắt các trợ lý chủ chốt của ông Morsi và các nhà lãnh đạo của tổ chức Huynh đệ hồi giáo.
Truyền thông nhà nước Ai Cập cho biết, lệnh bắt giữ 300 quan chức trong tổ chức Huynh đệ Hồi giáo đã được đưa ra. Theo một thành viên của cấp cao của tổ chức này, ông Morsi và các trợ lý cấp cao của ông đang bị “quản thúc” tại một cơ sở quân đội.
Tướng Gehad El-Haddad cho biết thêm rằng, vị tổng thống vừa bị lật đổ sau đó đã được đưa tới Bộ Quốc phòng Ai Cập.
Ông Morsi trong một bài diễn văn đã được ghi âm từ trước và được đăng tải trên mạng sau lời tuyên bố của tướng Sisi trên truyền hình đã kêu gọi những người ủng hộ ông bảo vệ “tính hợp pháp” của tổng thống dân cử.
Hàng ngàn người ủng hộ ông Morsi vẫn tụ tập ở khu vực phía Bắc Cairo nhưng các đài truyền hình Ai Cập đã dừng đưa tin trực tiếp về các cuộc tuần hành ủng hộ ông Morsi sau khi quân đội tuyên bố việc ông đã bị lật đổ.
Trước những diễn biến liên tiếp tại Ai Cập, Tổng thống Mỹ Barack Obama nói ông “quan ngại sâu sắc” trước việc Tổng thống Morsi bị lật đổ và kêu gọi quân đội Ai Cập kiềm chế không tùy tiện bắt giữ ông Morsi và những người ủng hộ.
Tháng 5 vừa qua, Washington đã phê chuẩn gói viện trợ quân sự trị giá 1,3 tỷ USD cho Ai Cập. Tổng thống Obama cho biết sẽ xem xét lại gói viện trợ này và kêu gọi Ai Cập nhanh chóng quay trở lại nền dân chủ.
Tổng thư ký LHQ Ban Ki-moon thì nói rằng ông hiểu nhân dân Ai Cập đã “vô cùng thất vọng” nhưng ông cũng bày tỏ quan ngại trước sự can thiệp của quân đội. Bà Catherine Ashton – đại diện đối ngoại của Liên minh châu Âu – đã lên án hành động của quân đội, kêu gọi Ai Cập nhanh chóng trở lại nền dân chủ.
Bà Ashton nói thêm, bà hy vọng chính quyền chuyển tiếp sẽ bao gồm tất cả các phe phái và rằng nhân quyền và các quy định của luật pháp sẽ được tôn trọng.
Ngoại trưởng Anh William Hague trong một tuyên bố nêu rõ Anh không ủng hộ sự can thiệp của quân đội để giải quyết bất đồng trong một chế độ dân chủ. Ngược lại, Quốc vương Abdullah của Ả Rập Xê-út đã ca ngợi sự can thiệp của quân đội Ai Cập và chúc mừng Tổng thống lâm thời Mansour.
Ông Morsi là tổng thống dân cử đầu tiên của Ai Cập. Từ hôm 30/6, ông đã phải đối mặt với áp lực đòi ông phải từ chức sau 1 năm nắm quyền vì bị cáo buộc đã phản bội cuộc cách mạng năm 2011 với việc tập trung quyền lực trong tay của những đồng minh của ông thuộc tổ chức Huynh đệ Hồi giáo.
Một năm cầm quyền của ông đã được đánh dấu bằng khủng hoảng kinh tế lan rộng, thiếu hụt nhiên liệu và các cuộc biểu tình phản đối gây chết người diễn ra thường xuyên.
Ông đã đề nghị thành lập một “chính phủ đồng lòng” để thoát ra khỏi cuộc khủng hoảng, vốn được xem là tồi tệ nhất từ cuộc nổi dậy, chấm dứt 3 thập kỷ cầm quyền của ông Hosni Mubarak. Tuy nhiên, đề nghị này đã không được những người chỉ trích ông ủng hộ và quân đội đã lật đổ ông.
Minh Ngọc (tổng hợp)
