Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhận định, vấn đề cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả DNNN là vấn đề lớn, khó và phức tạp. Đảng và Nhà nước ta đã bàn nhiều lần, ban hành và lãnh đạo, tổ chức thực hiện nhiều chủ trương, chính sách, biện pháp để sắp xếp lại, đổi mới, nâng cao hiệu quả, phát triển doanh DNNN và trên thực tế đã đạt được nhiều kết quả quan trọng.
Từ chỗ cả nước có hơn 12.000 DN 100% vốn Nhà nước, đến năm 2001 giảm xuống còn 5.655 DN và đến tháng 10/2016 chỉ còn 718 DN 100% vốn Nhà nước.
Tuy nhiên, đến nay DNNN vẫn chưa thực hiện được vai trò là lực lượng nòng cốt của kinh tế Nhà nước; chưa thực hiện được nhiệm vụ dẫn dắt, tạo động lực phát triển đối với nền kinh tế.
Nhìn chung, hiệu quả kinh doanh và đóng góp của phần lớn DNNN còn thấp, chưa tương xứng với nguồn lực Nhà nước đầu tư. Nhiều DNNN làm ăn thua lỗ, thất thoát, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực với những dự án đầu tư hàng nghìn tỷ đồng “đắp chiếu”, làm trầm trọng thêm nợ xấu ngân hàng và nợ công quốc gia, gây bức xúc trong nhân dân…
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nêu rõ: Có một câu hỏi lớn đặt ra cần được giải đáp thấu đáo là, vì sao những hạn chế, yếu kém nêu trên đã được chỉ ra từ lâu, nhưng qua nhiều nhiệm kỳ đến nay tình hình vẫn chậm chuyển biến, thậm chí có mặt còn trầm trọng hơn?
Phải chăng nguyên nhân chủ yếu là do: Chưa xác định rõ ràng, đúng đắn chức năng, nhiệm vụ sản xuất, kinh doanh và chức năng, nhiệm vụ chính trị-xã hội của DNNN; chưa có chuẩn mực trong hạch toán kinh doanh đúng đắn và phù hợp với DNNN trong sản xuất, kinh doanh sản phẩm hàng hoá thông thường với sản xuất, cung ứng dịch vụ công ích.
Việc quản lý, quản trị DNNN chậm được đổi mới, hoàn thiện theo chuẩn mực quốc tế. Thể chế quản lý, kiểm tra, giám sát về đầu tư và tài chính đối với DNNN, nhất là về bảo lãnh vốn vay, định giá đất đai, tài sản hữu hình, vô hình còn nhiều bất cập. Công tác cán bộ, chính sách tiền lương của DNNN chưa phù hợp với cơ chế thị trường; quyền hạn và trách nhiệm của người quản lý DNNN chưa đủ rõ.
Việc tách chức năng quản lý Nhà nước đối với DNNN và chức năng của cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn Nhà nước tại DNNN thực hiện chậm. Cơ chế quản lý, giám sát và việc thực hiện quyền, trách nhiệm của cơ quan và người đại diện chủ sở hữu Nhà nước tại DN còn bất cập, dễ bị lợi dụng để trục lợi, tham nhũng, tiêu cực.
Việc đổi mới phương thức hoạt động của các tổ chức đảng, tổ chức chính trị-xã hội trong DN chưa theo kịp yêu cầu cơ cấu lại, đổi mới, nâng cao hiệu quả DNNN.
Trên cơ sở phân tích, đánh giá đúng những vấn đề nêu trên, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng yêu cầu cần xác định rõ mục tiêu, quan điểm chỉ đạo và những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu có tính đột phá trong thời gian tới.
