Tôi đi viết về gái điếm

Nhiều người bạn nói tôi may mắn được đời “ném” vào hang ổ gái điếm để rồi có kinh nghiệm viết văn, làm báo. Thực sự, những năm tháng vật lộn mưu sinh, tiếp xúc với những cô gái bán hoa đã cho tôi cái “vốn” để viết, cũng cho tôi những hiểu biết về rất nhiều thân phận, từ đó tôi có cuốn tiểu thuyết “Gái điếm” ra mắt bạn đọc và rất nhiều truyện ngắn khác viết về những cô gái này.

Viết về gái điếm
Năm 2006, đánh dấu một bước tiến bộ về văn chương của tôi. Đó là khi tôi viết một mạch xong truyện ngắn “Những cô điếm trong đời”. Truyện này dùng làm bài thi định kỳ ở lớp Viết văn (Khoa Viết văn ĐH Văn hóa), được thầy Sương Nguyệt Minh cho điểm 10.

Sau đó truyện đến tay nhà văn Phong Điệp, biên tập viên báo Văn nghệ trẻ. Chị chọn in hai kỳ trên báo. Có người bạn gái đọc được, gọi điện hỏi tôi: “Anh đang viết về cái kinh nghiệm mình trải qua đấy hả? Đọc truyện của anh, em suýt khóc. Sao mà thương nhân vật ấy thế. Em đã nghĩ trước đó về những cô gái bán hoa, rằng cuộc đời của bọn họ chỉ đáng lên án, việc làm của họ quả là xấu xa. Truyện của anh làm em có cách nghĩ khác. Đâu phải làm gái bán hoa đã là xấu...”.

Có một người hiểu tôi như vậy cũng là may mắn. Phần lớn những người đọc truyện tôi viết về gái điếm đều có ý hỏi: “Anh chắc hay vào chỗ đó lắm nên hiểu cặn kẽ thế”.

Nói chung họ đọc và chỉ nghĩ được rằng, tôi viết được như thế là vì tôi đã đi tìm những cô gái này nhiều lần, chứ không nghĩ được tôi viết vậy để làm gì và tôi muốn nói điều gì trong đó.

Sở dĩ tôi hiểu được họ là vì tôi trực tiếp sống bên họ, làm việc cùng họ, chứng kiến những đau khổ họ trải qua. Thậm chí, thời gian làm điều hành, tôi từng phải điều họ đi khách.

Tôi nghĩ công việc của mình không xấu, tôi không điều thì có người khác điều. Cuộc sống diễn ra và công việc làm điếm, tất nhiên đáng phải dẹp bỏ, nhưng không phải một sớm một chiều mà dẹp bỏ được.

Sau khi ra khỏi nhà nghỉ, bỏ hẳn công việc của một tiếp viên nhà nghỉ, tôi vẫn tìm lại những cô gái bán hoa để hiểu thêm họ, để làm những bài viết. Và, tôi đã viết ra tiểu thuyết “Gái điếm”. 

Rất nhiều bậc đàn anh đi trước, những người bạn tâm giao ủng hộ công việc của tôi. Viết về gái điếm, tôi không chỉ nhìn thấy công việc họ làm, cái sự nhớp nhơ họ phải chịu. Thế còn phần người của họ đâu? Những cô điếm cũng là con người.

Tôi từng tâm sự với một cô điếm có trình độ hẳn hoi, tốt nghiệp đại học. Cô nói: “Gái điếm cũng có văn hóa của gái điếm.

Cũng có luật, có ‘đẳng cấp’ có ‘nghiệp vụ’. Đến tham nhũng còn có văn hoá tham nhũng nữa là”. Cô này lên tiếng bênh vực cho những kiếp người như cô, và tôi thấy cô có lý.

Cô nói: “Em thấy rằng, làm điếm vẫn không xấu bằng tham nhũng. Làm điếm vẫn phải lao động, phải mất cái lớn lao đó là nhân phẩm. Chúng em phải trả giá rồi. Còn tham nhũng, ăn trên ngồi chốc, có mất gì đâu”.

Một anh bạn của tôi ở Sài Gòn ra, nói chuyện rằng từng một cô gái điếm rất có cá tính. Ngoài coi làm gái điếm là nghề, còn tỏ ra rằng đó là công việc tất nhiên, lương thiện như bao nghề khác. Bởi cô có cái lý riêng của cô, có cách nghĩ riêng của cô. Cô ta nói: “Tại sao chuyện đáp ứng nhu cầu của người khác lại là cái tội?”.

Viết về những đối tượng này, phải hiểu họ, chẳng thể đặt bút là cứ thoải mái đả kích, như muốn giết họ đến nơi, hoặc cứ lên tiếng nói đạo đức dạy đời.

Nhiều người có kiểu viết như vậy, ngồi một chỗ viết, bịa đặt thêm những tội lỗi của những cô gái điếm, rồi lên tiếng dạy họ, cũng tỏ ra thông cảm, muốn họ trở về đường sáng mà thực ra có biết làm gì để giúp họ đâu. Hoặc, chỉ đứng ngoài rồi kêu gọi, khoắng lên, còn mình thì rảnh rang.

"Vì tiền, chúng em đã... nhắm mắt đưa chân" - Ảnh minh họa

Viết về đối tượng nhạy cảm này không phải dễ, và không phải bao giờ cũng được chấp nhận. Nếu viết chỉ để viết, để kiếm vài đồng nhuận bút thì chẳng nói làm gì. Nhưng viết có trách nhiệm với ngòi bút, với nhân vật, xã hội con người, với lòng hướng thiện và tính nhân văn thì người viết phải luyện cho mình sự rung cảm cần thiết.

Câu nói “đừng nghe gái điếm kể khổ” hoàn toàn sai. Nếu người viết báo nào để ý nghĩ này tồn tại trong đầu thì chẳng bao giờ có bài viết sâu sắc. Ông trời sinh ra con người có hai tai là bắt chúng ta nghe rõ bằng cả hai, nghe có chọn lọc, thẩm thấu, có phân biệt đúng sai, bằng cả sự cảm nhận của một con tim.

Những va quệt với nhân vật
Tiểu thuyết “Gái điếm” được tôi viết ra rất nhanh. Những tình tiết và chi tiết, tôi đã nằm lòng từ lâu. Khi ngồi vào bàn con chữ cứ thế chảy tràn. Nhưng tôi thực sự đã viết khi tỉnh, vì thế nhân vật họ cãi lại tôi đã không viết cho thật về họ, rằng họ còn đau khổ.

Tôi nói với họ rằng đây là văn chương chứ không phải báo. Nếu văn chương chỉ bê nguyên si sự thật ngoài đời vào thì sẽ khó thành văn chương. Chỉ phóng sự mới làm như thế. Nhưng thực sự, tiểu thuyết của tôi đã làm nhẹ bớt những những đau đớn mang tính thô thiển, thậm chí có phần bẩn thỉu của cuộc đời gái điếm.

Bởi vì tôi làm văn chương, cuốn “Gái điếm” với tôi là một ý niệm về nghề gái điếm, là một sự đồng cảm, cùng đau với nỗi đau của nhân vật.

Nhân vật trong tiểu thuyết “cãi” lại tôi không phải vì họ ghét tôi, cũng chẳng vì bất đồng ý kiến. Mà bởi vì tôi có ý thương họ, đồng cảm với họ. Mà một vài cô gái thì quá tự ti, nói đời mình có gì để mà thương xót, để mà cảm thông.

Thuỷ, cô gái từng được tôi rất quý nói rằng: “Anh Học không phải moi móc về chúng ta. Anh ấy có thiện tâm”. Mấy cô gái kia mới có thể cởi mở tâm sự những điều thâm kín.

Nhớ ngày nào, những ngày đầu của năm 2001, tôi tốt nghiệp trường Trung học Nghiệp vụ du lịch, xin được vào làm ở một nhà nghỉ, tôi còn ngại ngùng trong bữa đầu tiên ăn cơm chung với những cô điếm.

Tôi gọi họ là chị và xưng em. Họ cười: “Tất cả đều là em, dù có người đã nhiều tuổi”. Sống cùng họ, ăn cùng họ và chứng kiến những ngày tiếp khách chóng mặt, những buổi nằm vật vã vì không có khách, rồi những tiếng khóc thét của một cô gái nào đó vừa nhận được tin đau đớn từ gia đình, hoặc nhận được điện thoại vòi tiền của chồng, tôi bỗng nhận ra những điều mà xã hội nên thông cảm, nên hiểu cho những thân phận này. Có một cô gái đi làm gái bán hoa để nuôi chồng, con và người mẹ chồng quanh năm đau yếu. Lại còn luôn nhận được sự vũ phu của chồng.

Có một chi tiết mà mãi về sau này tôi vẫn không thể nào quên về cô. Cô tên Yến. Một lần chồng cô xuống thăm, nhà nghỉ cho mượn một phòng để hai vợ chồng ở với nhau. Bữa trưa, lại dọn một mâm cơm để hai vợ chồng ăn.

Khi có khách quen gọi Yến, gã chồng liền đẩy Yến mau chóng xuống tiếp khách. Tôi thấy đau đớn quá, gã chồng là loại người gì mà sống bằng những đồng tiền vợ bán thân, là con thú biết nói hay sao mà nhẫn tâm đẩy vợ xuống bán thân(?).

Ôi xã hội lắm loại người, lại có loại  người hèn nhát đẩy vợ đi, thật chẳng thể nào hiểu nổi. Sau này, khi Yến biết mình bị “bê” lên mặt giấy, cô chỉ nói: “Anh đưa em lên làm gì, đời em đã chẳng còn gì để mất nữa rồi...”

Tôi đi nhiều, tiếp xúc nhiều. Chẳng ít cô gái điếm vì lý do nào đó đã biết số phận cô được lên mặt giấy do tôi viết, liền gọi điện dọa nạt, dù trong bài viết tôi đã cố gắng đổi tên.

Cô nhận ra thế nào được nhỉ, vì thậm chí, đến cái tên của cô khi hành nghề cũng là tên giả, là cái tên khá mỹ  miều dùng để hành nghề. Họ uất ức vì cảm thấy mình làm nghề này đã đủ nhục nhã, lại bị đưa lên mặt giấy, phơi bày cho thiên hạ biết.

Có cô gái cá tính cực mạnh, mỗi lần đọc được bất kể bài nào viết về gái bán hoa, cô đều phản ứng gay gắt dù tất cả những bài đó không nói về cô. Cô như cảm thấy mình bị xúc phạm, cái nghề của mình bị xúc phạm. Vì cô quan niệm, việc cô làm là một nghề cũng vất vả như bao nghề lao động khác.

Vâng, tôi chỉ biết nghe cô gái nói như vậy, sợ mình phản ứng sẽ gây ra nhiều chuyện chẳng lành. Tôi là người chứng kiến việc các cô làm, và viết về các cô. Dù đó là một nghề, thì cũng là một thứ nghề không nên bước vào đó, các cô điếm ạ (!)

Không hề ân hận
Tôi không ân hận vì mình đã chọn đề tài gái điếm, chọn con đường viết văn chẳng giống ai. Mỗi người viết sẽ viết tốt trong môi trường của mình.

Và, không phải ai cũng có khả năng thâm nhập thực tế, viết tốt về những cô gái đang là những người bị chú ý nhất của xã hội. Vui vì mình làm được việc, và cũng giúp được một số cô nghĩ lại.

Cái “Câu lạc bộ  hậu gái bán hoa” một thời gian hoạt động tốt đã giúp được nhiều cô gái từng hành nghề này có thể hòa nhập cộng đồng, sống tốt.

Niềm vui nhận được là thi thoảng, tôi lại nhận được điện thoại của bạn bè, báo cô này sinh con trai, cô kia sinh con gái, chồng họ đối xử rất tốt. Họ có thể chia sẻ, tâm sự, giũ bỏ được mặc cảm, một phần rất lớn là nhờ bàn tay cộng đồng.

Mỗi lần như vậy, tôi lại muốn đi viết về họ, để nhiều cô gái thấy được con đường trở về phía sáng, tìm lại chính mình quan trọng biết nhường nào.

Nguyễn Văn Học