Tổ chức và theo dõi thi hành pháp luật cần phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của Bộ Tư pháp

Bộ trưởng Lê Thành Long (tay trái) và Thứ trưởng Phan Chí Hiếu chủ trì phiên họp thường kỳ của Hội đồng khoa học Bộ Tư pháp.
Bộ trưởng Lê Thành Long (tay trái) và Thứ trưởng Phan Chí Hiếu chủ trì phiên họp thường kỳ của Hội đồng khoa học Bộ Tư pháp.
(PLO) - Chiều qua (7/3), Bộ trưởng Lê Thành Long và Thứ trưởng Phan Chí Hiếu đã chủ trì phiên họp thường kỳ của Hội đồng khoa học Bộ Tư pháp. Tham dự phiên họp có nhiều nhà khoa học đầu ngành và đại diện lãnh đạo một số đơn vị thuộc Bộ.

Tại phiên họp, dưới sự chủ trì của Bộ trưởng Lê Thành Long, Chủ tịch Hội đồng khoa học Bộ, các đại biểu đã bầu ra Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng là đồng chí Phan Chí Hiếu, Thứ trưởng Bộ Tư pháp; Phó Chủ tịch Hội đồng là đồng chí Nguyễn Văn Cương, Viện trưởng Viện Khoa học pháp lý; Thư ký Hội đồng là đồng chí Võ Đình Toàn, Phó Viện trưởng Viện Khoa học pháp lý.

Hiểu chủ thể tổ chức thi hành pháp luật theo nghĩa rộng hay nghĩa hẹp?

Tiếp đó, các đại biểu đã tập trung thảo luận làm rõ nội hàm khái niệm tổ chức thi hành pháp luật (THPL) và cơ chế theo dõi THPL. Có ý kiến cho rằng, nội hàm tổ chức THPL được xác định bao gồm tất cả các hoạt động THPL của hệ thống các cơ quan hành pháp. Nói cách khác, tổ chức THPL là quá trình các cơ quan hành chính nhà nước tổ chức cho các chủ thể thực hiện quyền và nghĩa vụ pháp lý của mình bằng các hành động tích cực.

Theo GS.TS Trần Ngọc Đường, pháp luật tồn tại dưới hai trạng thái là trạng thái tĩnh (luật, văn bản dưới luật… do lập pháp và lập quy mà có) và trạng thái động (là sự vận động của các quy định pháp luật, do tổ chức THPL mà có). Hai trạng thái này phải cùng tồn tại một cách thống nhất. Do đó, THPL là làm cho pháp luật đi vào thực tiễn đời sống xã hội còn tổ chức THPL là hoạt động mang tính chủ quan để đưa pháp luật vào cuộc sống.

Còn TS Dương Thanh Mai cho rằng, THPL là thực hiện pháp luật, không chỉ các cơ quan hành pháp mà mọi chủ thể trong xã hội, kể cả công dân cũng phải THPL; tổ chức THPL là trách nhiệm thuộc về cơ quan hành pháp từ trung ương đến địa phương song cần gắn kết chặt chẽ với nhiệm vụ kiểm sát của các cơ quan lập pháp, tư pháp. 

Về chủ thể tổ chức THPL, có ý kiến cho rằng, tổ chức THPL là công việc thuộc chức năng, nhiệm vụ riêng có của hệ thống các cơ quan hành pháp, gắn liền với việc thực hiện quyền hành pháp. Còn ông Đường cho rằng, chủ thể tổ chức THPL, theo nghĩa rộng là tất cả các cơ quan, thiết chế trong tổ chức chính trị đều có trách nhiệm tổ chức THPL, theo nghĩa hẹp là những quy định trong Hiến pháp về trách nhiệm tổ chức THPL của các cơ quan hành pháp, hành chính nhà nước. Sau khi được Nhà nước ban hành, pháp luật cần phải được các cơ quan nhà nước có thẩm quyền triển khai các hoạt động nhằm đưa pháp luật vào cuộc sống như công bố pháp luật, phổ biến tuyên truyền pháp luật, ban hành văn bản hướng dẫn việc áp dụng pháp luật, thực hiện các điều kiện bảo đảm cho thi hành pháp luật và theo dõi, kiểm tra, đánh giá việc THPL.

Liên quan tới vấn đề này, GS.TS Phan Trung Lý nêu rõ, Hiến pháp năm 2013 quy định Chính phủ có trách nhiệm “Tổ chức thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, lệnh, nghị quyết của Chủ tịch nước” (khoản 1 Điều 96) và Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ là thành viên Chính phủ có nhiệm vụ “tổ chức thi hành và theo dõi việc THPL liên quan đến ngành, lĩnh vực trong phạm vi toàn quốc” (khoản 1 Điều 99). Như vậy, chủ thể tổ chức THPL không chỉ riêng Chính phủ, mà còn có cơ quan khác như Quốc hội, chính quyền địa phương, tòa án… nhưng cơ quan chính chịu trách nhiệm tổ chức THPL phải là Chính phủ.

Khái niệm mới trong khoa học pháp lý 

Về khái niệm theo dõi THPL, do đây là khái niệm mới trong khoa học pháp lý nên đến nay vẫn chưa có một định nghĩa chính thức. Thông qua theo dõi THPL giúp nhận biết những khó khăn, vướng mắc, bất cập, hạn chế và nguyên nhân của những khó khăn, vướng mắc, bất cập trong tổ chức THPL và đề xuất các kiến nghị, các biện pháp bảo đảm cho pháp luật được thi hành nghiêm minh, thống nhất.

Theo nhận định của GS.TS Lê Hồng Hạnh, cơ chế tổ chức theo dõi THPL là sự tương tác giữa các chủ thể, gắn kết chặt chẽ với nhau, cùng vận hành và bảo đảm cho hoạt động tổ chức và theo dõi THPL một cách hiệu quả, đúng mục đích. Ngoài ra, có ý kiến cho rằng cơ chế tổ chức theo dõi THPL được hiểu là cách thức để quá trình theo dõi THPL được vận hành, hoạt động, là công cụ hữu hiệu để xem xét, đánh giá đúng thực trạng THPL, kiến nghị thực hiện các giải pháp nâng cao hiệu quả THPL và hoàn thiện hệ thống pháp luật.

Do còn nhiều cách hiểu khác nhau về nội hàm khái niệm nên GS.TS Nguyễn Ngọc Hòa cho rằng vấn đề mấu chốt nằm ở việc cần hiểu khái niệm THPL theo nghĩa nào để phù hợp với nhiệm vụ, chức năng quản lý của Bộ Tư pháp, từ đó mới xác định đúng nghĩa về tổ chức THPL, chủ thể THPL, theo dõi THPL… 

Sau khi lắng nghe các ý kiến, Thứ trưởng Phan Chí Hiếu đề nghị Viện Khoa học pháp lý và Cục Quản lý xử lý vi phạm hành chính và theo dõi THPL cần tập trung nghiên cứu để giải mã các thuật ngữ, trong đó lưu ý làm rõ các thành tố mục đích; phạm vi; chủ thể, khách thể và phương thức thực hiện. Do còn nhiều cách hiểu khác nhau nên Thứ trưởng cho rằng cần dựa trên nền tảng các quy định của Hiến pháp và đặt trong bối cảnh thực tế hiện nay để lý giải các khái niệm cho phù hợp với hoạt động, nhiệm vụ của Bộ Tư pháp.

Đọc thêm

Xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam thực sự của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân dưới sự lãnh đạo của Đảng

PGS.TS Vũ Văn Phúc, Phó Chủ tịch Hội đồng Khoa học các cơ quan Đảng Trung ương, nguyên Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản
(PLVN) - Xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam là quy luật phát triển tất yếu, là nguyện vọng và sự lựa chọn của Nhân dân. Sự lãnh đạo của Đảng là yếu tố then chốt để bảo đảm tính Đảng, tính định hướng xã hội chủ nghĩa trong việc xây dựng và vận hành Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật Hội thảo tham vấn ý kiến về đề xuất sửa đổi Nghị định hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ và vừa

Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật Hội thảo tham vấn ý kiến về đề xuất sửa đổi Nghị định hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ và vừa
(PLVN) -Thực hiện Chương trình hỗ trợ pháp lý liên ngành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa giai đoạn 2021-2025 và Đề án về nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp giai đoạn 2021-2030 năm 2024, chiều ngày 04/11/2024, Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật tổ chức Hội thảo tham vấn ý kiến về việc sửa đổi, bổ sung Nghị định số 55/2019/NĐ-CP ngày 26/4/2019 của Chính phủ về hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ và vừa tại thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng.

Tổ chức đấu giá Quyền sử dụng đất tại Khu đất dịch vụ Đông Đạo, phường Đồng Tâm, thành phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc

Đồng chí Phùng Huy Thọ - Đấu giá viên, phó Giám đốc phụ trách Trung tâm Dịch vụ đấu giá tài sản tỉnh Vĩnh Phúc điều hành cuộc bán đấu giá
(PLVN) - Căn cứ Quyết định số 22/QĐ-TNMT ngày 18/9/2024 của Phòng Tài nguyên và Môi Trường về việc phê duyệt kết quả lựa chọn đơn vị thực hiện đấu giá QSD đất đối với 05 thửa đất thuộc dự án: Khu đất dịch vụ Đông Đạo, phường Đồng Tâm, thành phố Vĩnh Yên; Hợp đồng dịch vụ đấu giá quyền sử dụng đất số 24/2024/HĐ-DVĐGQSDĐ ngày 23/9/2024 ký giữa Trung tâm dịch vụ đấu giá tài sản tỉnh Vĩnh Phúc với Phòng Tài Nguyên và Môi Trường thành phố Vĩnh Yên. Vừa qua, Trung tâm dịch vụ đấu giá tài sản tỉnh Vĩnh Phúc tổ chức bán đấu giá thành công 5/5 ô đất với tổng giá khởi điểm là 17.316.000.000 đồng.

Hơn 400 học sinh tham dự phiên tòa xét xử lưu động tại Lào Cai

Hơn 400 học sinh tham dự phiên tòa xét xử lưu động tại Lào Cai
(PLVN) -  Ngày 4/11/2024, tại Trường THCS Bắc Cường, Tòa án nhân dân Thành phố Lào Cai đã tổ chức phiên tòa xét xử lưu động vụ án hình sự mua bán, tàng trữ trái phép chất ma túy. Phiên tòa có sự tham dự của cán bộ, giáo viên và hơn 400 học sinh trường THCS Bắc Cường, thành phố Lào Cai.

Đoàn công tác của Bộ Tư pháp tham dự Hội nghị chuyên gia pháp luật Châu Á lần thứ 12

Đoàn công tác của Bộ Tư pháp tham dự Hội nghị chuyên gia pháp luật Châu Á lần thứ 12
(PLVN) -Nhận lời mời của Bộ trưởng Lập pháp Chính phủ Hàn Quốc, trong khuôn khổ chuyến thăm và làm việc tại Hàn Quốc, ngày 01/11/2024, Đoàn công tác của Bộ Tư pháp do Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc làm Trưởng đoàn đã tham dự Hội nghị chuyên gia pháp luật Châu Á lần thứ 12 (ALES 12) tại Seoul, Hàn Quốc.

Bình Định ban hành Quy chế phối hợp trong quản lý nhà nước về đăng ký biện pháp bảo đảm bằng quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất

Ảnh minh họa
(PLVN) - UBND tỉnh Bình Định vừa ban hành Quy chế phối hợp trong quản lý nhà nước về đăng ký biện pháp bảo đảm bằng quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất nhằm kịp thời giải quyết các yêu cầu của tổ chức, hộ gia đình, cá nhân trên địa bàn về đăng ký biện pháp bảo đảm.

Khởi công xây dựng "Mái ấm Tư pháp" tại Lào Cai

Khởi công xây dựng "Mái ấm Tư pháp" tại Lào Cai

(PLVN) -  Ngày 1/11/2024, tại thôn Nậm Lòn, xã Cốc Lầu, huyện Bắc Hà đã diễn ra lễ khởi công xây dựng nhà "Mái ấm Tư pháp" cho ông Hầu Seo Dỉ - Công chức Tư pháp - Hộ tịch xã Cốc Lầu bị sập và hư hỏng hoàn toàn căn nhà cấp 4 mới xây do ảnh hưởng của cơn bão số 3 gây ra.

Sửa đổi quy trình ban hành văn bản pháp luật, tạo thuận lợi cho quá trình phát triển kinh tế - xã hội

TS. Đinh Văn Minh, Nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế- Thanh tra Chính phủ
(PLVN) - Nên xem xét lại cách quy định như hiện nay chỉ cho phép Chính phủ quy định chi tiết những điều khoản được xác định ngay trong luật. Thực tế xây dựng các văn bản hướng dẫn đã gặp không ít khó khăn từ quy định này và để không bị “bó tay” trước yêu cầu thực tiễn đặt ra trong quá trình triển khai luật, các Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành với tên gọi là “các biện pháp bảo đảm thi hành”. Điều này cần được cân nhắc, điều chỉnh trong thời gian tới để tránh tình trạng "tự trói tay" mình rồi lại phải cố gắng "tự giải thoát" như hiện nay

Cán bộ Tư pháp - Hộ tịch Dương Chính Nghĩa 20 năm tận tuỵ với tư pháp cơ sở

Anh Dương Chính Nghĩa 20 năm tận tụy với công việc tư pháp ở cơ sở.
(PLVN) - Anh Dương Chính Nghĩa, công chức tư pháp - hộ tịch xã Tượng Sơn, huyện Thạch Hà (Hà Tĩnh) đã có gần 20 năm gắn bó với công việc tư pháp - hộ tịch ở cơ sở. Với địa bàn rộng, đông dân cư nhưng anh Nghĩa luôn tâm huyết, trách nhiệm, yêu nghề, nỗ lực hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao và luôn là “lá cờ đầu” triển khai các mô hình điểm về phổ biến, giáo dục pháp luật tại Hà Tĩnh.

Bạc Liêu: Bồi dưỡng, tập huấn kiến thức về nghiệp vụ giám định tư pháp

Bạc Liêu: Bồi dưỡng, tập huấn kiến thức về nghiệp vụ giám định tư pháp
(PLVN) - Ngày 2/11, Sở Tư pháp tỉnh Bạc Liêu chủ trì, phối hợp với Bộ Tư pháp tổ chức lớp bồi dưỡng nghiệp vụ giám định tư pháp cho cán bộ, công chức, viên chức làm công tác giám định tư pháp trên địa bàn tỉnh, nắm rõ các quy định của pháp luật về giám định tư pháp, một số kỹ năng pháp lý cơ bản, cần thiết của người giám định viên tư pháp.

Chủ quyền nhân dân trong xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam

GS.TS Trần Ngọc Đường, Nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội
(PLVN) - Tư tưởng Hồ Chí Minh về chủ quyền nhân dân xuyên suốt trong tư duy lý luận và quan điểm, đường lối của Đảng ta về xây dựng nhà nước, từ nhà nước dân chủ nhân dân, rồi nhà nước chuyên chính vô sản và hiện nay là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Cốt lõi trong quan điểm về chủ quyền nhân dân là tư tưởng chính quyền thuộc về nhân dân.