Đã hơn 50 năm kể từ ngày Mossad đạt được thành tựu lớn đầu tiên – thành tựu sau này vẫn luôn được ca tụng như một hình mẫu biểu tượng cho khả năng hoạt động hiệu quả của Mossad: đó là ngày 16/8/1966, Munir Redfa – một Đại úy trong lực lượng không quân Iraq đào tẩu sang Israel cùng với chiếc máy bay MiG-21, kết thúc thành công chiến dịch mang tên “Kim Cương” mà Israel nhiều năm theo đuổi.
Kẻ đào tẩu
Những đồn thổi xung quanh sự việc này vẫn chưa dứt cho tới ngày nay, nhất là về lý do đào tẩu của Redfa. Theo các quan chức cấp cao kể lại, Redfa theo Đạo Thiên chúa giáo người Assyrian – một dân tộc thiểu số nằm ở phía bắc Iraq. Redfa là nạn nhân của nạn kỳ thị chủng tộc và tôn giáo, và đó là lý do Redfa bị lỡ rất nhiều cơ hội thăng tiến.
Lợi dụng sự bất mãn của Redfa, phía Israel đề nghị trả cho Redfa 1 triệu USD, cấp quy chế công dân Israel và một công việc chính thức, chấp nhận đề nghị của Redfa về việc sẽ giúp đưa gia đình anh ta rời khỏi Iraq.
Chiếc máy bay MiG-21 mà Redfa lái tới Israel vào ngày 16/8/1966 đã giúp không quân Israel nghiên cứu, đánh giá điểm mạnh, điểm yếu giúp Israel chiếm ưu thế trong cuộc chiến với các nước Arab giai đoạn 1967-1973.
Vào tháng 1/1968, Israel còn cho Mỹ mượn chiếc máy bay này để nghiên cứu kỹ lưỡng hơn tại Vùng 51 ở Nevada – Căn cứ tuyệt mật của Không quân Mỹ. Chiếc MiG-21 mà Redfa mang từ Iraq sang được đặt tên lại là YF-110 và Redfa còn bàn giao cho Israel cả những hướng dẫn đào tạo, chiến thuật sử dụng của loại máy bay này.
Tuy nhiên, chi tiết được biết đến nhiều nhất về cuộc đào tẩu của Redfa thường chỉ tập trung vào thời điểm ngay trước và sau khi Redfa bay tới Israel. Với sự giúp đỡ của Thiếu tướng về hưu Ahmad Sadik - một cựu quan chức của cơ quan tình báo không quân Israel và nhà sử học Ai Cập Nour Bardai, rất nhiều chi tiết mới về bối cảnh dẫn tới chuyến bay trốn chạy nổi tiếng của Redfa đã được hé lộ.
 |
| Bức ảnh hiếm hoi của nữ điệp viên Lisa Brat của Mossad – người đã thuyết phục Redfa đào tẩu. |
Săn tìm mục tiêu
Ban đầu, Chiến dịch “Kim cương” của tình báo Israel không phải là Iraq mà là nhằm vào Ai Cập. Mossad đã tìm rất nhiều cách để thuyết phục các phi công Ai Cập phản bội đất nước, lái máy bay sang Israel.
Ngay trong nỗ lực đầu tiên, Mossad đã thất bại. “Sứ giả” của Israel khi đó là Jean Leon Thomas đã tiếp cận Đại úy Aid Hana trong lực lượng không quân Ai Cập, đề xuất số tiền là 100.000 USD để anh này đưa chiếc MiG-17 sang phía Israel.
Nhưng viên đại úy này đã báo lại thông tin cho nhà chức trách Ai Cập, dẫn tới việc Thomas bị bắt giữ cùng với 5 phụ tá, bị kết án tử hình và treo cổ cùng với 2 người khác vào tháng 12/1962.
Israel bắt đầu tìm kiếm các phương án khác và cơ hội mới xuất hiện khi Ezra Zelkha, một thương gia người Do Thái đến từ Baghdad có mối quan hệ với thế giới ngầm của Israel – và được Mossad đặt bí danh là “Yusuf” – báo tin có một nhóm 15 quan chức trong lực lượng không quân của Iraq sẽ tới Mỹ để tham gia một khóa huấn luyện tại Căn cứ không quân Randolph gần Lackland, Texax vào tháng 2/1965.
Tại sao một nhóm phi công lái máy bay MiG của Iraq lại phải sang huấn luyện tận Mỹ vào những năm 1960? Trên thực tế, Iraq không phải lúc nào cũng là đồng minh của Liên Xô. Nước này cũng có mối quan hệ khá thân thiết với Anh trước khi xảy ra vụ chính biến đẫm máu hồi năm 1958, sau đó tướng độc tài Abd Al Karim Qassim lên nắm quyền.
Tướng Qassim đã chỉ định tướng Jalalo Jawad Al Awqati – một người có xu hướng thân cộng sản - lên làm Tổng tư lệnh lực lượng Không quân Iraq. Được Moscow chào đón nồng nhiệt, Awqati nhanh chóng yêu cầu đặt hàng một loạt máy bay chiến đấu mới, và Iraq trở thành quốc gia Arab đầu tiên sắm các loại máy bay chiến đấu của Liên Xô như MiG-19, MiG-21 và máy bay ném bom Tu-16.
Tuy nhiên, chính quyền của Qassim bị một cuộc đảo chính quân sự khác lật đổ vào ngày 8/2/1963. Chính quyền mới không chỉ cho toàn bộ các chuyên gia cố vấn người Liên Xô về nước mà còn bắt giữ gần hết những quan chức trung thành với tướng Qassim.
Dù từng được sang Liên Xô huấn luyện để lái chiếc MiG-21, song Redfa lại là một trong 5 phi công duy nhất được chính quyền mới tín nhiệm, cho tiếp tục hoạt động trong đơn vị không quân duy nhất của Iraq khi đó là Phi đội 11.
Chỉ 9 tháng sau, ngày 17/11/1963, Iraq lại chứng kiến một cuộc đảo chính quân sự khác, và chính quyền mới với những quan chức từng được đào tạo tại Anh rất quan tâm tới việc tái thiết mối quan hệ với Anh và Mỹ. Trong quá trình tái cơ cấu lại lực lượng quân đội Iraq, họ chỉ định Redfa là Phó chỉ huy Phi đội 11.
Trên thực tế, quân đội Iraq khi đó không mấy quan tâm đến vấn đề tôn giáo và chủng tộc của các sĩ quan quân đội, mà quan trọng là lòng trung thành với chế độ. Việc Redfa sau đó được lựa chọn để tham gia khóa đào tạo tại Mỹ và còn được thăng chức làm Chỉ huy trưởng Phi đội 11, cho thấy Redfa được các lãnh đạo cấp cao trong không quân tín nhiệm thế nào.
 |
| Tài liệu kỹ thuật về chiếc MiG-21 được Ban Kỹ thuật đối ngoại của Không quân Mỹ dịch từ năm 1965 |
“Mỹ nhân kế”
Khi đã đặt chân đến Mỹ, các thành viên tham gia khóa huấn luyện của Iraq lập được đặt trong tầm ngắm của các nữ điệp viên Mossad. Tự nhận là Zainab, Jean Pollan đã tiếp cận Trung úy Hamid Dhahe vào tháng 3/1965, nhưng anh này đã từ chối phản bội tổ quốc mình. Cảm thấy bị xúc phạm, các điệp viên của Mossad ra tối hậu thư viên phi công trẻ của Iraq có 3 ngày để rời khỏi nước Mỹ.
Không tuân theo mệnh lệnh này, Dhahe sau đó được phát hiện bị bắn chết trong một quán bar vào tối ngày 15/6/1965, sau khi toàn bộ quán bar bị ngắt điện và chìm trong bóng tối trong vài phút. Sau sự việc này, không quân Iraq quyết định rút toàn bộ sĩ quan đang tham gia huấn luyện tại Mỹ về nước. Thế nhưng, 3 người trong số họ là Đại úy Shaker Mahmoud Yusuf, Đại úy Mohammad Raglob và Munir Redfa đã trở về Iraq cùng với những “bóng hồng”.
“Bạn gái” của Yusuf là điệp viên Ezra Zelkha đã bay tới Bahgdad chỉ vài ngày sau đó và họ đã gặp nhau vào tối 6/7/1965. Khi Yusuf từ chối lời đề nghị chạy trốn cùng với chiếc MiG, Ezra Zelkha đã “xử tử” anh ngay tại phòng khách sạn.
Raglob cũng chỉ kéo dài sự sống lâu hơn một chút trước khi có kết cục bi thảm giống như Yusuf - không phải bởi anh này từ chối chạy trốn mà là bởi vì đòi nhiều tiền hơn là 1 triệu USD. Raglob đã bị hai điệp viên của Mossad tóm trên một chuyến tàu cao tốc đang trên đường tới Đức và ném ra ngoài vào ngày 11/2/1966.
Với Redfa cũng tương tự, đó là anh trở về Mỹ cùng với một người bạn gái. Có rất ít thông tin về cô gái này, ngoại trừ cái tên Lisa Brat. Vài ngày sau khi tới Baghdad, Brat đã bố trí gặp Redfa và đưa cho anh lựa chọn: “bạc hoặc chì”.
Khi Redfa đưa ra quyết định cuối cùng, các điệp viên khác của Mossad nhanh chóng tiếp quản nhiệm vụ. Chỉ 3 ngày sau, toàn bộ gia đình của Redfa được đưa ra khỏi Iraq thông qua Iran, còn Redfa cất cánh với chiếc MiG-21 để thực hiện nhiệm vụ huấn luyện từ căn cứ không quân Tammouz phía tây Baghdad, sau đó bay qua Jordan thẳng tới Israel.
Điều hoàn toàn nằm ngoài dự đoán của Israel là khi Iraq tái lập quan hệ hợp tác với Anh và Mỹ vào cuối năm 1963, phía Mỹ không những có cơ hội được bay thử với loại máy bay MiG ở Iraq, mà còn được nhận các tài liệu kỹ thuật và tài liệu huấn luyện liên quan.
Đó là lý do vì sao Ban Kỹ thuật đối ngoại của Không quân Mỹ đã có thể nhận và dịch hướng dẫn kỹ thuật của loại máy bay MiG-21 ngay từ năm 1965, trước thời điểm Israel cho Mỹ mượn chiếc MiG-21 để nghiên cứu sâu tại Vùng 51 ở Nevada rất nhiều.
Có lẽ vì lý do này nên cuộc điều tra chính thức của Iraq về cuộc đào tẩu của Redfa đã đưa ra kết luận đơn giản rằng: Redfa nằm ở vị trí số 4 trong danh sách của Mossad, và nếu anh ta từ chối đề nghị của Mossad, Israel sẽ tiếp tục với bản “danh sách đen” đã được lập của mình, và khi đó lần lượt các phi công của Iraq sẽ bị sát hại cho đến khi có ai đó chịu đưa ra thông tin mà Israel muốn. Vì vậy, sau khi Redfa đào tẩu sang Israel, không một phi công nào trong lực lượng không quân của Iraq trở thành nạn nhân nữa.
Bởi vậy, trong khi Mossad hơn 50 năm qua vẫn không ngừng tung hô vụ việc này như một chiến công lừng lẫy của cơ quan tình báo, thì ở phía bên kia, Iraq chỉ coi cuộc đào tẩu của Redfa như một nước cờ “thí tốt” mà thôi…
