Câu chuyện những nhà sáng chế nông dân đã được đưa lên diễn đàn chất vấn của QH kỳ này. Trước câu hỏi về thái độ của ngành khoa học, công nghệ đối với những sáng kiến cải tiến của người dân, ví dụ cụ thể là các tàu ngầm do người dân tự nghiên cứu, tự chế tạo trong thời gian vừa qua, Bộ trưởng Nguyễn Quân cho biết:
Thời gian vừa rồi có 3 địa chỉ được báo chí cũng như được người dân quan tâm: Một là tàu ngầm của ông Nguyễn Quốc Hòa ở Thái Bình. Hai là tàu ngầm của ông Phan Bội Trân ở Thành phố Hồ Chí Minh. Ba là tàu ngầm Hòa Bình của một số nhà khoa học và doanh nhân thuộc Tập đoàn Vinashin.
Bộ trưởng khẳng định: Đảng và Nhà nước cũng như Bộ Khoa học, Công nghệ luôn luôn trân trọng tất cả những sáng kiến cải tiến của người dân nếu nó đáp ứng được yêu cầu của sản xuất, kinh doanh cũng như phục vụ cho xã hội. Tuy nhiên, chúng ta đã bước vào thế kỷ XXI được hơn 10 năm, chúng ta đã hội nhập quốc tế rất sâu rộng cho nên chúng ta thấy mọi sản phẩm cung ứng cho xã hội cũng phải có giá trị nhất định và phải được xã hội chấp nhận.
"Chúng tôi thường xuyên hỗ trợ cho những người dân có sáng kiến thông qua các chợ công nghệ thiết bị, chúng ta thường gọi là Techmat hàng năm. Chúng tôi mời những người nông dân có sáng kiến cải tiến kỹ thuật đến để giới thiệu sản phẩm của họ với cộng đồng và để cho xã hội có thể tiếp cận, các doanh nghiệp tiếp cận và cùng với họ đầu tư và có rất nhiều nông dân đã có sản phẩm ứng dụng rộng rãi, thậm chí họ đã trở thành những doanh nghiệp cũng rất thành đạt.” - ông nói.
Tuy nhiên, trong lĩnh vực tàu ngầm cũng như máy bay, Bộ trưởng cho biết đây là những phương tiện ở mức độ cao, những sản phẩm liên quan đến an ninh, quốc phòng, cho nên việc chế tạo, sử dụng nó phải tuân thủ những quy định của pháp luật.
“Chúng tôi cũng đã cử cán bộ đến làm việc với những người nông dân, những người có sáng kiến, cải tiến kỹ thuật. Nhưng rất tiếc, trong quá trình đó cũng có những bác nông dân rất hợp tác cùng các nhà khoa học, trao đổi, hỗ trợ trong việc thiết kế, chế tạo, nhưng cũng có một số trường hợp thì bà con cứ lặng lẽ làm mà cơ quan quản lý không được biết, đến khi đưa ra để thử nghiệm thì lúc ấy cơ quan quản lý vào cũng không xử lý được, bởi vì thiết kế thì đã làm rồi, chế tạo cũng đã làm rồi, không thể thay đổi được nữa.” – Bộ trưởng nói.
Về tàu ngầm, tàu lặn Hòa Bình. Đây là sản phẩm của một nhóm các nhà khoa học của Vinashin. Sau khi Vinashin gặp những khó khăn cũng gần như không có việc làm, nhưng với sự đam mê cùng với một số nhà khoa học khác ở bên ngoài đã phối hợp với nhau, tự bỏ vốn chế tạo, thiết kế, chế tạo một tàu lặn có thể có tính năng rất tốt, có thể chở được 4 người, lặn có thể tối đa 2 ngày, ở độ sâu tối đa là 50m. Theo thông tin từ Bộ trưởng, họ đã làm rất bài bản, mời các cơ quan, kể cả các cơ quan đăng kiểm của Bộ Giao thông vận tải, các cơ quan khoa học ở trong nước, mời đại diện Bộ Quốc phòng cùng tham gia, kết quả đã thành công.
Bộ trưởng cho biết tổ chức đăng kiểm của Đức cũng đã tham gia vào ngay từ khâu thiết kế. Sau khi thử nghiệm thành công sẽ làm thủ tục để cơ quan đăng kiểm Cộng hòa Liên bang Đức có thể cấp đăng kiểm, có thể hoạt động được và có thể thương mại hóa nó để trở thành sản phẩm kiểm tra các chân đế giàn khoan, có thể phục vụ cho du lịch ở các vùng biển, có thể để cứu hộ, cứu nạn ở những vùng nước không sâu.
“Chúng tôi đánh giá rất cao nỗ lực này của những nhà khoa học và Bộ khoa học công nghệ cũng hỗ trợ họ. Một tàu lặn như thế của họ cũng bỏ vốn ra hơn 28 tỷ đồng, Bộ công nghệ cũng hỗ trợ họ khoảng hơn 5 tỷ đồng. Từ những dự án sản xuất thử nghiệm nhưng do hệ thống chính sách chúng ta chưa phù hợp, cho nên rất nhiều chứng từ không thanh toán được. Chúng tôi cuối cùng chỉ quyết toán được khoảng chưa đến 3 tỷ đồng, khoảng 10% giá trị của con tàu.” – Bộ trưởng cho biết.
Một thông tin rất thú vị Bộ trưởng Nguyễn Quân đã chia sẻ với QH là con tàu này có giá thành chưa đến 1 triệu rưỡi USD Mỹ, trong khi những con tàu lặn chúng ta mua của nước ngoài đều từ 5 đến 7 triệu USD. Ngay cả thuê những tàu lặn này để kiểm tra các giàn khoan ở ngoài biển thì giá thuê trong vòng 3 năm còn đắt hơn giá chúng ta mua con tàu này của Việt Nam. Đây được coi là một hướng đi rất có triển vọng theo đánh giá của bộ trưởng Nguyễn Quân.
Sự tin tưởng của ông đối với đội ngũ sáng chế này còn thể hiện ở việc ông đã mạo hiểm “trao tính mạng” mình cho con tàu đó. “Nhiều người có nói rằng vì sao tôi lại dám ngồi vào tàu ngầm đó. Báo cáo Quốc hội, tôi hoàn toàn tin tưởng vào trình độ, năng lực của những người làm khoa học với những bảo lãnh ở cơ quan đăng kiểm của nước ngoài. Tôi đã cùng với anh em thiết kế ngồi vào con tàu đó và trong quá trình chạy thử nghiệm ở Cam Ranh, kiểm tra đạt tất cả những thông số thiết kế, thậm chí có nhiều thông số còn tốt hơn cả thiết kế.” – Bộ trưởng tiết lộ.
Trên diễn đàn QH, bày tỏ sự tin tưởng vào các nhà khoa học Việt Nam, bộ trưởng Bộ Khoa học Công nghệ mong muốn những người dân khác có ý tưởng sáng tạo và có năng lực thì hợp tác chặt chẽ với các cơ quan khoa học, với các cơ quan quản lý để sản phẩm của họ khi làm ra được đánh giá tốt, được phép lưu hành và được cơ quan Nhà nước hỗ trợ trong việc thương mại hóa. Nếu không họ sẽ theo đuổi những ý tưởng ấy mà không được sự hỗ trợ và được sự cho phép thì những sản phẩm của họ sẽ gặp khó khăn trong việc đưa ra thị trưởng.
Sau phần trình bày của Bộ trưởng Nguyễn Quân, Chủ tịch Nguyễn Sinh Hùng nói: “Hoan nghênh Bộ trưởng dám ngồi vào con tàu chưa kiểm định. Tôi tin ngồi trong con tàu ấy thì Bộ trưởng sẽ nghiên cứu cơ chế để có thể khuyến khích được người dân sáng tạo (người Việt Nam rất sáng tạo, rất thông minh), khuyến khích không chỉ tàu mà còn nhiều lĩnh vực khác nữa. Lao động không thể thiếu khoa học, công nghệ mà có được năng suất.”
