Xuất khẩu sang thị trường Âu - Mỹ giảm mạnh
Theo báo cáo của Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ (Bộ Công Thương), năm 2023, thương mại hàng hóa giữa Việt Nam và các nước thị trường châu Âu - châu Mỹ sụt giảm đáng kể. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa giữa Việt Nam và 2 khu vực này ước đạt khoảng 208 tỷ USD, giảm khoảng 9,5% so với năm 2022. Trong đó, xuất khẩu (XK) ước đạt khoảng 166 tỷ USD, giảm 9,6%, nhập khẩu ước đạt gần 41 tỷ USD, giảm 9,1%. Thặng dư thương mại của Việt Nam với thị trường Âu - Mỹ ước đạt 125 tỷ USD, trong đó thặng dư với các nước châu Âu đạt khoảng 33 tỷ USD, với châu Mỹ đạt khoảng 92 tỷ USD.
Năm 2023 cũng là lần đầu sau nhiều năm liên tục tăng trưởng cao, kim ngạch XK với một số thị trường trọng điểm giảm mạnh như Hoa Kỳ giảm 12,4% so với năm 2022; EU giảm 6,7%; các nước CPTPP ở châu Mỹ giảm 10,6%. Các mặt hàng XK chủ lực của Việt Nam sang các thị trường này như máy móc, thiết bị, dụng cụ phụ tùng khác; điện thoại, máy tính và linh kiện; máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện; hàng dệt may; da giầy và túi xách; gỗ và sản phẩm gỗ; thủy sản… đều chứng kiến mức sụt giảm trung bình trên 10% so với năm 2022.
Tuy nhiên, một số mặt hàng khác tăng trưởng XK tốt như máy ảnh, máy quay phim và linh kiện tăng 27%; sắt thép các loại tăng 23,5%; phương tiện vận tải và phụ tùng tăng 12,6% và một số mặt hàng nông sản như gạo tăng 53,3%, hạt điều tăng 10,2%, rau quả tăng 10,2%.
Xây dựng 4 chiến lược phát triển thị trường
Theo Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ, bước sang năm 2024, hoạt động xuất nhập khẩu giữa Việt Nam với thị trường châu Âu - châu Mỹ sẽ có nhiều điều kiện thuận lợi. Các hiệp định tự do thương mại (FTA) đang có với các đối tác thị trường châu Âu - châu Mỹ tiếp tục có tác động tích cực, duy trì lợi thế của Việt Nam trong hoạt động thương mại, đầu tư. Nhu cầu thị trường thế giới và khu vực châu Âu, châu Mỹ từng bước phục hồi do lạm phát đã bắt đầu có xu hướng giảm từ cuối năm 2023.
Các nước khu vực châu Âu, châu Mỹ đẩy mạnh phát triển kinh tế xanh, chuyển đổi số, kinh tế tuần hoàn mở ra nhiều cơ hội hợp tác mới cũng như dành nhiều hỗ trợ tín dụng và công nghệ giúp Việt Nam. Ngoài ra, việc các nước công nghiệp phát triển tiếp tục đẩy mạnh chiến lược đa dạng hóa nguồn cung, đa dạng hóa chuỗi cung ứng, đa dạng hóa đầu tư đã giúp Việt Nam trở thành một trung tâm sản xuất và XK quan trọng trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi, XK Việt Nam lại phải đối mặt với nhiều thách thức, khó khăn trong năm 2024, khi nền kinh tế toàn cầu đang bước vào một thời kỳ mới, với đầy rủi ro và thách thức và khó đoán định.
Trong bối cảnh đó, với mục tiêu tận dụng tối đa thuận lợi và giảm thiểu tác động của các thách thức trên đối với hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam, Bộ Công Thương đã xây dựng 4 Chiến lược phát triển các thị trường trong khu vực châu Âu - châu Mỹ gồm: Hoa Kỳ, EU, Mỹ Latin và SNG (Cộng đồng các Quốc gia Độc lập) để kịp thời điều chỉnh và thích nghi với những biến động không ngừng của tình hình thị trường thế giới cũng như xu hướng mới trong thương mại quốc tế.
Cùng với đó, Bộ đã đưa ra một số giải pháp đấy mạnh XK sang các thị trường Âu Mỹ với sự phối hợp chặt chẽ với hệ thống Thương vụ Việt Nam tại khu vực châu Âu - châu Mỹ để hỗ trợ các địa phương, hiệp hội ngành hàng và các DN trong công tác xúc tiến thương mại, tháo gỡ khó khăn, mở rộng thị trường tại khu vực Âu - Mỹ.
Cụ thể, hệ thống thương vụ Việt Nam cần theo dõi sát tình hình thị trường, tăng cường cung cấp thông tin cập nhật về biến động và xu hướng của các thị trường xuất/nhập khẩu lớn, kèm theo các đánh giá về cơ hội, thách thức để DN xây dựng các chiến lược/kế hoạch thích ứng phù hợp. Cùng với đó, Bộ sẽ phối hợp với các bên liên quan, hiệp hội, DN, địa phương triển khai 4 Chiến lược phát triển 4 khu vực thị trường từ nay tới năm 2030, theo đó đồng bộ thực hiện các giải pháp về thông tin thị trường, tận dụng FTA đã ký kết, cũng như các khung khổ hợp tác sẵn có để đa dạng hóa thị trường, mặt hàng và kênh phân phối.
Ngoài ra, Bộ đã có kế hoạch về các nhóm giải pháp hỗ trợ DN, công tác hỗ trợ DN được triển khai theo hướng cụ thể và sâu sát theo từng thị trường và ngành hàng, tập trung vào tăng cường nhận thức của DN sản xuất, XK về các hướng tiếp cận mới với kinh tế tuần hoàn, sản xuất và tiêu dùng bền vững, nhằm mục đích thay đổi tư duy sản xuất của DN, khuyến khích áp dụng công nghệ, sử dụng năng lượng tái tạo để đáp ứng tiêu chuẩn và quy định ngày càng khắt khe của các nước phát triển; khắc phục những hạn chế của DN Việt Nam hiện nay như thông tin thị trường, khả năng tự chủ nguyên phụ liệu, năng lực sản xuất để bảo đảm yêu cầu thị trường, xây dựng thương hiệu… Huy động hệ thống chuyên gia để huấn luyện và phổ biến cho DN về các tiêu chuẩn, quy định mới của thị trường XK.
