Tham dự Toạ đàm có bà Nguyễn Quỳnh Liên, Trưởng ban Dân chủ, giám sát và phản biện xã hội, Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; Luật sư Nguyễn Văn Hà, Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP. Hà Nội.
Nhấn mạnh việc thực hiện dân chủ ở cơ sở không còn là vấn đề mới, mà đã đã trở thành thói quen của người dân, bà Nguyễn Quỳnh Liên cho biết, việc thực hiện dân chủ ở cơ sở là phương thức phát huy quyền làm chủ của Nhân dân, để công dân, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động được thông tin, thể hiện ý chí, nguyện vọng, chính kiến của mình thông qua việc thảo luận, tham gia ý kiến, quyết định và kiểm tra, giám sát các vấn đề ở cơ sở theo quy định của Hiến pháp và pháp luật. Qua đó, bà Liên cũng thông tin thêm về 06 nguyên tắc và các quy định về phạm vi thực hiện dân chủ ở cơ sở để đảm bảo việc thực hiện dân chủ ở cơ sở được xuyên suốt, thống nhất.
Theo quy định tại Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở năm 2022, Luật sư Nguyễn Văn Hà cho biết, người dân có quyền được biết và công khai, yêu cầu cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác, kịp thời theo quy định của pháp luật liên quan đến đời sống dân sinh, liên quan đến cơ sở nơi mình sinh sống, làm việc…; người dân cũng được quyền đưa ra đề xuất sáng kiến, tham gia ý kiến, bàn và quyết định đối với các nội dung thực hiện dân chủ ở cơ sở theo quy định của Luật này và quy định khác của pháp luật có liên quan.
Được phản ánh, giám sát, kiến nghị, phản ánh, khiếu nại, tố cáo, khởi kiện đối với các quyết định, hành vi vi phạm pháp luật về thực hiện dân chủ ở cơ sở theo quy định của pháp luật. Và khi đưa ra ý kiến rồi, thì cán bộ, công chức cơ quan nhà nước phải công nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp trong thực hiện dân chủ ở cơ sở theo quy định của pháp luật.
 |
Bà Nguyễn Quỳnh Liên, Trưởng ban Dân chủ, giám sát và phản biện xã hội, Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. |
Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở năm 2022 đã cụ thể hoá đầy đủ phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”, với việc xây dựng, bổ sung thêm nội dung “dân giám sát, dân thụ hưởng”, đây là những nội dung quan trọng, chi phối quá trình xây dựng Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở. Trong quá trình cụ thể hoá phương châm này, theo bà Liên, Chính phủ đã chỉ đạo các cơ quan chủ trì soạn thảo phải thiết kế và quy định chi tiết, cụ thể về các quyền được biết, được làm, được điều tra, giám sát của người dân để đảm bảo khi luật được ban hành sẽ áp dụng, thực hiện được ngay.
Vì vậy, trong chương 2, 3 và 4 của Luật này đã quy định cụ thể về việc thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn; ở các cơ quan, đơn vị và ở trong các tổ chức sử dụng lao động. Bên cạnh đó, trong Điều 7 của Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở đã xác định rõ các nhóm quyền được thụ hưởng từ việc được thông tin, tôn trọng, được ghi nhận, bảo vệ, bảo đảm quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân trong tất cả các lĩnh vực như dân sự kinh tế, chính trị xã hội…
Bà Nguyễn Quỳnh Liên cũng cho biết, Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở này đã khẳng định vị trí, vai trò của Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) với 22 điều luật, từ những quy định chung về trách nhiệm của cả hệ thống Mặt trận đến những quy định cụ thể của MTTQ ở xã phường thị trấn và Ban Công tác mặt trận ở khu tổ dân phố. Đây là các thiết chế đóng góp vai trò nòng cốt để nhân dân thực hiện các quyền dân chủ ở cơ sở.
Nhấn mạnh vai trò quan trọng của Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) trong quá trình thực hiện Luật này, bà Nguyễn Quỳnh Liên cho biết, theo các quy định ở chương II, MTTQ cấp xã sẽ là cơ quan giám sát UBND cấp xã, chủ tịch UBND cấp xã có thực hiện đúng vai trò, trách nhiệm của mình trong việc thực hiện dân chủ ở cơ sở hay không. Trong trường hợp tổ dân phố khu dân cư chính quyền không thực hiện tốt việc này, MTTQ ở khu dân cư sẽ có trách nhiệm đôn đốc, yêu cầu, giám sát việc thực hiện luật dân chủ ở cơ sở.
Cùng đó, MTTQ cũng đóng vai trò cầu nối giữa nhân dân với chính quyền để tháo gỡ những bức xúc, băn khoăn, trăn trở của người dân; không còn tình trạng khiếu nại, tố cáo kéo dài, vượt cấp hoặc những “điểm nóng” về mặt dư luận. “Nếu quyền được biết, được thảo luận, quyền được kiểm tra, giám sát của nhân dân không được đảm bao thì trách nhiệm thuộc về MTTQ” – bà Liên thông tin thêm.
 |
Luật sư Nguyễn Văn Hà, Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP. Hà Nội. |
Đánh giá về tác động tích cực của Luật này trong công tác đảm bảo quyền dân chủ ở cơ sở, Luật sư Nguyễn Văn Hà cho rằng, khâu phổ biến, tuyên truyền là công tác quan trọng nhất. Bộ Tư pháp, Sở Tư pháp các tỉnh, địa phương cần thực hiện đồng bộ công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật. Đoàn Luật sư TP Hà Nội sẽ luôn đồng hành cùng các cơ quan nhà nước trong việc tuyên truyền, đưa Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở đến gần người dân hơn. Đặc biệt là tuyên truyền, nhận diện rõ các vấn đề liên quan đến đời sống, tạo động lực, điều kiện để người dân quan tâm nhiều hơn đến các vấn đề cộng đồng dân cư, các vấn đề ở địa phương mình.
Đồng tình với Luật sư Hà, bà Nguyễn Quỳnh Liên khẳng định, đây là một đạo luật chuyển biến từ thực hiện dân chủ sang thực hành dân chủ, do đó bản thân quy định của luật này thể hiện sự đổi mới trong quá trình xây dựng. Để tiếp tục triển khai luật này có hiệu quả, dân chủ thực sự trở thành đời sống tinh thần, hiện hữu của người dân, phải tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục, nâng cao ý thức pháp luật, giúp người dân nhận diện đầy đủ cũng như hiểu được quyền của mình.
Phải lựa chọn từng đối tượng, từng cách thức, biện pháp tuyên truyền như tổ chức các cuộc thi tìm hiểu trực tuyến Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở; sân khấu hoá để các quy định của luật ngấm vào trong thực tiễn... Bên cạnh đó, phải nâng cao trách nhiệm, ý thức, vai trì của người đứng đầu trong việc thực hiện dân chủ ở cơ sở tại các cơ quan nhà nước, trong các đơn vị sự nghiệp, các tổ chức có sử dụng lao động và ở chính quyền cơ sở.
Ngoài ra, MTTQ và các tổ chức thành viên, các tổ chức chính trị xã hội sẽ tiếp tục phát huy vai trò trong việc thực hiện các biện pháp dân chủ ở cơ sở, như tăng cường phản biện chính sách liên quan đến việc đảm bảo thực hiện dân chủ ở cơ sở; giám sát việc thực hiện trách nhiệm của người đứng đầu của các cơ quan, chính quyền các cấp trong việc bảo đảm thực hiện dân chủ ở cơ sở…
