Âm điệu da diết của lòng chân thành
Một tuần trước chiến dịch Mậu Thân năm 1968, Mike 21 tuổi, theo lời cha từ giã vùng nông thôn Madison (Wisconsin, Mỹ) gia nhập lực lượng Sư đoàn bộ binh 27 của quân đội Mỹ đóng tại chiến trường Củ Chi miền Nam Việt Nam.
Mike là lính văn phòng, không trực tiếp tham gia chiến trận và chưa từng đặt chân đến chiến trường Tịnh Khê. Nhưng 2 năm quân ngũ khiến chàng sĩ quan trẻ dần cảm nhận sự tàn khốc của cuộc chiến phi nghĩa, gieo rắc tang thương, mất mát cho người dân Việt Nam.
Năm 1970, Mike trở về Mỹ, rời bỏ quân ngũ và được cử đi học đại học theo diện cựu chiến binh. Tình cờ, Mike đọc thông tin về vụ thảm sát Mỹ Lai trên một tờ báo Mỹ. Nhận ra sự thật phũ phàng, anh quyết định bỏ trường đại học về quê, sống trong một túp lều dựng gần dòng suối, cạnh kho rác tự phát.
Một chiều giữa những năm 1980, thấy một người dân vứt cây đàn violon tồi tàn ra bãi rác, Mike nhặt về, lau chùi, sửa chữa và kéo thử... Cho đến khi nghe bài “Ashokan Farewell”, điệu đàn như chạm vào cõi lòng đồng cảm.
Mike mày mò tự học đàn trong 3 năm. Đến năm 1992, đúng ngày tưởng niệm vụ thảm sát Mỹ Lai 16/3, mọi người thấy một người đàn ông Tây cao to, kéo tiếng vĩ cầm bi thương, trầm buồn. Và từ đó đến nay, đều đặn mỗi năm, điệu vĩ cầm theo ông hành trình về Việt Nam.
Mike kể, trước khi đến Việt Nam lần hai, cô người yêu tên Elsa đã có hơn 1 năm gắn bó và chuẩn bị kết hôn tuyên bố thẳng thừng với ông: “Một anh chọn em, hai anh chọn Việt Nam”.
Bất ngờ và sốc mạnh nhưng Mike vẫn khăn gói lên đường sang Việt Nam. “Không chỉ với tiếng đàn, mình cần phải làm nhiều hơn mới có thể phần nào xoa dịu nỗi đau chiến tranh và hàn gắn những mất mát”, Mike tâm sự.
Ngày đầu trở lại Việt Nam, cứ tưởng người dân sẽ khó chấp nhận mình nhưng Mike đã lầm khi mọi người chào đón ông bằng sự thân thiện, tha thứ. Sau những tuần ở Việt Nam, người cựu binh với cây đàn violon dành tất cả quãng thời gian của mình cho những ngày rong ruổi khắp các thị trấn, tiểu bang ở Mỹ, rồi sang tận Nhật Bản để nói chuyện về cuộc thảm sát Mỹ Lai.
 |
| Suốt 23 năm qua, ông Mike quan tâm hỗ trợ cho hàng nghìn phụ nữ nghèo Quảng Ngãi |
Hội viên đặc biệt của Hội Phụ nữ
Năm 1994, Mike lập quỹ mang tên Madison Quakers chuyên vận động các nhà hảo tâm, tổ chức tình nguyện, những người bạn Mỹ để hướng về nơi xảy ra vụ thảm sát Mỹ Lai.
Với số tiền ít ỏi ban đầu 3.000 USD, Mike lặng lẽ quyên góp giúp vốn làm ăn cho hàng trăm phụ nữ nghèo ở Quảng Ngãi với số tiền hơn 2,5 tỷ đồng, xây tặng nhà tình thương cho chị em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn.
Theo Mike, phụ nữ là đối tượng tác động bất lợi nhất cả trong chiến tranh và những lúc thiên tai, bão tố, nhưng họ rất rắn rỏi, chịu thương chịu khó và có thể gánh vác cả gia đình. Hỗ trợ cho phụ nữ là cách làm cho gia đình Việt Nam bền vững nhất.
Theo thống kê của Hội LHPN tỉnh Quảng Ngãi, qua các kênh hỗ trợ vốn, xây nhà tình thường, tặng bò suốt 23 năm qua, đã có trên 3.000 phụ nữ nghèo được hưởng lợi. Mỗi lần về Việt Nam, Mike không quản ngại khó khăn về các miền quê Quảng Ngãi thăm hỏi, hỗ trợ vốn giúp phụ nữ xóa đói, giảm nghèo.
Điều đặc biệt, năm 2002, Mike được Hội LHPN tỉnh Quảng Ngãi kết nạp làm hội viên với mã số 01. Bà Lê Na - Chủ tịch Hội LHPN tỉnh Quảng Ngãi cho hay, suốt 23 năm qua, ông Mike đã dành tình cảm đặc biệt, quan tâm hỗ trợ vốn vay, xây tặng nhà tình thương giúp nhiều phụ nữ địa phương vươn lên thoát nghèo.
“Hội Phụ nữ đã kết nạp ông Mike là hội viên danh dự Hội LHPN tỉnh. Tháng 3 năm nào cũng vậy, ông về tận cơ sở động viên, hỗ trợ thăm chị em phụ nữ, trẻ em nghèo. Chúng tôi đã lập hồ sợ, kiến nghị Hội LHPN Việt Nam trao tặng kỷ niệm chương ghi nhận cống hiến của ông Mike vì sự phát triển, tiến bộ phụ nữ Quảng Ngãi”, bà Na cho biết.
Không chỉ hỗ trợ vốn, tặng nhà tình thương cho phụ nữ, ông Mike còn kêu gọi các tổ chức, cá nhân nước ngoài hàng tỷ đồng giúp đỡ nạn nhân chất độc da cam, trao học bổng cho học sinh nghèo, hỗ trợ công trình nước sạch cho các trường học Quảng Ngãi. Đến nay đã tròn 70 tuổi nhưng ông tự nhủ, bao giờ còn sống ông sẽ trở lại Quảng Ngãi, tình nguyện làm cầu nối bạn bè quốc tế chung tay xoa dịu đau thương ở mảnh đất này.
“Với tôi, Mỹ Lai là biểu tượng của tội ác chiến tranh. Hơn ai hết mình phải thấy tội lỗi và trách nhiệm đó. Còn sống chừng nào, tôi mong mình có thể đứng trên đài tưởng niệm cất điệu đàn “vĩnh biệt” và cầu chúc cuộc sống tốt đẹp hơn cho mọi người”, ông Mike tâm sự.
Cựu binh Mỹ Roy Mike Boehm nổi tiếng với công chúng Việt Nam trong bộ phim tài liệu “Tiếng vĩ cầm ở Mỹ Lai”. Năm 1998, đạo diễn Trần Văn Thủy sản xuất bộ phim này và sau đó đã đoạt giải thưởng Phim ngắn hay nhất (Best Short Film Award) tại Liên hoan phim Châu Á - Thái Bình Dương lần thứ 43 tổ chức ở Thái Lan năm 1999.
Cũng trong năm này, phim đạt giải Bông sen bạc của Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 12. Bộ phim nói về vụ thảm sát xảy ra tại Sơn Mỹ, chỉ trong vài giờ buổi sáng 16/3/1968, quân đội Mỹ giết chết 504 dân thường vô tội. Bộ phim đã gửi đi thông điệp về sự hy vọng chuộc lỗi và thông điệp hãy khép lại quá khứ mà nhìn về tương lai. Người kéo vĩ cầm chính là cựu binh Mỹ Mike Boehm.
