Tích tụ ruộng đất- cơ sở để sản xuất quy mô lớn

- Theo ông, tình trạng ruộng đất bị chia nhỏ lẻ như hiện nay ảnh hưởng như thế nào đến quá trình công nghiệp hoá- hiện đại hoá nông nghiệp?

- Nhằm thực hiện đường lối chính sách của Đảng “người cày có ruộng”, giải phóng sức lao động sau khi mô hình HTX kiểu cũ không còn phù hợp, Nhà nước ta lần lượt thực hiện “khoán sản phẩm đến người lao động” (khoán 10) và thực hiện giao ruộng đất ổn định, lâu dài 20 năm cho nông dân theo Nghị định 64 (khoán hộ). Qua hai lần phân chia này, ở khu vực đồng bằng sông Hồng, ruộng đất chia nhỏ mỗi hộ vài mảnh, bảo đảm công bằng đều có ruộng tốt, ruộng xấu, chỗ gần, chỗ xa. Thời kỳ đầu, với “khoán hộ”, người dân thực sự làm chủ mảnh ruộng của mình, yên tâm đầu tư sản xuất, tạo nên những thành tựu lớn trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn.Tuy nhiên, chính từ những bước phát triển mạnh mẽ trong nông nghiệp, người nông dân và các địa phương dần nhận ra rằng, việc chia nhỏ ruộng đất, bộc lộ những hạn chế nhất định, nhất là khi sản xuất nông nghiệp chuyển sang hình thái sản xuất nông sản hàng hoá, nông dân bắt đầu tính đến hiệu quả sản xuất trên một diện tích canh tác.

- Nhiều nông dân cho rằng, chia nhỏ ruộng đất có nhiều lợi ích; ý kiến của ông về vấn đề này như thế nào?

-  Nhìn từ góc độ của một nông dân, với nhận thức, trình độ sản xuất nhỏ lẻ trên mảnh ruộng của họ thì cách lập luận này có lý. Tuy nhiên, khi sản xuất nông sản hàng hoá, việc tích tụ ruộng đất để có diện tích lớn sẽ vẫn bảo đảm được quyền sở hữu, quyền tự chủ với đất đai của nông dân, nâng quyền lợi của họ lên một tầm cao hơn. Nông dân vẫn có quyền tự nguyện dồn đổi ruộng đất, quyền quyết định sản xuất gì trên mảnh ruộng của mình…Khi tích tụ ruộng đất, sản xuất nông sản lớn nông dân sẽ có thu nhập cao, để lại một khoản thừa kế có lợi nhuận, như vậy sẽ giúp con cái làm giàu trên tài sản để lại. Khi có diện tích ruộng lớn, đầu tư sản xuất hiệu quả, nông dân sẽ được ngân hàng cho vay vốn lớn hơn, ưu đãi hơn; đồng vốn được sử dụng hiệu quả hơn so với số vốn ít ỏi vay từ thế chấp những mảnh ruộng nhỏ lẻ. Đa dạng hoá cây trồng ở đây không nên hiểu chỉ bó hẹp trồng nhiều loại cây trên những mảnh ruộng bị chia nhỏ, vì như vậy sản xuất vẫn, manh mún, không hiệu quả bằng sản xuất nông sản hàng hoá tập trung thành vùng. Còn nói việc chia nhỏ ruộng đất khi gặp hạn hán, ngập úng, sâu bệnh sẽ hạn chế được thiệt hại là không đúng vì khi hạn hán, sâu bệnh xảy ra, nếu không có biện pháp xử lý đồng bộ, thống nhất, thiệt hại vẫn lớn. Với thửa ruộng có diện tích rộng, việc “xử lý” các thiên tai, sâu bệnh sẽ dễ dàng, đồng bộ và ít mất công hơn. Ngày nay, nông dân có nhiều lựa chọn, cơ hội việc làm hơn, có thể thu nhập cao hơn. Khi hợp tác, dồn đổi ruộng cho các trang trại hợp tác xã, doanh nghiệp, nông dân vẫn có thể làm việc trên mảnh đất của họ với thu nhập ổn định hằng tháng…

- Vậy phải làm gì để có tích tụ ruộng đất và những vùng sản xuất nông sản hàng hoá lớn?

- Vấn đề tích tụ, tập trung đất đai luôn là quy luật khách quan của bất cứ nền sản xuất nông nghiệp hàng hóa ở bất cứ quốc gia nào. Nhận thức được vấn đề này, Đảng và Nhà nước chủ trương khuyến khích các hộ nông dân tự chuyển đổi ruộng đất cho nhau để tổ chức lại sản xuất. Trong 2 năm gần đây, các huyện ngoại thành tập trung chỉ đạo dồn đổi ruộng đất, tạo thành phong trào hết sức sôi động. Tuy nhiên, dồn đổi ruộng đất như hiện nay mới chỉ là tiền đề cho sự tích tụ ruộng đất. Yếu tố quyết định để có tích tụ ruộng đất chính là sự thay đổi về cơ cấu lao động, nên không thể làm tắt, ép cho quá trình đó đến nhanh được. Chỉ khi nông dân thấy rõ sự cần thiết hợp tác trong sản xuất, sự cần thiết của mô hình sản xuất quy mô lớn, trình độ của họ phù hợp với sản xuất quy mô lớn, thì lúc đó phát triển nền nông nghiệp sản xuất hàng hoá quy mô lớn mới hiệu quả như mong muốn. Để thúc đẩy quá trình này, cùng với việc xây dựng quy hoạch chi tiết cơ cấu sản xuất, quy hoạch đồng ruộng, thuỷ lợi…,các địa phương cần tiếp tục dồn đổi ruộng đất, tạo điều kiện hình thành các HTX kiểu mới, HTX chuyên ngành, HTX sở thích, hỗ trợ các doanh nghiệp, đơn vị, cá nhân liên kết sản xuất nông sản hàng hoá với nông dân, vì đây chính là những mô hình có khả năng đẩy nhanh quá trình tích tụ ruộng đất, sản xuất hàng hoá lớn. Hiện nay, Sở Nông nghiệp- PTNT phối hợp với một số địa phương xây dựng mô hình HTX kiểu mới, làng trang trại ở Cấp Tiến (Tiên Lãng), Chiến Thắng (An Lão), Tân Liên, Đồng Minh (Vĩnh Bảo)… Ngoài ra, Sở cùng một số huyện thử nghiệm việc dồn những diện tích nông dân không sản xuất vụ đông thành vùng lớn hơn cho cá nhân, đơn vị, doanh nghiệp có điều kiện đầu tư sản xuất rau màu các loại, giúp nông dân quen việc quy vùng sản xuất lớn theo từng vụ. Sở tiếp tục triển khai hàng loạt chương trình lớn như phát triển kinh tế trang trại, “cánh đồng 50 triệu”…

Kim Oanh (thực hiện)