Trước đó, theo dự thảo UBND TP đưa ra, người đi thuê, mượn, ở nhờ muốn đăng ký thường trú tại 12 quận phải có diện tích ở tối thiểu 15m2/người; tại 17 huyện và TX Sơn Tây 8m2/người. UBND TP giải thích điều này nhằm cụ thể hóa quy định của Luật Cư trú năm 2020, tạo cơ sở pháp lý để TP quản lý cư trú phục vụ phát triển KTXH.
Căn cứ thực tế Hà Nội đưa ra là đến 2022, Hà Nội có diện tích tự nhiên 334.470ha, dân số 8,6 triệu, gồm 30 đơn vị hành chính cấp quận, huyện, TX; 577 xã, phường, thị trấn. Dân cư chủ yếu ở các quận nội thành, đặc biệt là quận mới như Cầu Giấy, Hoàng Mai, Bắc Từ Liêm, Nam Từ Liêm, gây áp lực cho chính quyền trong bảo đảm trật tự an toàn, an sinh xã hội. Sĩ số lớp học bậc tiểu học ở nhiều quận thường xuyên trên 50 em/lớp (quy định của Bộ GD&ĐT là 35 em/lớp); nhiều tuyến đường ùn tắc vào giờ cao điểm, ngập lụt khi mưa lớn.
Tuy nhiên, tại Hội nghị, một đại biểu nguyên là Thứ trưởng Bộ Nội vụ cho hay đây là vấn đề không mới, Hà Nội từng ban hành Nghị quyết 11 quy định diện tích nhà ở tối thiểu 15m2/người để đăng ký thường trú với trường hợp nhà thuê từ 2013. Ba năm sau, HĐND TP ban hành văn bản kéo dài thời gian áp dụng nghị quyết đến hết 2020, đến nay quá hạn hơn 2 năm. Đại biểu này đặt vấn đề “vì sao quy định này trước đây được đánh giá không phát huy hiệu quả?”. Nói cách khác, dự thảo mới về cơ bản cũng không có gì mới so với Nghị quyết 11.
Ông cũng cho hay “rất bất ngờ” khi Công an TP báo cáo chỉ có 2 trong số 5 Sở được lấy ý kiến có văn bản thống nhất với dự thảo. Một số Sở không có văn bản tham gia ý kiến, trong đó có Sở Xây dựng, Quy hoạch & Kiến trúc.
Tương tự, chỉ có 4/30 quận, huyện, TX có văn bản góp ý. Sở TT&TT đăng tải dự thảo trên Cổng giao tiếp điện tử TP trong 1 tháng (từ 15/3 - 15/4) nhưng “không nhận được ý kiến đóng góp nào”.
Một đại biểu nguyên là Phó Giám đốc Công an Hà Nội cũng cho rằng không nên kỳ vọng nghị quyết có thể hạn chế tăng dân số ở Hà Nội vì thực tế số người nằm ngoài đăng ký thường trú và tạm trú rất lớn. “Điều đó cho thấy quy định diện tích tối thiểu ít hiệu quả. Hơn nữa, ở các nước phát triển không ai dùng biện pháp này hạn chế quyền cư trú của công dân”, đại biểu này nói.
Một đại biểu nguyên Kiến trúc sư trưởng TP, cho hay vấn đề nan giải nhất của TP hiện nay là giảm dân số khu phố cổ. Từ 1995, Hà Nội đã đặt vấn đề giảm dân số ở khu vực này, sau đó đưa ra lộ trình và mục tiêu giãn dân nhưng “thất bại hoàn toàn”.
Dự thảo Nghị quyết dự kiến được xem xét thông qua tại kỳ họp HĐND TP đầu tháng 7/2023. Nhưng theo các đại biểu, còn nhiều việc cần làm, như giải quyết các vấn đề đã đặt ra nêu trên; cần có báo cáo cụ thể đánh giá tác động khi Nghị quyết có hiệu lực sẽ ảnh hưởng đến bao nhiêu người dân, ảnh hưởng thế nào với các huyện sắp lên quận; cần quy định rõ quyền lợi của người thường trú và tạm trú… Giải quyết ổn thỏa những vấn đề đó, mới kỳ vọng đạt được mục đích như TP nêu ra trong tờ trình.
