Thực trạng quản lý, sử dụng lao động nước ngoài tại các doanh nghiệp trên địa bàn Quảng Ninh

QTV - Cùng với quá trình mở cửa nền kinh tế của đất nước, đặc biệt là sau khi Việt Nam chính thức gia nhập WTO, khu vực kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài đã hình thành và phát triển nhanh chóng. Cơ cấu nền kinh tế được chuyển dịch theo hướng công nghiệp hóa - hiện đại hoá, nhiều công nghệ mới được áp dụng, trong khi lực lượng lao động Việt Nam chưa hoàn toàn đáp ứng được yêu cầu  cả về số lượng và chất lượng thì xu thế lao động là người nước ngoài du nhập vào Việt Nam làm việc là tất yếu, phù hợp với nhu cầu thực tiễn.

Số liệu thống kê của Sở Lao động Thương binh và Xã hội Quảng Ninh cho thấy, hiện có 92 doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh đang sử dụng gần 3.400 lao động là người nước ngoài, đến từ nhiều quốc gia khác nhau, trong đó chủ yếu là lao động Trung Quốc, chiếm trên 90% tổng số lao động là người nước ngoài, số còn lại thuộc trên 30 quốc tịch khác nhau như: Hàn Quốc, Nhật, Nga, Mỹ, Indonesia …vv.

Theo quy định của chính sách pháp luật hiện hành, chỉ những lao động là người nước ngoài có trình độ chuyên môn kỹ thuật cao, có nhiều kinh nghiệm trong sản xuất kinh doanh, điều hành, quản lý mà lao động Việt Nam chưa đáp ứng được mới được vào làm việc tại Việt Nam, do đó đối với thị trường lao động Việt Nam nói chung cũng như đối với thị trường lao động Quảng Ninh nói riêng, lao động là người nước ngoài làm việt tại Việt Nam có những tác động tích cực trên một số mặt nhất định.

Cụ thể, lao động người nước ngoài là lao động có trình độ chuyên môn, kỹ thuật cao, tạo điều kiện để các doanh nghiệp, tổ chức ở Việt Nam thực hiện và phát triển các ngành, lĩnh vực đòi hỏi công nghệ cao, kỹ thuật cao; việc sử dụng lao động nước ngoài sẽ tạo điều kiện cho người lao động Việt Nam học tập nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, tiếp thu nhanh nhất kỹ thuật mới và công nghệ mới đồng thời tạo cho người lao động Việt Nam tác phong và thái độ làm việc tiên tiến, góp phần nâng cao năng suất lao động, hiệu quả kinh doanh; sử dụng lao động nước ngoài sẽ nâng cao được chất lượng sản phẩm và uy tín của doanh nghiệp.

Tuy nhiên ngoài những yếu tố tích cực, việc sử dụng lao động nước ngoài cũng có những yếu tố tác động tới thị trường lao động như: lực lượng lao động trong nước đang cần có việc làm và thu nhập, nếu sử dụng lao động là người nước ngoài sẽ dẫn đến hạn chế sử dụng lao động là người Việt Nam; đối với một số ngành, lĩnh vực nếu sử dụng lao động là người nước ngoài sẽ dễ bị tiết lộ bí quyết, công nghệ, chi phí của doanh nghiệp cao, tác động đến giá thành sản phẩm, ảnh hưởng đến yếu tố cạnh tranh của doanh nghiệp đồng thời dẫn đến khó khăn trong quản lý và dễ nảy sinh các vấn đề về mặt xã hội.

Trong thời gian qua, các doanh nghiệp có sử dụng lao động là người nước ngoài trên địa bàn tỉnh đã có nhiều cố gắng trong việc thực hiện các quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng như: thực hiện các chế độ báo cáo, chấp hành các quy định về tuyển chọn lao động và thực hiện các thủ tục cấp giấy phép cho lao động là người nước ngoài. Đến nay số lao động đã được cấp phép lao động là 902 người.

Bên cạnh đó, vẫn còn có những doanh nghiệp, đơn vị chưa thực hiện nghiêm túc các quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng lao động là người nước ngoài. Thể hiện ở việc báo cáo không kịp thời và không đầy đủ với các cơ quan chức năng về số lao động là người nước ngoài đang sử dụng; tuyển dụng lao động là người nước ngoài không đúng tiêu chuẩn và không có đủ hồ sơ cá nhân theo quy định; ngoài ra còn có một số trường hợp là lao động Hàn Quốc không có nghề chuyên môn được các chủ doanh nghiệp, chủ cửa hàng thuê để giao dịch, bán hàng cho khách du lịch nước ngoài tại các khu du lịch hoặc lao động làm việc trong các câu lạc bộ giải trí do không có trường lớp đào tạo nên phải tuyển dụng lao động có kinh nghiệm từ nhiều quốc gia. Hầu hết số lao động này đều không có bằng hoặc chứng chỉ nghề hoặc xác nhận về kinh nghiệm để hoàn thiện thủ tục cấp phép lao động theo quy định.

 Điển hình có một số đơn vị, doanh nghiệp chưa tích cực trong việc hoàn thiện các thủ tục cấp phép cho lao động là người nước ngoài như Tập đoàn điện khí Thượng Hải, Công ty TNHH Harbin – Trung Quốc (hai đơn vị tổng thầu xây dựng hai nhà máy nhiệt điện Cẩm Phả và nhiệt điện Quảng Ninh.

Để việc quản lý, sử dụng lao động là người nước ngoài trên địa bàn tỉnh được tốt hơn, phát huy tối đa những yếu tố tích cực, giảm thiểu những mặt hạn chế của việc sử dụng lao động là người nước ngoài. Thiết nghĩ các cơ quan chức năng của tỉnh cần phối hợp chặt chẽ hơn nữa trong công tác theo dõi, quản lý doanh nghiệp, quản lý đối tượng lao động là người nước ngoài, tăng cường công tác tuyên truyền, hướng dẫn pháp luật về tuyển dụng, sử dụng lao động là người nước ngoài, kịp thời nắm bắt và tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp.

Tăng cường công tác thanh tra kiểm tra việc sử dụng lao động là người nước ngoài, xử lý nghiêm minh đối với những hành vi vi phạm pháp luật lao động về tuyển dụng, sử dụng lao động nước ngoài. Đối với các doanh nghiệp, đơn vị có sử dụng lao động là người nước ngoài thì phải chủ động nghiên cứu và thực hiện nghiêm túc các quy định của pháp luật Việt Nam./.

Lê Việt