Thực phẩm tắm hóa chất, khó tìm được người chịu trách nhiệm

Hóa chất được bày bán tự do đe dọa an toàn thực phẩm và sức khỏe người dân.
Hóa chất được bày bán tự do đe dọa an toàn thực phẩm và sức khỏe người dân.
(PLO) - Luật đã cấm, mức phạt cao nhưng tình trạng sử dụng hóa chất không rõ nguồn gốc trong hoạt động sản xuất, kinh doanh thực phẩm vẫn đang diễn ra và không có dấu hiệu có thể ngăn chặn triệt để… trước sự quản lý lúng túng của cơ quan chức năng.

Nhiều vụ bắt giữ các lô hàng là hóa chất không rõ nguồn gốc, phát hiện, xử lý các cơ sở sử dụng hóa chất không rõ nguồn gốc trong chế biến, kinh doanh thực phẩm, nhưng mới chỉ như “muối bỏ bể” đẩy hành vi “giết người hàng loạt” này lên tầm “quốc nạn”.

Hóa chất – mua đâu cũng có

Chỉ cần gõ cụm từ “phụ gia thực phẩm” hoặc “hóa chất thực phẩm” có thể dễ dàng đọc được các quảng cáo trên internet về những sản phẩm này. Danh mục hóa chất được liệt kê rất đa dạng: từ phụ gia cho thực phẩm chế biến, cho thực phẩm chay, cho nem giò chả đến phụ gia cho bánh kẹo kem nước giải khát, phụ gia cho các loại gia vị như nước mắm, nước tương, tương ớt, cho rau củ quả trái cây… đến các loại chất bảo quản thực phẩm, tẩy trắng thực phẩm, màu thực phẩm, hương liệu thực phẩm, bột thực phẩm… 

Các quảng cáo này chỉ có tên sản phẩm cùng những công dụng/ứng dụng, có sản phẩm sẽ được quảng cáo nguồn gốc ở dạng chung chung (tên quốc gia được cho là nơi sản xuất của sản phẩm), chứ không hề có cảnh báo về tác dụng phụ cũng như hậu quả khi sử dụng quá quy định cho phép. Và dù có quảng cáo chi tiết nhưng không ai có thể chắc chắn các sản phẩm đó có an toàn để sử dụng cho kinh doanh, chế biến thực phẩm hay không. 

Trong khi chỉ với số tiền chỉ vài chục nghìn, cùng lắm hơn 100 nghìn đồng là có được một túi chất phụ gia, bảo quản, tẩy trắng… thực phẩm. Còn hậu quả thì người tiêu dùng sẽ phải gánh chịu hoàn toàn vì với phong cách, tập quán tiêu dùng thực phẩm hiện nay, người tiêu dùng sẽ không thể có cơ chế nào để yêu cầu bồi thường nếu các sản phẩm này ảnh hưởng đến sức khỏe.

Còn trên thị trường, việc mua bán hóa chất, phụ gia thực phẩm, nhất là những loại không rõ nguồn gốc, thậm chí độc hại cho sức khỏe người tiêu dùng “dễ hơn bao giờ hết”. Dư luận rúng động và bức xúc vì phở ướp phoóc-môn, măng ngâm chất vàng ô, tôm tiêm tạp chất Agar,… và nỗi lo thực phẩm “ngậm” hóa chất vẫn đang hiện hữu trong từng mâm cơm của mỗi gia đình, từng món ăn tại các nhà hàng vì các loại hóa chất độc hại đang theo những con đường “tiểu ngạch” tuồn vào thị trường trong nước và được phân phối dưới dạng hóa chất “không rõ nguồn gốc” đến người sản xuất thực phẩm. 

Chợ hóa chất Kim Biên (quận 5, TP HCM) đã trở thành biểu tượng đáng sợ cho sự tràn lan của những loại “hàng loạt hóa chất nhập khẩu tiểu ngạch” và thách thức tất cả những cơ chế quản lý mặt hàng này. Bởi bất kỳ ai đến đây đều có thể mua được tất cả những loại hóa chất, chỉ cần có tiền. Vì vậy, “bệnh ung thư mỗi năm có khoảng 70.000 người chết và hơn 200.000 ca phát hiện mới, trong đó có nguyên nhân thực phẩm không an toàn và 286 vụ không xác định được nguyên nhân gây ngộ độc (chiếm tỷ lệ 26,6%)”, báo cáo giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về an toàn thực phẩm (ATTP) giai đoạn 2011-2016” cho biết.

Ngay cả các loại hóa chất có nguồn gốc, được phép sử dụng trong chế biến, kinh doanh thực phẩm. Nhưng nếu người sản xuất không tuân thủ đúng quy trình, thủ tục, cách sử dụng thì chúng sẽ trở thành những loại “thuốc độc ăn mòn sức khỏe” của người tiêu dùng như 10,3% mẫu rau được Bộ NN&PTNT kiểm tra có dư lượng thuốc bảo vệ thực vật vượt mức giới hạn cho phép; Cục ATTP (Bộ Y tế) cũng phát hiện đến 30% mẫu rau được lấy tại một số chợ của Hà Nội tồn dư thuốc bảo vệ thực vật… Báo cáo cũng cho thấy, kết quả kiểm tra rau, quả tươi sống giai đoạn 2011 - 2016 cho thấy tỷ lệ tồn dư hóa chất vượt ngưỡng cho phép là hơn 8,4%; kiểm tra đối với hơn 54.750 lượt hộ nông dân sử dụng thuốc bảo vệ thực vật đã phát hiện hơn 9.000 hộ vi phạm. 

Khó tìm được người chịu trách nhiệm

Những hành động quyết liệt như vậy khó thấy ở nước ta dù cũng là hành vi sử dụng hóa chất độc hại, không rõ nguồn gốc trong thực phẩm. Điều 5 Luật ATTP đã quy định cấm sử dụng hóa chất không rõ nguồn gốc, hóa chất bị cấm sử dụng trong hoạt động sản xuất, kinh doanh thực phẩm và mức phạt theo Điều 7 Nghị định 178/2013/NĐ-CP là từ 20 - 40 triệu đồng, cùng với hình phạt bổ sung đình chỉ hoạt động sản xuất, chế biến thực phẩm 04 tháng đến 06 tháng và buộc tiêu hủy tang vật vi phạm.

Song đa số các vụ vi phạm quy định cấm sử dụng hóa chất không rõ nguồn gốc, hóa chất bị cấm sử dụng trong hoạt động sản xuất, kinh doanh thực phẩm mới chỉ dừng ở việc xử phạt hành chính. Trong 5 năm 2011-2016, cơ quan chức năng đã phát hiện 13.296 vụ việc vi phạm pháp luật về ATTP, riêng cơ quan công an trực tiếp xử lý 8.276 vụ, xử phạt hành chính 64.942 tỷ đồng, các cơ quan khác xử lý 5.020 vụ. Trong khi đó, thống kê của Công an các đơn vị, địa phương trong thời gian từ 2011-2016, cơ quan điều tra các cấp trong Công an nhân dân mới khởi tố 1 vụ, 3 bị can. 

Từ năm 2011-2016, cả nước đã thành lập được 153.493 đoàn thanh tra, kiểm tra liên ngành với sự tham gia của các ngành chức năng, tiến hành kiểm tra tại 3.350.035 cơ sở, phát hiện 678.755 cơ sở vi phạm, chiếm 20,3%. Mới đây nhất, chiều 17/8, Đại tá Trần Thanh Nhơn, Trưởng phòng Cảnh sát môi trường (PC49) - Công an TP Đà Nẵng cho biết, lực lượng chức năng vừa phát hiện 8 cơ sở dùng hóa chất không rõ nguồn gốc để tẩy trắng nông sản tại chợ đầu mối Hòa Cường (phường Hòa Cường Nam, quận Hải Châu, TP Đà Nẵng). PC49 Công an Đà Nẵng đã chuyển cả 8 mẫu bột trắng cho cơ quan kiểm định để xác định loại chất tẩy công nghiệp là gì và tiến hành xử phạt với các hộ kinh doanh kể trên. Cũng tại Đà Nẵng, ngày 25/7, Đội liên ngành của TP đã xử phạt 4 triệu đồng đối với bà Mai Thị Cúc (chủ quầy 19 Chợ Hải sản tại phường Thanh Khê Đông, quận Thanh Khê) do bán tôm có chứa tạp chất Agar. Tạp chất Agar được biết gây ra các bệnh truyền nhiễm như tả và thương hàn.

Việc phát hiện, xử phạt vẫn diễn ra nhưng tính chất răn đe rất hạn chế. Rõ ràng, nguyên nhân là do quy định của pháp luật “khó thực hiện” và mức răn đe còn “chấp nhận được” đối với người sản xuất, kinh doanh thực phẩm có chức hóa chất nên tình trạng vi phạm quy định về sử dụng hóa chất, chất cấm trong chế biến, kinh doanh thực phẩm không hề giảm. Thượng tướng Lê Quý Vương – Thứ trưởng Bộ Công an đã hy vọng, theo BLHS năm 2015 thì các vấn đề gây khó khăn cho việc xử lý các hành vi vi phạm về ATTP nói chung và về hóa chất trong thực phẩm nói riêng sẽ được giải quyết.

Các đại biểu tại tọa đàm “Chất cấm trong chăn nuôi - Hiện trạng và giải pháp”, các quy định của BLHS 2015 sửa đổi sẽ “cải thiện đáng kể” tình trạng sử dụng hóa chất cấm trong chăn nuôi, chế biến, kinh doanh thực phẩm. Theo đó, không cần xét đến hậu quả có thể chứng minh đối tượng vi phạm gây ra, chỉ cần bị phát hiện hành vi vi phạm, đã bị chế tài xử lý, là một quy định quan trọng, đặc biệt trong lĩnh vực ATTP. “Bởi nhìn chung các vi phạm về sử dụng hóa chất, chất cấm, khó có thể chứng minh ngay tức thì - trừ trường hợp người sử dụng bị ngộ độc tập thể”, LS Nguyễn Kiều Hưng nhận xét.

Để tăng cường đảm bảo ATTP, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam – Trưởng ban Chỉ đạo liên ngành Trung ương về vệ sinh ATTP đã giao Bộ Công Thương nghiên cứu và mở rộng hệ thống phân phối sản phẩm thực phẩm thông qua hệ thống siêu thị để từng bước thay thế các chợ tự phát, truyền thống; rà soát, kịp thời điều chỉnh quy định về hoạt động tạm nhập, tái xuất chuyển khẩu hàng hóa, nhất là hàng thực phẩm đông lạnh, tránh trường hợp thực phẩm không bảo đảm ATTP  thẩm lậu ngược trở lại Việt Nam. Giao Bộ Công an chỉ đạo lực lượng chức năng bám sát chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về công tác  ATTP, chủ động xây dựng chương trình, kế hoạch, phối hợp chặt chẽ với cơ quan chức năng thực hiện công tác phòng ngừa, đấu tranh đối với các hành vi vận chuyển, buôn bán, kinh doanh thực phẩm, các loại gia súc, gia cầm, thực phẩm chức năng nhập lậu, không rõ nguồn gốc xuất xứ; sử dụng các chất cấm để chế biến, bảo quản thực phẩm…

Ngoài ra, theo nhiều ý kiến, sự dàn trải vì quá nhiều cơ quan quản lý đã tạo điều kiện cho hóa chất, nhất là các loại hóa chất không rõ nguồn gốc tràn lan trên thị trường như ở chợ Kim Biên. Tình trạng này sẽ còn kéo dài nếu không có tổ chức hay cá nhân nào chịu trách nhiệm đến cùng trong quản lý. Do vậy, cần có phương án để tập trung đầu mối quản lý để ngăn chặn triệt để những loại hóa chất độc hại theo thực phẩm đi vào cơ thể người. 

Bình luận

Ý kiến của bạn sẽ được biên tập trước khi đăng. Xin vui lòng gõ tiếng Việt có dấu

Đọc thêm

Thu hồi kem mờ vết nám dưỡng da chống nắng Sứ Tiên

Thu hồi kem mờ vết nám dưỡng da chống nắng Sứ Tiên
(PLVN) - Ngày 8/1/2025, Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) có công văn số 54/QLD-MP về việc  đình chỉ lưu hành, thu hồi và tiêu hủy mỹ phẩm không đạt tiêu chuẩn chất lượng đối với sản phẩm kem mờ vết nám dưỡng da chống nắng - Nhãn hàng: Sứ Tiên.

Nỗi lo thực phẩm “bẩn” dịp cận Tết

Bánh kẹo màu sắc lòe loẹt, không rõ nguồn gốc, xuất xứ được rao bán tràn lan trên thị trường. (Ảnh: NM)
(PLVN) - Gần Tết, nhu cầu tiêu thụ thực phẩm tăng cao, nhưng cùng với đó là nguy cơ thực phẩm không an toàn tràn lan trên thị trường. Từ các chợ tự phát đến các sạp hàng online, nhiều thực phẩm không rõ nguồn gốc, chứa hóa chất độc hại, hoặc không bảo đảm vệ sinh vẫn được bày bán công khai, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng.

Phát hiện xe tải vận chuyển gần 10 tấn thịt động vật bốc mùi hôi thối

Phát hiện xe tải vận chuyển gần 10 tấn thịt động vật bốc mùi hôi thối
(PLVN) -Ngày 30/12, Công an tỉnh Bình Phước đã chỉ đạo Phòng Cảnh sát giao thông và Phòng Cảnh sát kinh tế tiếp tục điều tra và lấy lời khai từ những người liên quan để làm rõ vụ việc vận chuyển hơn 8,5 tấn thịt và nội tạng động vật không rõ nguồn gốc, đang trong quá trình vận chuyển từ Hà Nội vào TP Hồ Chí Minh để tiêu thụ.

Chuyên gia cảnh báo bùng nổ 'bẫy' lừa đảo trực tuyến AI năm 2025

Ông Vũ Ngọc Sơn, Trưởng ban Công nghệ, Hiệp hội An ninh mạng quốc gia khuyến cáo tấn công lừa đảo trực tuyến sẽ tiếp tục hoành hành trong năm 2025. (Ảnh: HHANMQG)
(PLVN) - Lừa đảo trực tuyến tiếp tục hoành hành, gây những hậu quả nặng nề với hàng trăm nghìn người dùng Việt Nam năm 2024. Theo khảo sát của Hiệp hội An ninh mạng quốc gia, cứ 220 người dùng thì sẽ có 1 người là nạn nhân của lừa đảo trực tuyến, tỷ lệ là 0,45%. Tổng thiệt hại do lừa đảo trực tuyến gây ra trong năm 2024 ước tính lên tới 18.900 tỷ VNĐ.

Cảnh báo nguy cơ cháy, nổ từ việc sấy, sưởi ấm trong mùa đông

Ảnh minh họa
(PLVN) - Mùa đông, nhu cầu sưởi ấm và sấy khô tăng cao khiến nguy cơ cháy, nổ từ thiết bị điện trở nên đáng lo ngại. Công an TP Hà Nội khuyến cáo người dân tuân thủ các biện pháp an toàn PCCC như sử dụng thiết bị đạt chuẩn, không để gần vật liệu dễ cháy và luôn cảnh giác để bảo vệ tính mạng, tài sản.

Cảnh báo nguy cơ từ pháo nổ tự chế dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025

Pháo tự chế bị cơ quan Công an thu giữ (Ảnh: Công an TP Hà Nội).
(PLVN) -  Công an TP Hà Nội vừa đưa ra cảnh báo nghiêm trọng về tình trạng mua bán và sản xuất pháo nổ tự chế trong dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025. Mặc dù lực lượng chức năng đã tăng cường kiểm soát, một số đối tượng vẫn lợi dụng sự thiếu hiểu biết của người dân để thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật, gây nguy hiểm đến tính mạng, tài sản và an ninh trật tự xã hội.

Sách lậu, sách vi phạm bản quyền lộng hành - Do thị trường thiếu ý thức?

Sách lậu có kích cỡ thô hơn, màu nhòe hơn, phần ruột không có màu và căn lề lệch hơn so với sách chính thống.
(PLVN) - Sự phát triển của văn hóa đọc và tương lai của ngành xuất bản sách nước ta đang đứng trước nguy cơ nghiêm trọng khi tình trạng sách lậu và sách vi phạm bản quyền ngày càng phổ biến. Các nhà xuất bản, tác giả và độc giả đều chịu ảnh hưởng khi những nỗ lực phát triển thị trường sách chính thống bị sách lậu làm suy yếu, kéo theo hệ lụy về kinh tế lẫn văn hóa.

Đặt đồ ăn online và nguy cơ tiềm ẩn

Còn tồn tại nhiều rủi ro liên quan đến an toàn thực phẩm khi người tiêu dùng đặt thức ăn qua ứng dụng online. (Ảnh minh họa - baochinhphu.vn)
(PLVN) - Đặt thực phẩm online qua ứng dụng đã trở thành thói quen của nhiều người, đặc biệt tại các đô thị lớn. Không thể phủ nhận rằng hình thức này mang lại nhiều tiện ích, tuy nhiên, đằng sau đó là hàng loạt những nguy cơ tiềm ẩn về chất lượng thực phẩm, sức khỏe người dùng và những vấn đề về trách nhiệm pháp lý khi sự cố xảy ra.

Loạt sản phẩm “Yoho Mekabu Fucoidan” chưa được cấp phép vẫn bán tràn lan trên các sàn thương mại điện tử

Loạt sản phẩm “Yoho Mekabu Fucoidan” chưa được cấp phép vẫn bán tràn lan trên các sàn thương mại điện tử
(PLVN) -  Cục An toàn thực phẩm – Bộ Y tế mới đây thông tin về một số sản phẩm có tên gọi “Yoho Mekabu Fucoidan” thuộc nhóm thực phẩm bảo vệ sức khoẻ nhưng chưa được cấp Giấy tiếp nhận đăng ký công bố sản phẩm, chưa được phép lưu thông trên thị trường. Tuy nhiên, các sản phẩm hiện đang được quảng cáo và  rao bán trên một số sàn thương mại điện tử.