Thuyết Mặt Trăng, hay hiệu ứng Mặt Trăng, cho rằng có một mối liên hệ giữa các giai đoạn của Mặt Trăng với hành vi của con người. Vậy liệu hiện nay có bằng chứng khoa học nào có thể làm sáng tỏ tác động của hiện tượng trăng tròn và siêu trăng lên sức khỏe con người?
Người Tây phương có cách nói “Đêm nay chắc có trăng tròn” (There must be a full moon out there/ tonight) dùng để ám chỉ những sự kiện kỳ dị về đêm. Từ “lunacy” (điên rồ, mất trí); hay “lunatic” (điên loạn, tâm thần) bắt nguồn từ “Luna”, hay “mặt trăng” trong tiếng la-tinh. Người ta tin rằng chúng ta thường có những hành vi bất thường vào đêm trăng tròn.
Thời Trung Cổ, ở Châu Âu thịnh hành niềm tin vào “hiệu ứng mất trí đêm trăng tròn”, hay còn được gọi là “hiệu ứng Transylvania”, khi con người biến hình thành người sói hoặc ma cà rồng vào thời điểm trăng tròn.
Ngày nay, nhiều nhà khoa học bác bỏ thuyết về hiệu ứng đêm trăng tròn, cho rằng không có mối liên hệ nào giữa các giai đoạn cụ thể của mặt trăng – vốn kéo dài trong khoảng 29,5 ngày – đối với hành vi con người hay các sinh vật sống khác. Nhưng có người phản đối thì tất cũng có người ủng hộ. Cũng có các nhà khoa học tuyên bố tìm thấy bằng chứng cho thấy trăng tròn có thể “kích hoạt” các hành vi bất thường, đồng thời tác động đến sức khỏe con người và những loài sinh vật sống khác.
Giới khoa học biết rằng Mặt trăng đôi lúc có thể tác động đến trạng thái tâm lý của con người, nó cũng quyết định tốc độ sinh trưởng, sự tuần hoàn của thực vật, và hành vi của động vật. Ngoài ra, tác động này thường được nhìn nhận có tầm quan trọng ngang Mặt Trời; thậm chí một số nhà nghiên cứu cho rằng nếu thiếu Mặt Trăng, sự sống của con người và giới tự nhiên là điều không thể.
Hiện tượng trăng tròn cũng tác động đến sự lưu chuyển của nước trong cơ thể sinh vật. Trong khoảng thời gian này các hoạt động trong tự nhiên tăng tốc mau lẹ, cho tới khi đạt cực hạn. Đó là lý do tại sao một số người trải nghiệm chứng rối loạn giấc ngủ và hiếu động thái quá. Trong thời gian này chúng ta cũng dễ trở nên cáu kỉnh và xuất hiện các cơn đau đầu.
Có thể nhóm đối tượng bị ảnh hưởng nhiều nhất vào thời điểm này là những người bệnh tâm thần, do họ dễ kích động khi bị khiêu khích, thậm chí có thể trở nên liều lĩnh và nóng giận mất kiểm soát. Do đó trong rất nhiều ngôn ngữ, từ dùng để chỉ những người điên (ví như “lunatic” trong tiếng Anh, hay “lunático” trong tiếng Tây Ban Nha) đều bắt nguồn từ từ “Luna” – tức Mặt trăng.
Các nhà khoa học từ Đại học Yale (Mỹ) từng nghiên cứu hiện tượng này đã nhận thấy một chiều hướng gia tăng các vụ án, đặc biệt là các vụ bạo hành tình dục, trong đêm trăng tròn. Một số thống kê còn cho thấy những vụ tai nạn giao thông, đau tim, trộm cướp, sát nhân hoặc có ý đồ tự tử… gia tăng vào đêm trăng tròn.
Trong một cuộc thí nghiệm, các nhà khoa học nghiên cứu 33 tình nguyện viên, chia làm 2 nhóm tuổi, khi đang ngủ. Hoạt động não bộ của họ được giám sát khi đang ngủ, bên cạnh chuyển động của mắt và sự bài tiết hóc-môn. Số liệu thu được cho thấy, vào đêm trăng tròn, hoạt động não bộ liên hệ với giấc ngủ sâu ghi nhận sụt giảm 30%. Ngoài ra, họ cũng cần 5 phút lâu hơn để chìm vào giấc ngủ, và ngủ ít hơn bình thường khoảng 20 phút.
“Chu kỳ mặt trăng dường như có thể tác động đến giấc ngủ con người, ngay cả khi người đó không ngắm trăng hoặc không biết rõ mặt trăng hiện đang ở giai đoạn nào”, theo Tiến sĩ Christian Cajochen từ Bệnh viện Tâm thần thuộc Đại học Basel (Thụy Sĩ).
Các nhà nghiên cứu cũng phân tích ảnh hưởng của lực hút mặt trăng lên tỷ lệ sinh ở Kyoto, Nhật Bản. Trong nghiên cứu, họ nhận thấy có nhiều ca sinh hơn khi Mặt Trăng gần Trái Đất nhất; khi đó lực hút của Mặt Trăng lên Trái Đất là mạnh nhất.
Để kiểm chứng giả thuyết này, các nhà nghiên cứu đã xem xét 1007 ca sinh nở nối tiếp, không dùng biện pháp giục sinh (kích đẻ) trong giai đoạn từ tháng 1/1966 đến tháng 12/2000 tại thành phố Kyoto, Nhật Bản. Họ nhận thấy có nhiều ca sinh đẻ hơn khi Mặt Trăng gần Trái Đất nhất; lúc đó lực hút của Mặt Trăng lên Trái Đất là mạnh nhất.
Dựa trên kết quả nghiên cứu, các nhà khoa học kết luận “có sự gia tăng đáng kể số ca sinh đẻ, khi lực hút của Mặt Trăng lên Trái Đất nhỏ hơn 31,5 N”. Kết quả nghiên cứu này cho thấy lực hút của Mặt Trăng có ảnh hưởng đến tỷ lệ sinh đẻ”.
