Thực hiện chính sách hỗ trợ người nghèo: “Chủ trương một, giải pháp mười” (kỳ 2)

Đúng thực tế, sai quy định

Theo nhiều cán bộ chính sách xã hội, tiêu chí xác định hộ nghèo của thành phố chưa phù hợp. Nghị định 67 quy định 9 đối tượng được hưởng bảo trợ xã hội, thì có tới 7 đối tượng chỉ được hưởng chính sách này với điều kiện thuộc diện nghèo. Do vậy, nhiều người đang được hưởng chế độ bảo trợ trước đây  không trong diện hộ nghèo bị cắt chế độ. Trong khi đó, với mức chuẩn nghèo quá thấp, 200 nghìn đồng/người/tháng ở khu vực nông thôn, nhiều hộ thực sự rất khó khăn, nhưng nếu thu nhập của cả gia đình cao hơn chuẩn này dù chỉ 20-30 nghìn đồng, vẫn không được xếp vào diện nghèo. Thông cảm với hoàn cảnh của họ, cán bộ thôn, xã du di trong bình xét, để họ được hưởng chế độ hỗ trợ dành cho hộ nghèo, dù biết làm như vậy là sai quy định. Anh Nguyễn Văn Tuấn, cán bộ chính sách xã Tân Dân (An Lão) cho biết: Trước đây, Tân Dân có 71 người được hưởng chế độ bảo trợ xã hội nhưng theo quy định mới, số người được hưởng giảm còn 13 người. Ở xã Đông Phương (Kiến Thuỵ) có hơn 30 trường hợp là người tàn tật nhưng cũng chưa được hưởng chế độ bảo trợ xã hội, do không thuộc diện nghèo, trong đó có những hoàn cảnh  đặc biệt khó khăn như gia đình chị Huyền với 3 con bị câm-Chủ tịch UBND xã Nguyễn Văn Lộc băn khoăn. Không ít gia đình có hoàn cảnh đặc biệt như vậy được các địa phương chiếu cố đưa vào diện nghèo, giúp họ được hưởng bảo trợ xã hội.

Trưởng Phòng Lao động- Thương binh-Xã hội huyện An Lão Bùi Văn Lạc cho biết: Việc bình xét hộ nghèo hiện nay do các xã thực hiện. Cấp trên  rất khó có thể kiểm tra kịp thời. Chỉ khi xảy ra kiến nghị, khiếu kiện, tiến hành xem xét mới biết cơ sở làm chưa đầy đủ, chưa đúng quy trình.

“Sáng tạo” trong giảm hộ nghèo

Một trong những tiêu chí phấn đấu của các địa phương hiện nay là  giảm hộ nghèo. Để có báo cáo "đẹp", nhiều xã, thôn tìm mọi cách “gò” tỷ lệ này. Trưởng Phòng Lao động - Thương binh- Xã hội huyện An Lão cho biết: “Một số xã, thôn ghép, dồn hộ nghèo để “giảm” tỷ lệ này. Ví dụ,  ghép hộ của bố mẹ vào hộ con, ghép dồn những hộ có cùng họ (dù chẳng phải gia đình, người thân), dồn những hộ ít khẩu vào với nhau thành 1 hộ nhiều khẩu…Với cách làm “sáng tạo” này, tỷ lệ hộ nghèo của nhiều xã giảm đáng kể, nhưng số khẩu thuộc hộ nghèo lại tăng một cách bất hợp lý”. Chủ tịch UBND xã Đông Phương Nguyễn Văn Lộc cho rằng: “Do khâu bình xét hộ nghèo chặt chẽ, bình quân hộ nghèo của xã chỉ có 2,2 khẩu/hộ, trong khi ở nhiều xã khác lên tới 6-7 khẩu/hộ, cá biệt có hộ 10-12 khẩu. Điều này rất vô lý và không thực tế vì ở nông thôn, bà con có xu hướng tách khẩu khi con lập gia đình để giảm chi phí tiền điện, tiền nước”. Việc cố gò ép để giảm tỷ lệ hộ nghèo khiến nhiều địa phương “chóng mặt ” tìm đủ phương cách. Chẳng hạn như ở xã Tân Dân, sau bình xét  của các thôn, năm 2008, xã báo cáo tỷ lệ hộ nghèo 14% và qua 4 cuộc kiểm tra của huyện, tỷ lệ này giảm còn 9,26%, “vừa đẹp”. Xã Tân Viên cũng vậy, tỷ lệ hộ nghèo từ 19,6%, sau nhiều lần điều chỉnh, giảm còn hơn 7%. Tại xã Dũng Tiến (Vĩnh Bảo), nơi số dân đông nhất, nhì huyện, năm 2007 tỷ lệ hộ nghèo 18%, sau 1 năm “phấn đấu” xóa đói giảm nghèo, năm 2008 còn hơn 9,1% ...

Các huyện trên địa bàn thành phố đều đề ra chỉ tiêu phấn đấu tỷ lệ hộ nghèo năm sau giảm hơn năm trước.  Huyện Kiến Thuỵ, tỷ lệ hộ nghèo trước khi tách địa giới hành chính là 9,8%, chỉ sau 1 năm, năm 2008, giảm còn 9,5%. Đây là điều vô lý bởi, với việc tách địa giới hành chính, Kiến Thụy trở thành “huyện thuần nông nhất trong những huyện thuần nông”, đó là chưa kể trong bối cảnh lạm phát, giá cả leo thang diễn biến phức tạp như năm qua, đời sống phần lớn người dân khó khăn hơn. Theo cơ quan chức năng, tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn hiện nay của Kiến Thụy khoảng 20% (!?) Đây cũng là thực trạng chung ở nhiều quận, huyện khác trên địa bàn thành phố. Các thôn tìm mọi cách tính toán, điều chỉnh thu nhập của các hộ chưa đến ngưỡng  chuẩn nghèo để họ thoát nghèo, hoặc giảm bớt số hộ nghèo trong quá trình bình xét.

Theo bà Nguyễn Thị Phượng, Phó Phòng Lao động-Thương binh- Xã hội huyện Kiến Thuỵ, tỷ lệ hộ nghèo giảm không đúng thực tế kéo theo việc bình xét, lập danh sách hộ nghèo ở cơ sở cũng bị băn bó và ảnh hưởng rất nhiều đến việc thực hiện các chính sách hỗ trợ hộ nghèo. Đây là một trong những nguyên nhân chủ quan khiến việc thực hiện chính sách hỗ trợ hộ nghèo thiếu khách quan, công bằng./.                                                                        

Nhóm PV kinh tế