Tỉnh Thừa Thiên Huế hiện có 56 hồ chứa thủy lợi, trong đó có một hồ chứa loại lớn do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quản lý; Công ty TNHH Nhà nước một thành viên Quản lý và Khai thác công trình thủy lợi Thừa Thiên Huế quản lý 24 hồ vừa và nhỏ, còn lại do các địa phương cấp huyện quản lý. Ngoài ra, tỉnh này có 13 hồ chứa thủy điện. Tổng dung tích các hồ khoảng hơn 2.000 triệu m3 nước.
Cùng với chức năng bảo đảm cung cấp nước tưới phục vụ sản xuất nông nghiệp, các công trình này còn đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết, thoát lũ, góp phần giảm thiểu thiệt hại do thiên tai gây ra. Tuy nhiên, hiện nay có một số đập, hồ chứa nước thủy lợi vừa và nhỏ được đầu tư xây dựng từ lâu nhưng chưa được bố trí kinh phí nâng cấp, sửa chữa, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn.
Theo ông Đỗ Văn Đính, Chủ tịch Công ty TNHH Nhà nước MTV Quản lý và Khai thác công trình thủy lợi Thừa Thiên Huế, trong 24 hồ chứa thủy lợi đơn vị đang quản lý có 8 hồ lớn, 7 hồ vừa và 9 hồ nhỏ. Đến nay, mới có hồ Truồi, hồ Hòa Mỹ, hồ Khe Ngang… đã tiến hành kiểm định giai đoạn 1, còn các hồ khác chưa triển khai kiểm định do thiếu kinh phí.
Nhiều hồ bị hư hỏng nhẹ, dù không phát hiện sự cố lớn nhưng một số hạng mục phụ trợ đã xuống cấp, đập đất có hiện tượng trượt mái và thấm nhẹ, các thiết bị cơ khí xuống cấp, một số công trình đường quản lý và công trình trên kênh xuống cấp chưa được đầu tư nâng cấp. Trong đó, các hồ Khe Bội, A Lá, Khe Nước…; đập ngăn mặn Thảo Long đã xuống cấp, hư hỏng nặng.
Bên cạnh đó, nhiều công trình hồ chứa do huyện, thị xã, xã, phường quản lý được xây dựng cách đây hơn 30 năm đã xuống cấp và nằm gần khu dân cư, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn như các hồ: Trằm Giàng, Trằm Nãi (huyện Phong Điền); các hồ đập Bao, Đồng Bào, Thủy Lập (huyện Quảng Điền)…
Trước thực trạng xuống cấp của hệ thống hồ đập thủy lợi trên địa bàn tỉnh, Hội đồng Tư vấn đánh giá an toàn đập, hồ chứa thủy lợi tỉnh Thừa Thiên Huế đã tiến hành kiểm tra, đánh giá 55 đập, hồ chứa nước trước mùa mưa bão 2023. Theo đánh giá của Hội đồng, quan sát bằng trực quan cho thấy một số hạng mục phụ trợ đã hư hỏng, một số đập đất có hiện tượng sạt trượt mái và thấm nhẹ, các thiết bị cơ khí đã xuống cấp. Một số công trình đường quản lý và công trình trên kênh đã xuống cấp chưa được đầu tư nâng cấp.
Bên cạnh đó đường thoát lũ tại khu vực tràn và cửa van của các hồ chứa bị bồi lấp, cây cỏ mọc nhiều trên thân đập; các bảng tên công trình, biển báo nguy hiểm, cột thủy chí bị bong tróc... Trong đó, các hạng mục mặt đập, thân đập, mái hạ lưu đập của hồ chứa nước Bến Ván 1, Bến Ván 2, phần đuôi tràn hồ chứa nước Thủy Yên ở huyện Phú Lộc bị sạt lở và có nguy cơ mở rộng.
 |
Công trình đập Thảo Long (xã Phú Thanh, TP Huế) được đưa vào khai thác từ năm 2008, đến nay đã xuống cấp, hư hỏng nhiều hạng mục và hiện đã có dự án sửa chữa công trình này. (Ảnh: PV) |
Theo ông Nguyễn Đình Đức, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Thừa Thiên Huế (Chủ tịch Hội đồng Tư vấn đánh giá an toàn đập, hồ chứa thủy lợi tỉnh Thừa Thiên Huế) cho biết, kết quả kiểm tra cho thấy có 5 đập bị thấm nhẹ, 5 đập biến dạng mái đập nhẹ như hư hỏng, sạt lở, trượt mái thượng, hạ lưu bao gồm hồ Bến Ván 1, Bến Ván 2, Mỹ Xuyên, Nam Giản, Khe Nước. Các hồ hiện vẫn tích nước, bảo đảm an toàn. Kiểm tra tràn xả lũ, hội đồng đánh giá có 7 cái bị nứt nhẹ; 17 cái bị xói lở thân tràn, đuôi tràn, trong đó có 5 tràn bị nặng.
Cũng theo ông Đức, hiện một số nội dung quy định tại Nghị định 114/2018/NĐ-CP về quản lý an toàn đập, hồ chứa nước vẫn chưa được thực hiện đầy đủ. Theo quy định thì định kỳ 5 năm phải thực hiện kiểm định để phát hiện ẩn họa, khuyết tật công trình; đánh giá mức độ an toàn đập, hồ chứa nước theo tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia hiện hành, tài liệu khí tượng thuỷ văn và thay đổi về lưu vực đã được cập nhật.
Tuy nhiên, đến nay chỉ có 2% số hồ được kiểm định theo quy định. Ngoài ra, chưa có hồ nào được lập quy trình vận hành cửa van số quy trình bảo trì công trình và chỉ có 7% được cắm mốc phạm vi bảo vệ đập, hồ chứa nước.
Theo Hội đồng Tư vấn đánh giá an toàn đập, hồ chứa thủy lợi tỉnh Thừa Thiên Huế, nguyên nhân chủ yếu là do đa số các hồ chứa nước thủy lợi ở địa phương này đã được đầu tư xây dựng từ lâu, qua nhiều giai đoạn quản lý khai thác dẫn đến thất lạc hồ sơ, gây khó khăn trong công tác hoàn thiện hồ sơ quản lý đập, hồ chứa nước. Việc kiểm định an toàn đập, xây dựng bản đồ ngập lụt hạ du, cắm mốc hành lang bảo vệ... cần có kinh phí lớn để triển khai.
“Chúng tôi đề nghị UBND tỉnh Thừa Thiên Huế xem xét, trình Thủ tướng, các Bộ, ngành Trung ương hỗ trợ khoảng 245 tỉ đồng để thực hiện các dự án nâng cao an toàn đập, hồ chứa nước còn lại trên địa bàn tỉnh”, ông Đức cho biết.
Trước đó, tại buổi làm việc với tỉnh Thừa Thiên Huế về công tác đầu tư dự án hồ chứa Thủy Cam, hồ Ô Lâu Thượng và sửa chữa đập ngăn mặn giữ ngọt Thảo Long, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Hoàng Hiệp nhấn mạnh, việc đầu tư, sửa chữa các dự án hồ, đập trên địa bàn tỉnh là cần thiết cho sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Thứ trưởng đề nghị tỉnh khẩn trương giải quyết những vấn đề phát sinh trong thực hiện dự án. Tiếp tục rà soát và đề xuất những giải pháp cụ thể nhằm bảo đảm việc đầu tư công trình mang lại hiệu quả thiết thực, đồng bộ.
