Thứ trưởng Trần Công Tường - Người đưa lý luận Mác-Lênin vào thực tiễn công tác tư pháp

Phái đoàn Việt Nam tại Hội nghị Giơ-ne-vơ năm 1954. Từ trái qua: Các ông Trần Công Tường, Hoàng Văn Hoan, Tạ Quang Bửu, Phạm Văn Đồng, Phan Anh
Phái đoàn Việt Nam tại Hội nghị Giơ-ne-vơ năm 1954. Từ trái qua: Các ông Trần Công Tường, Hoàng Văn Hoan, Tạ Quang Bửu, Phạm Văn Đồng, Phan Anh
(PLO) - “Sau khi tâm sự, Võ Nguyên Giáp nói với Trần Công Tường: “Tôi là đỏ thì anh phải là hồng”. Trần Công Tường trả lời: “Vậy anh hãy nhuộm đỏ tôi đi”. Từ đó, theo hướng dẫn của Võ Nguyên Giáp, Trần Công Tường tham gia vào các hoạt động của Đảng”.
Thứ trưởng Trần Công Tường sinh năm 1915. Ông là con thứ 4 của cụ Trần Công Kỉnh, hương cả làng Vĩnh Thạnh, tổng Hòa Đồng Hạ, tỉnh Gò Công (nay là tỉnh Tiền Giang). Trần Công là một họ tộc lớn, nổi tiếng ở đất Gò Công xưa. Không chỉ có tiếng là giàu có, dòng họ này còn nổi tiếng vì sự nhân nghĩa và những nhân tài học rộng, hiểu sâu. 
“Hãy nhuộm đỏ tôi đi”
Thuở nhỏ, Trần Công Tường thường được theo cha đi dự những kỳ cúng giỗ Trương Định bí mật, nghe những chuyện thời sự yêu nước. Khi đi học ở trường tỉnh, ông luôn được xếp thứ nhất. Lên Sài Gòn, học trường Pháp, ông chọn những môn khó nhất như: Lịch sử cổ điển châu Âu bằng tiếng cổ Hy Lạp, cổ La tinh và luôn được xếp đầu bảng. Ông đỗ tú tài Pháp rất dễ dàng. Học trường Tây mà giỏi hơn Tây, ông đã thực hiện được lời cha dạy, không để Tây coi thường người Việt.
Năm 1936, Trần Công Tường ra Hà Nội học trường luật, chung một lớp với Võ Nguyên Giáp. Thấy Trần Công Tường là người Nam bộ, thông minh, yêu nước, có tư tưởng tiến bộ, dần dần Võ Nguyên Giáp kết thân và cho biết mình vừa học luật, vừa dạy học ở trường tư Thăng Long, là đảng viên Đảng Cộng sản Đông Dương và đang hoạt động cho Đảng. Theo hướng dẫn của Võ Nguyên Giáp, Trần Công Tường tham gia vào các hoạt động của Đảng.
Trong bài “Luật sư Trần Công Tường: Nhân tài đất Gò Công trong thời đại Hồ Chí Minh”, Báo Ấp Bắc, cơ quan của Đảng bộ Đảng Cộng sản Việt Nam tỉnh Tiền Giang thuật lại nguyện vọng hướng về cách mạng của Trần Công Tường: “Sau khi tâm sự, Võ Nguyên Giáp nói với Trần Công Tường: “Tôi là đỏ thì anh phải là hồng”. Trần Công Tường trả lời: “Vậy anh hãy nhuộm đỏ tôi đi”. Từ đó, theo hướng dẫn của Võ Nguyên Giáp, Trần Công Tường tham gia vào các hoạt động của Đảng”.
Ban đầu, Trần Công Tường hoạt động trong giới sinh viên và viết báo Le Travail của Đảng. Năm 1937, khi trở về Sài Gòn, Trần Công Tường tham gia nhóm trí thức tiến bộ Văn Lang do bác sĩ Phạm Ngọc Thạch chủ trương. Những năm 1937-1940, Trần Công Tường học đại học văn học và chính trị tại Paris. Trong những năm 1940-1945, Luật sư Trần Công Tường đã tích cực bênh vực quyền lợi của các chiến sĩ cách mạng và quần chúng yêu nước tại các tòa án ở Sài Gòn, Mỹ Tho, Bến Tre, Đà Lạt, Vĩnh Long, Đà Nẵng…
Năm 1945, Luật sư Trần Công Tường tham gia phong trào Thanh niên Tiền Phong ở Nam bộ, làm Chủ tịch Hội Trí thức và Công chức cứu quốc Nam bộ.
Trong Cách mạng Tháng 8/1945, Luật sư Trần Công Tường đã tiếp thu các cơ sở tư pháp tại Sài Gòn, được cách mạng cử làm Giám đốc Tư pháp Nam bộ và Tổng Chưởng lý Nam bộ. Sau ngày 23/9/1945, ông tham gia kháng chiến chống Pháp tại Nam bộ.
Ngày 6/1/1946, cùng với nhà cách mạng Nguyễn Văn Côn, Luật sư Trần Công Tường được bầu làm Đại biểu Quốc hội tỉnh Gò Công và được Trung ương triệu tập ra Hà Nội làm việc.Tháng 6/1946, ông được kết nạp Đảng và được cử làm Bí thư Đảng đoàn Bộ Tư pháp.
Tháng 11/1946, ông được cử làm Thứ trưởng Bộ Tư pháp Việt Nam, tham gia các đoàn đàm phán với phái đoàn Pháp tại Việt Nam.
Trong những năm kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, Luật sư Trần Công Tường được Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chính phủ giao nhiều trọng trách trong các hội nghị quốc tế, ông luôn là một trợ lý đắc lực về tư pháp của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ông là thành viên đoàn Việt Nam tham dự Hội nghị Giơ-ne-vơ 1954 về Đông Dương, phụ trách phần chính trị, soạn Dự thảo Tuyên bố chung của hội nghị.
Nhà báo Nguyễn Thành Lê, Nguyên Tổng Biên tập Báo Cứu quốc, người tham gia đoàn đại biểu tại Việt Nam tại Hội nghị Giơ-ne-vơ 1954 hồi tưởng về Thứ trưởng Trần Công Tường tại bài Điện Biên Phủ - Giơ-ne-vơ trên Báo Điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam (ngày 25/4/2014) như sau: “Đồng chí Phạm Văn Đồng vừa đọc xong bài phát biểu thì đoàn ta tổ chức họp báo. Phòng họp báo chật ních, có tới năm, sáu trăm nhà báo ở khắp năm châu dự. Anh Trần Công Tường, một uỷ viên của đoàn rất giỏi tiếng Pháp, làm phiên dịch để bảo đảm đạt hiệu quả cao. Anh dịch miệng từ tiếng Việt ra tiếng Pháp. Người phát ngôn đoàn ta giới thiệu những nét chính bài phát biểu của đồng chí Phạm Văn Đồng và đọc nguyên văn lập trường tám điểm”.
Từ tháng 5/1958 đến tháng 5/1959, ông giữ chức vụ Phó Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Việt Nam, Quyền Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao.
Năm 1961-1962, ông là Ủy viên Đoàn đại diện Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tại Hội nghị Giơ-ne-vơ về Lào. Năm 1968-1972, ông là ủy viên Đoàn đại diện Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ở Hội nghị Paris về Việt Nam. Ông là đại diện của Việt Nam tham gia các hội nghị của Hội Luật gia Dân chủ quốc tế và Hội nghị Luật gia thế giới về Việt Nam, tranh thủ sự ủng hộ của các luật gia trên thế giới ủng hộ cho chính nghĩa Việt Nam. Năm 1971, ông là Ủy viên Ủy ban Dự án pháp luật của Quốc hội.
Từ năm 1972 khi Chính phủ thành lập Ủy ban Pháp chế, Luật sư Trần Công Tường làm Chủ nhiệm Ủy ban Pháp chế cho đến năm 1978. Từ khi nghỉ hưu năm 1980 cho đến khi qua đời năm 1990, ông vẫn làm việc, nghiên cứu.
Người đưa chủ nghĩa Mác - Lênin vào thực tiễn công tác tư pháp
Năm 1950 đánh dấu sự chuyển hướng quan trọng của nền Tư pháp Việt Nam. Đợt kiểm thảo việc thực hiện Chương trình Tư pháp năm 1950 (13/12/1950) nhận định: Tổ chức Tư pháp cũ, do Sắc lệnh số 13 ngày 24 tháng 1 năm 1945 quy định, tuy đã có mầm mống tính chất nhân dân nhưng còn mang nặng tàn tích tư sản thực dân. Nó xây dựng theo quan niệm Tư pháp độc lập vô tư đứng trên nhân dân, điều hòa giai cấp. Nó còn chịu ảnh hưởng xấu xa của tư tưởng pháp lý cũ, luật lệ cũ nhất là dân luật vẫn là luật lệ phong kiến tư sản xưa, do đó qua 5 năm kháng chiến, Tư pháp càng xa nhân dân.
Nhận rõ những khuyết điểm đó và căn cứ vào sự phát triển của chính quyền nhân dân, công việc đầu tiên của Bộ Tư pháp lúc đó là phải xây dựng lý luận Tư pháp nhân dân và Tư pháp trong giai đoạn chuyển mạnh sang Tổng phản công. Muốn đạt được mục đích đó, Bộ Tư pháp nhận định: Trước hết phải đả phá lập trường quan niệm phương pháp của pháp lý cũ, rồi sau đó đưa lý luận Mác-Lênin vào thực tiễn kháng chiến Việt Nam, theo hướng tiến của Chính quyền Dân chủ Nhân dân Việt Nam mà xây dựng nền pháp lý mới.
Để triển khai nhiệm vụ nêu trên, tháng 10/1950, Thứ trưởng Trần Công Tường đã có một tập tài liệu về các bài viết định hướng công tác tư tưởng, trong đó phát triển lý luận tư pháp nhân dân trên cơ sở nhận thức sâu sắc lý luận Mác-Lênin. Có lẽ đây là lần đầu tiên, các hoạt động thực tiễn sinh động của công tác tư pháp được nhận định, đánh giá và định hướng trên cơ sở lý luận của Chủ nghĩa Mác- Lênin, đặc biệt là lý luận về chính quyền dân chủ nhân dân và chính quyền chuyên chính vô sản.
Tập bài viết của Thứ trưởng Trần Công Tường (hiện đang được lưu giữ, sử dụng tại Thư viện Bộ Tư pháp, ký hiệu: V10400) gồm 42 trang, tập trung phân tích quá trình xây dựng chính quyền dân chủ nhân dân và nền Tư pháp Việt Nam, nhiệm vụ của Tòa án nhân dân và Hội thẩm nhân dân, chế độ Hội thẩm nhân dân và đã phân tích một cách sâu sắc, toàn diện yêu cầu của cuộc kháng chiến, tư tưởng xây dựng một chính quyền dân chủ nhân dân và những định hướng đặt ra cho công tác tư pháp. 
Về mặt tư tưởng, các bài viết lên án mạnh mẽ tư tưởng cũ, lạc hậu, xa rời kháng chiến. Từ luận điểm của Lênin tại tác phẩm Bàn về Nhà nước và quan điểm của Mao Trạch Đông tại tác phẩm “Nhân dân dân chủ chuyên chính”, Thứ trưởng Trần Công Tường đã đưa ra quan niệm mới về địa vị, vai trò của Tòa án nhân dân đối với chính quyền nhân dân: “Tòa án nhân dân là một công cụ của chính quyền nhân dân, phải là một công cụ chiến đấu cách mạng và xây dựng xã hội chủ nghĩa. Ông nhấn mạnh: “Phải quan niệm vai trò chiến đấu của Tòa án nhân dân. Tòa án nhân dân phải là một đơn vị chiến đấu cách mạng”.
Cùng với Chương trình công tác năm 1950, tập bài viết của ông đã mở đầu cho chuyển hướng về tư tưởng trong giới tư pháp và trở thành tập “cẩm nang” cho công cuộc xây dựng lý luận Tư pháp nhân dân. 
Tại phần kết luận của tài liệu, ông thúc giục bộ máy tư pháp: “Chúng ta đã bắt đầu quét cái cũ. Hội nghị Tư pháp toàn quốc mà Bộ đã mở ra đầu năm 1950 đã chính thức phát động một phong trào tranh đấu tư tưởng thật là ráo riết. Đặt dưới khẩu hiệu “cải tạo tư tưởng” cho cán bộ chuyên trách, đại đa số là người cũ, nó nhằm mục đích đả phá cái cũ, đề ra lý luận Mác-Lênin về tư pháp và pháp lý, xây dựng lý luận tư pháp và pháp lý Việt Nam căn cứ vào lý luận Mác-Lênin, căn cứ vào quá trình tranh đấu của nhân dân, vào kinh nghiệm hoạt động tư pháp trong mấy năm qua. Nó đã đem lại một phần kết quả khả quan. Tình hình bên ngoài, bên trong, lý luận Mác-Lênin sắc bén, đã giác ngộ một số cán bộ cũ, đã đánh lùi được phần nào tư tưởng thoái hóa…”

Tin cùng chuyên mục

Chị Nguyễn Lê Hằng, Phó Trưởng phòng Phổ biến, giáo dục pháp luật, Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai

Nữ cán bộ Tư pháp giỏi “Cầm, kỳ, thi, họa” ở Lào Cai

(PLVN) - Từ một người “ngoại đạo” rồi bén duyên với nghề Tư pháp, hơn 20 năm nay, chị Nguyễn Lê Hằng - Phó Trưởng phòng Phổ biến, giáo dục pháp luật, Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai, luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ . Không chỉ giỏi công việc chuyên môn, chị Hằng còn có khiếu văn chương, nghệ thuật và chị dùng luôn năng khiếu của mình để nâng cao hiệu quả công tác phổ biến giáo dục pháp luật ở cơ sở.

Đọc thêm

Gia Lai tổng kết công tác Tư pháp năm 2024

Gia Lai tổng kết công tác Tư pháp năm 2024
(PLVN) - Sở Tư pháp tỉnh Gia Lai vừa tổ chức Hội nghị trực tuyến tổng kết công tác Tư pháp năm 2024 và triển khai nhiệm vụ công tác Tư pháp năm 2025. Tham dự hội nghị có bà Lê Thị Ngọc Lam, Giám đốc Sở Tư pháp cùng các lãnh đạo Sở Tư pháp, Trưởng phòng Tư pháp cấp huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh Gia Lai.

Chỉ thị số 40-CT/TW: Góp phần “thay da đổi thịt” vùng quê Cách Mạng

Chỉ thị số 40-CT/TW: Góp phần “thay da đổi thịt” vùng quê Cách Mạng
(PLVN) -  Thấm nhuần tinh thần Chỉ thị số 40-CT/TW, nguồn vốn tín dụng chính sách đã trở thành động lực quan trọng giúp vùng quê cách mạng - Thái Nguyên chuyển mình mạnh mẽ. Từ những ngôi làng từng chịu nhiều khó khăn, nay đời sống người dân đã được cải thiện rõ rệt, kinh tế phát triển bền vững. Những đổi thay ấy không chỉ thể hiện sự quan tâm sâu sát của Đảng và Nhà nước mà còn góp phần đưa Thái Nguyên trở thành “điểm sáng” trong phát triển kinh tế của cả nước, giữ vững vị trí là cực tăng trưởng của khu vực Đông Bắc.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh kết thúc tốt đẹp chuyến thăm và làm việc tại CHDCND Lào

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh kết thúc tốt đẹp chuyến thăm và làm việc tại CHDCND Lào
(PLVN) -Ngày 20/12/2024, Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cùng Đoàn công tác Bộ Tư pháp đã về đến Hà Nội, kết thúc tốt đẹp chuyến thăm và làm việc tại CHDCND Lào. Cùng đi với Bộ trưởng có Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Khánh Ngọc và một số Thủ trưởng đơn vị thuộc Bộ.

Thảo luận, đánh giá việc xử lý kết quả rà soát văn bản QPPL thực hiện từ năm 2020 đến nay

Thảo luận, đánh giá việc xử lý kết quả rà soát văn bản QPPL thực hiện từ năm 2020 đến nay

(PLVN) - Ngày 20/12, tại Quảng Nam, thực hiện Kế hoạch hoạt động năm 2024 của Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ về rà soát văn bản quy phạm pháp luật (QPPL) và nhiệm vụ được Bộ trưởng Bộ Tư pháp giao, Cục Kiểm tra văn bản QPPL tổ chức “Hội thảo lấy ý kiến góp ý, đánh giá đối với việc xử lý kết quả rà soát văn bản do Tổ công tác và các bộ, ngành thực hiện từ năm 2020 đến nay”.

Chuyện về những người mang tín dụng chính sách đến vùng biên Mèo Vạc

Chuyện về những người mang tín dụng chính sách đến vùng biên Mèo Vạc
(PLVN) -  Dưới màu áo hồng, các cán bộ ngân hàng chính sách xã hội (NHCSXH) huyện Mèo Vạc là những người tiên phong trong hành trình mang cơ hội thoát nghèo đến với đồng bào các dân tộc thiểu số nơi vùng cao. Trong thời bình, họ là những “ chiến sĩ áo hồng ” đầy nhiệt huyết, luôn tận tâm hướng dẫn người dân phát triển kinh tế, vượt qua khó khăn. Nhưng khi thiên tai ập đến, họ lại trở thành những chiến binh dũng cảm, lăn xả vào tâm lũ, cứu giúp đồng bào, không bỏ lại ai ở lại phía sau.

Nồng ấm mối quan hệ Tư pháp Việt Nam - Lào

Chiều 19/12, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh trao 20 máy tính do Bộ Tư pháp Việt Nam tặng Bộ Tư pháp Lào
(PLVN) - Chuyến công tác nước ngoài đầu tiên ở cương vị Bộ trưởng Bộ Tư pháp Việt Nam của Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh đến Lào thật đặc biệt và cả nhiều cảm xúc. Hội nghị Tư pháp các tỉnh có chung đường biên giới Việt Nam – Lào mở rộng lần thứ 6 diễn ra tại thủ đô Vientiane, Lào kỳ vọng sẽ tiếp tục là sợi dây kết nối bền chặt mối quan hệ hợp tác, gắn bó, phát triển về công tác tư pháp và pháp luật giữa hai Bộ Tư pháp Việt Nam- Lào.

Báo Pháp luật Việt Nam trao tặng 'Mái ấm Tư pháp' ở Hậu Giang

Báo Pháp luật Việt Nam trao tặng 'Mái ấm Tư pháp' ở Hậu Giang
(PLVN) -  Chiều 18/12, Báo Pháp luật Việt Nam phối hợp Ngân hàng TMCP Quân đội (MB) và Trường Cao đẳng Luật Miền Nam trao tặng “Mái ấm Tư pháp” cho chị Nguyễn Thị Nhung (nhân viên Trường Cao đẳng Luật miền Nam) tại khu vực 6, phường IV, TP Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang.

Hội đàm giữa hai Bộ Tư pháp Việt Nam- Lào: Vun đắp, phát triển mối quan hệ truyền thống, gắn bó

Toàn cảnh Hội đàm
(PLVN) - Chiều 18/12, trong chương trình thăm luân phiên Cộng hoà dân chủ nhân dân Lào và tham dự Hội nghị tư pháp các tỉnh có chung đường biên giới Việt Nam – Lào lần thứ 6 mở rộng tại Lào, Uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh đã Hội đàm với Bộ trưởng Tư pháp Lào Phây-vy Sỉ-bua-lị-pha. Cùng tham dự có Thứ trưởng Bộ Tư pháp Lào Đc Kệt Sạ Ná-Phôm Mạ Chăn. Về phía Việt Nam có Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Khánh Ngọc.

Khẩn trương rà soát pháp luật chịu tác động của việc sắp xếp tổ chức bộ máy

Thứ trưởng Trần Tiến Dũng phát biểu tại cuộc họp.
(PLVN) - Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung các luật, nghị quyết liên quan để thực hiện sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy trình Quốc hội tại Kỳ họp bất thường tháng 2/2025, sáng 18/12, Bộ Tư pháp tổ chức cuộc họp để triển khai ý kiến chỉ đạo trên. Thứ trưởng Trần Tiến Dũng chủ trì cuộc họp.