Thu phí đường bộ qua đầu phương tiện

Theo Tổng cục Đường bộ Việt Nam, sau khi có ý kiến cho rằng việc thu phí sử dụng đường bộ qua xăng dầu cho Quỹ Bảo trì đường bộ không khả thi, Bộ GTVT có báo cáo, bổ sung, hoàn thiện đề án phù hợp thực tế. Theo đó, Bộ GTVT đề nghị Chính phủ lựa chọn phương án thu phí trực tiếp theo đầu phương tiện thay cho cách thu qua trạm thu phí như hiện nay.

Về cơ bản, mô hình tổ chức của quỹ vẫn giữ nguyên như Dự thảo, được thành lập ở trung ương và địa phương. Trong đó, Quỹ Bảo trì đường bộ địa phương tiếp nhận số tiền phân bổ từ Quỹ Trung ương, của ngân sách địa phương cấp bảo trì đường địa phương... Phương án đề xuất thu trực tiếp qua đầu phương tiện, thực hiện thu theo tháng, quý hoặc kỳ đăng kiểm. Với số lượng xe ôtô đã qua kiểm định an toàn tại thời điểm 30-11-2010 là 1.256.488 chiếc, số phí sử dụng đường bộ thu được từ loại phương tiện này dự kiến sẽ đạt 4.535 tỷ đồng/năm. Sau khi trừ chi phí tổ chức thu (dự tính 1,5%, khoảng 68 tỷ đồng/năm), số tiền quỹ thu được từ đầu ôtô khoảng 4.467 tỷ đồng. Đối với môtô, xe gắn máy, mức thu tính toán một xe/năm sẽ là 80.000 đồng đối với xe gắn máy và 100.000 – 150.000 đồng đối với từng loại môtô (từ loại 1 đến loại 3). Với số môtô, xe gắn máy đang lưu hành trong cả nước đến  30-11-2010 là 31.155.154 chiếc, số phí sử dụng đường bộ thu được từ loại phương tiện này đạt khoảng 3.243 tỷ đồng/năm. Trong giai đoạn đầu hình thành quỹ, số thu dự kiến đạt khoảng 1.600 tỷ đồng/năm. Sau khi trừ chi phí tổ chức thu (dự tính 5%, khoảng 80 tỷ đồng/năm), số tiền quỹ thu được từ môtô, xe gắn máy khoảng 1.520 tỷ đồng. Chủ phương tiện sẽ phải trả phí sử dụng đường bộ theo năm cùng với năm mua bảo hiểm phương tiện. Khi có quy định về kiểm định khí thải đối với môtô, xe gắn máy thì công tác tổ chức thu sẽ được thực hiện cả ở các trạm kiểm định an toàn kỹ thuật xe và bảo vệ môi trường.

Ưu điểm phương pháp thu trực tiếp qua đầu phương tiện là: thu đúng đối tượng sử dụng phương tiện, bảo đảm công bằng giữa các đối tượng chịu phí; các ngành, lĩnh vực khác ít bị ảnh hưởng tiêu cực khi thực hiện, ít tác động trực tiếp đến mặt bằng giá cả thị trường, từ đó dễ tạo được sự đồng thuận trong xã hội. Phương án này hiện đang được một số nước trên thế giới áp dụng, có tính khả thi và dễ kiểm soát đối với ôtô.

 Tuy nhiên, nhược điểm của phương án này là chi phí tổ chức thu sẽ cao hơn phương án thu qua xăng dầu (khoảng 148 tỷ đồng/năm) và việc thu đối với môtô, xe gắn máy đang lưu hành có khó khăn; bước đầu thực hiện phải tăng cường công tác tuyên truyền, kiểm tra, xử lý vi phạm; khả năng sẽ có thất thu đối với diện này.

PV. tổng hợp