Trong những ngày kể từ khi Taliban nắm quyền ở Afghanistan, một loạt các nhân vật của Taliban đã đến Kabul: những lính biệt kích, sinh viên trung học có vũ trang và những thủ lĩnh trở về sau nhiều năm sống lưu vong. Có một ngoại lệ chính là thủ lĩnh tối cao của nhóm.
Hibatullah Akhundzada - người được gọi là "thủ lĩnh tinh thần" - đã dẫn dắt Taliban kể từ năm 2016 khi phong trào này đang gặp khủng hoảng. Mawlawi Hibatullah Akhundzada là một học giả tôn giáo cứng rắn và là thủ lĩnh của Taliban. Akhundzada được cho là đã ban hành phần lớn các fatwa (sắc lệnh tôn giáo của đạo Hồi - PV) của Taliban và là người đứng đầu của tòa án Hồi giáo Taliban.
Sau khi thống lĩnh được quân nổi dậy, giáo sĩ này được giao nhiệm vụ với thách thức khổng lồ là thống nhất một phong trào thánh chiến đã tan rã một thời gian ngắn trong một cuộc tranh giành quyền lực gay gắt.
Cuộc chiến nội bộ diễn ra khi cả nhóm bị giáng những đòn liên tiếp - vụ ám sát người tiền nhiệm của Akhundzada và tiết lộ rằng các nhà lãnh đạo của nó đã che giấu cái chết của người sáng lập Taliban Mullah Omar.
Vẫn còn rất ít thông tin về vai trò hàng ngày của Akhundzada, với hồ sơ công khai của ông ta phần lớn chỉ giới hạn ở việc phát hành các thông điệp hàng năm trong các ngày lễ Hồi giáo.
Ngoài một bức ảnh duy nhất do Taliban công bố, thủ lĩnh Taliban này chưa bao giờ xuất hiện trước công chúng và nơi ở của ông ta hầu như vẫn chưa được biết đến.
Kể từ khi nắm quyền kiểm soát Kabul vào giữa tháng 8, Taliban này vẫn kín tiếng về các động thái của Akhundzada. Người phát ngôn của Taliban Zabihullah Mujahid đã không nói gì với các phóng viên khi được hỏi về tung tích của Akhundzada.
Sự im lặng liên tục diễn ra khi những người đứng đầu các phe phái Taliban công khai thuyết giảng trong các nhà thờ Hồi giáo ở Kabul, gặp gỡ các nhân vật đối lập và thậm chí trò chuyện với các quan chức cricket Afghanistan trong những ngày gần đây.
 |
Các chiến binh Taliban đi bộ tại cổng chính của sân bay quốc tế ở Kabul ngày 28/8/2021, sau khi Taliban tiếp quản Afghanistan. Ảnh: AFP |
Laurel Miller - người phụ trách chương trình châu Á tại International Crisis Group - cho biết Akhundzada "có vẻ đã áp dụng một phong cách ẩn dật tương tự như của Omar".
Người sáng lập bí ẩn của Taliban là Mullah Mohammad Omar nổi tiếng với lối sống ẩn dật và hiếm khi đến Kabul khi nhóm nắm quyền vào những năm 1990. Thay vào đó, Omar hầu như không xuất hiện trong khu nhà của mình ở Kandahar, thậm chí miễn cưỡng gặp các phái đoàn đến thăm. Tuy nhiên, lời nói của ông là quy tắc và chưa có nhân vật nào chỉ huy phong trào này nhận được sự tôn trọng tương tự.
Miller nói thêm rằng, Akhundzada luôn sống bí mật cũng có thể do các lý do an ninh khi người tiền nhiệm Mullah Akhtar Mansour đã bị ám sát bởi một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Mỹ.
"Một phát ngôn viên của Taliban đã chỉ ra rằng thủ lĩnh của họ sẽ sớm xuất hiện và ông ta có thể có lý do để dập tắt những nghi ngờ về cái chết của mình. Nhưng cũng có thể sau khi xuất hiện, ông ta sẽ rút lui và thực thi quyền lực của mình từ xa, như Mullah Omar đã làm", Miller nói với AFP.
Sự vắng mặt của Akhundzada sau nhiều năm có tin đồn về sức khỏe của ông ta, với những cuộc bàn tán ở Pakistan và Afghanistan rằng Akhundzada đã nhiễm COVID-19 hoặc đã bị giết trong một vụ đánh bom.
Chưa bao giờ những tin đồn này được chứng minh nhưng sự bí mật của Akhundzada đến vào thời điểm nhạy cảm đối với cuộc nổi dậy đầu tiên.
Có vô số phe phái Taliban bao gồm các nhóm từ khắp Afghanistan, đại diện cho một loạt các thành phần. Tiết lộ vào năm 2015 rằng lãnh đạo Taliban đã che giấu cái chết của Mullah Omar trong nhiều năm đã châm ngòi cho một cuộc tranh giành quyền lực ngắn ngủi nhưng đẫm máu, với ít nhất một phe chính tách khỏi nhóm.
Khi Taliban chuyển từ chiến đấu sang cai trị, cân bằng lợi ích của nhiều phe phái của họ sẽ là yếu tố quan trọng để củng cố quyền lực.
Bất kỳ khoảng trống quyền lực nào cũng có nguy cơ gây mất ổn định cho một phong trào đã cố gắng duy trì sự gắn kết sau nhiều thập kỷ xung đột, hàng chục nghìn binh lính thiệt mạng và các nhà lãnh đạo hàng đầu bị ám sát hoặc đưa đến nhà tù Guantanamo.
Những người khác cho rằng Taliban có thể chỉ "bình tĩnh" kéo dài thời gian cho đến khi các lực lượng do Mỹ dẫn đầu thực hiện cuộc rút lui cuối cùng khỏi Afghanistan trong những ngày tới.
Nhà phân tích an ninh Imtiaz Gul có trụ sở tại Pakistan cho biết: "Taliban tự coi mình trong tình trạng "thánh chiến" chừng nào quân đội nước ngoài còn ở trên đất Afghanistan và có khả năng sẽ giấu thủ lĩnh cho đến khi lực lượng nước ngoài rời đi. Đó là lý do tại sao Thủ lĩnh tối cao của Taliban không xuất hiện".
