Thống nhất định tội và một bản án "bỏ túi"...

Các nhân chứng phủ nhận lời khai và cho rằng họ không nói những gì mà cơ quan điều tra ghi trong biên bản khai…

Bắt trộm qua lời khai…

Ngày 18/11/2010, TAND huyện Mỹ Đức, Hà Nội mở lại phiên xét xử bị cáo Nguyễn Văn Thắng bị VKSND huyện này truy tố về tội trộm cắp tài sản vì đã có hành vi trộm cắp chiếc xe máy Novou vào tối 21/6/2009. Theo cáo trạng và các tài liệu khác, khoảng 19 giờ ngày 21/6, khi phát hiện tên trộm vừa lấy xe máy của gia đình, chị Vũ Thị Hưng (trú tại xã An Mỹ, Mỹ Đức) đã điện cho em trai là Vũ Văn Tiến ở cách đó khoảng 10km ra chặn đường tên trộm.

Khi anh Tiến ra đường thì phát hiện tên trộm đi trên chiếc xe của chị gái, nên lao xe vào tên trộm. Hai bên vật lộn và tên trộm bỏ chạy khi thấy có người đến trợ giúp anh Tiến. Tuy nhiên, anh Tiến đã nhận ra đó là Nguyễn Văn Thắng, trú tại xã Đồng Phú, huyện Chương Mỹ. Ngay lúc đó, anh Tiến nói lại danh tính “tên trộm” với những người chạy đến hỗ trợ là anh Dương Văn Huy, ông Vũ Văn Hoan và anh Lê Văn Toán.

Ngày 14/7/2009, Thắng được triệu tập đến Cơ quan điều tra và bị khởi tố, bắt tạm giam. Theo bị cáo Thắng khai tại phiên tòa, trong ngày hôm đó, nhân chứng Tiến, Hoan được đưa đến để “nhìn mặt” Thắng. Buổi làm việc có lập biên bản nhưng tài liệu này không có trong hồ sơ. Ông Hoan cũng thừa nhận tại tòa là có một lần được gặp CQĐT cho gặp riêng Thắng nhưng không nhớ là ngày nào.

Sau đó, các nhân chứng được CQĐT lấy lời khai tại nhà. Theo các biên bản lấy lời khai các nhân chứng này, họ đều khai tên trộm là Thắng. Trong biên bản lấy lời khai, thậm chí anh Huy còn khai đã gặp Thắng 2-3 lần nên biết Thắng; còn anh Toán thì nói “thằng này là Thắng, nhìn thằng này quen quen, hình như gặp nó ở đâu rồi”. Khi được anh Tiến nói là Thắng thì mọi người đều “nhận ra” là Thắng. Với căn cứ này, CQĐT, VKS và Tòa án đều thấy “có đủ cơ sở” kết luận Thắng là người thực hiện vụ trộm.

Khi đã có lời khai của 4 nhân chứng, CQĐT còn cho nai nhân chứng Hoan và Tiến “nhận dạng” nghi can. Tiến đã biết Thắng từ trước còn, ông Hoan đã gặp nghi can này tại trụ sở Công an huyện ngày 14/7 nên không khó khăn gì để “chỉ đúng mặt” Thắng trong số 5 người được đưa ra để nhận dạng.

Lộ mặt án bỏ túi…

Với những chứng cứ được thu thập với cách trên, lần thứ nhất, TAND huyện Mỹ Đức kết tội Thắng 18 tháng tù. Tuy nhiên, ngày 16/4/2010, TAND TP Hà Nội đã hủy án sơ thẩm để điều tra, xét xử lại vì chưa đủ chứng cứ buộc tội đối với Thắng. Song, thay vì thực hiện việc điều tra lại theo yêu cầu của cấp phúc thẩm, CQĐT, VKS và TAND huyện Mỹ Đức đã cùng ký đơn khiếu nại bản án phúc thẩm và cho rằng, HĐXX phúc thẩm đã bị ảnh hưởng của luật sư nên hủy án và yêu cầu xử lại theo hướng bị cáo không có tội.

Với sự thống nhất của 3 cơ quan tố tụng thể hiện trong văn bản ngày 5/5/2010, vụ án không được điều tra lại theo những nội dung mà cấp phúc thẩm yêu cầu.

Đơn khiếu nại ngày 5/5/2010 của 3 cơ quan huyện Mỹ Đức

Ngày 18/10, TAND huyện Mỹ Đức vẫn xử sơ thẩm vụ án. Phiên tòa đã có những diễn biến bất ngờ, đi ngược với lời buộc tội của các cơ quan này; đặc biệt, phần khai của các nhân chứng.

Anh Toán khẳng định trước tòa là không nhìn thấy tên trộm và không biết tên trộm là ai. Khi nghe tiếng hô “cướp, cướp” anh đang ngồi vá xe cho khách và nghĩ rằng đó là trò “dửng mỡ” của nhóm thanh niên. Anh có thấy bóng người chạy qua quán sửa xe nhưng do bị che khuất nên không thể biết người đó hình thù như thế nào. Anh này cũng khẳng định, lời khai của anh trong các biên bản lấy lời khai là không đúng với những gì anh đã biết, đã khai...

Tương tự, anh Huy phủ nhận những lời khai tại CQĐT và nói rõ, đó là do điều tra viên tự viết, anh chỉ ký, không đọc lại. Sự thật thì anh chỉ thấy tên trộm từ phía sau, không thể nhận dạng được hắn là ai. Danh tính tên trộm do anh Tiến nói lại cho mọi người biết. Đối với ông Hoan, ông cho rằng có thể nhận ra tên trộm và đã được nhận dạng tên trộm nhưng cũng thừa nhận trước khi nhận dạng, ông được CQĐT cho nhìn Thắng như lời khai của bị cáo về sự kiện này.  

Các nhân chứng tố cáo bị viết lời khai sai sự thật và cho “nhận dạng” nghi can theo cách “người chỉ mặt, người nhắc tên” đã cho thấy việc vi phạm pháp luật nghiêm trọng trong quá trình điều tra và phiên tòa còn đuối chứng cứ hơn so với các phiên tòa trước. Song, với sự thống nhất của 3 cơ quan tố tụng, bản án vẫn được tuyên với mức án nặng hơn dành cho bị cáo là 24 tháng tù. Với những diễn biến tại tòa cho thấy, đây là một bản án “bỏ túi” được định sẵn.

Chúng tôi đã có cuộc phỏng vấn Luật sư Lê Văn Đài về những lộ diện tại phiên tòa của vụ án có dấu hiệu oan sai này.  * Thưa Luật sư, tham gia phiên tòa sơ thẩm lần thứ 2, ông có đánh giá gì về việc chuẩn bị xét xử? - Tôi nhận thấy, Tòa chuẩn bị khá chu đáo. Các nhân chứng, bị hại đều được mời đầy đủ. Điều này đảm bảo cho việc xét xử được khách quan, công bằng.  * Vậy phiên tòa có được tiến hành một cách khách quan, công bằng không, thưa ông? - Phần xét hỏi và tranh luận thì rất tốt. Nhưng quyết định của tòa thì không căn cứ vào kết quả tranh luận. Trước đó, CQĐT, VKS và Tòa án đã thống nhất là bị cáo có tội rồi nên mặc dù diễn biến phiên tòa cho thấy, không đủ chứng cứ buộc tội đối với bị cáo nhưng tòa vẫn tuyên có tội với mức án nặng hơn.  * Là người bào chữa, ông đánh giá như thế nào về các chứng cứ chứng minh người thực hiện vụ trộm khi mà bị cáo không thừa nhận anh ta làm việc đó, thưa ông? - Trong các vụ án trộm cắp, nếu không bắt quả tang thì phải theo các dấu vết để truy tìm người phạm tội, đặc biệt là các dấu vết, chứng cứ có thể truy nguyên liên quan đến người phạm tội như dấu vân tay, vết máu và dấu vết khác mà qua đó có thể xác định được cá nhân cụ thể nào. Trong vụ án này không có các chứng cứ đó vì CQĐT không thu thập được. Việc buộc tội căn cứ vào lời khai của 4 nhân chứng. Nhưng, có 2 nhân chứng không nhận ra được tên trộm là anh Huy, anh Toán, một nhân chứng khác là ông Hoan khai thiếu khách quan vì được cho nhìn mặt trước khi làm thủ tục nhận dạng. Duy nhất anh Tiến khẳng định tên trộm là Thắng. Như vậy không thể đảm bảo tính khách quan của chứng cứ. TAND TP Hà Nội cũng hủy án về điều này.    * Có ý kiến cho rằng, đây là vụ án xét xử kiểu “bỏ túi”, ông đánh giá thế nào về vấn đề này? - Cũng khó cho HĐXX vì họ không thể tuyên khác đi được khi mà lãnh đạo 3 cơ quan tố tụng đã thống nhất rằng “bị cáo có tội”. Trong vụ án này, có dấu hiệu ngụy tạo lời khai của nhân chứng để làm chứng cứ buộc tội. Điều này đã được nhân chứng nói rõ trước phiên tòa.  * Xin cảm ơn ông!