Mập mờ “nguồn gốc thiên nhiên”
“Nếu như nước cam chỉ có 5% là cam, còn lại là nước. Nước cũng có nguồn gốc thiên nhiên. Vậy nước cam này có được coi là sản phẩm thiên nhiên không? Cơ quan nào chứng nhận đây là sản phẩm thiên nhiên?”- GS.TS Phạm Quốc Long, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Khoa học các Sản phẩm Thiên nhiên Việt Nam (VNPS) đặt vấn đề tại Hội thảo trực tuyến “Thuốc và Thực phẩm chức năng nguồn gốc thiên nhiên: Giải pháp phát triển trong giai đoạn COVID-19” do Tạp chí Diễn đàn doanh nghiệp (DN) tổ chức hôm 26/8.
Câu hỏi trên không có câu trả lời bởi cho đến nay, Việt Nam vẫn chưa có khái niệm như thế nào là sản phẩm có nguồn gốc thiên nhiên, dù những năm gần đây, thị trường sản phẩm thuốc và thực phẩm chức năng (TPCN) có nguồn gốc từ thiên nhiên được người tiêu dùng chào đón nồng nhiệt và hứa hẹn sẽ phát triển mạnh.
Thực tế cho thấy, các DN khi đưa sản phẩm ra thị trường, ngoài giấy phép do Bộ Y tế cấp xác định đó là thuốc hay TPCN thì không có bất cứ cơ quan nào xác nhận đó có phải là sản phẩm có nguồn gốc thiên nhiên hay không, việc quảng cáo là sản phẩm thiên nhiên do chính DN đó tự công bố.
“Điều này là hết sức nguy hiểm bởi thuốc và TPCN là loại sản phẩm đặc thù, chỉ cần một yếu tố không đúng như quảng cáo cũng sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả chữa bệnh cũng như sức khỏe người tiêu dùng…”- Ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) lo ngại.
Nhiều chuyên gia cho rằng, sản phẩm bắt nguồn từ thiên nhiên phải có những tiêu chí rõ ràng về hàm lượng hay tỷ lệ thành phần và phải được một cơ quan chuyên môn công nhận chứ không thể phó mặc cho DN tự công bố như hiện nay.
“Nhu cầu về các sản phẩm thiên nhiên được chứng nhận đang tăng lên, thúc đẩy cần nỗ lực tăng cường sự hiểu biết thông minh của người tiêu dùng về các “sản phẩm thiên nhiên” đã được chứng nhận thông qua các chương trình, các Bộ tiêu chuẩn cụ thể tùy theo lợi ích cho mỗi quốc gia và cần thiết phải có sự chấp thuận của cơ quan chứng nhận được ủy quyền…”- GS.TS Phạm Quốc Long nhấn mạnh.
Cần quy định tiêu chí rõ ràng
Để khắc phục tình trang này nhiều ý kiến cho rằng Việt Nam cần có những cơ quan chuyên môn làm đầu mối để thu thập ý kiến, nghiên cứu đề xuất xây dựng bộ tiêu chuẩn, xây dựng chính sách, giúp Nhà nước và các cơ quan quản lý, giám sát loại hình sản phẩm thuốc và TPCN có nguồn gốc thiên nhiên phát triển một cách lành mạnh. Đây cũng chính là điều mà DN và người tiêu dùng mong mỏi.
Các chuyên gia đều khẳng định: Nếu chúng ta có những quy định, tiêu chí cụ thể thế nào là sản phẩm có nguồn gốc từ thiên nhiên thì không chỉ giúp người dân nhận biết, yên tâm khi dùng sản phẩm mà còn hướng DN hoạt động đúng hành lang pháp lý, giúp các cơ quan quản lý làm căn cứ để xử phạt những DN làm ăn chụp giật, lừa dối người tiêu dùng.
GS.TS Phạm Quốc Long, Phó Chủ tịch Thường trực VNPS cho biết, bước đầu VNPS cũng xây dựng và đã công bố một bộ tiêu chuẩn cho sản phẩm có nguồn gốc từ thiên nhiên trên tinh thần tham khảo các tiêu chuẩn quốc tế. VNPS dự định sẽ lấy ý kiến từ các nhà khoa học, cơ quan quản lý và DN, tiến tới trình Chính phủ ban hành Nghị định quản lý về loại hình sản phẩm này.
Theo ông Nguyễn Xuân Hoàng, Phó Chủ tịch Hiệp hội TPCN Việt Nam (VAFF), nên chăng trong khi Việt Nam chưa ban hành bộ tiêu chí chính thức về quy cách, phẩm chất của sản phẩm thì nên trao cho một tổ chức chuyên môn nào đó thực hiện việc này. Trước mắt, có thể giao cho VNPS làm đầu mối để soạn thảo Bộ tiêu chuẩn khung và thẩm định, cấp chứng nhận cho các sản phẩm có nguồn gốc từ thiên nhiên.
