Thiết kế thành công = mới lạ + hài hòa

 Yếu tố nào làm nên sự thành công cho một số sản phẩm cho dù chúng khác với các sản phẩm ra mắt công chúng tr­ớc đó? Và liệu trong thực tế sự khác biệt luôn luôn đem lại điều tốt đẹp hơn? Chúng ta hãy quan sát hai ví dụ là xe hơi của BMW và điện thoại Motorola để tìm ra câu trả lời.

Chấn động từ BMW

BMW đã tạo ra rất nhiều điều khác biệt trên dáng vẻ của những chiếc xe ra đời trong những năm gần đây, bắt đầu với 7-series ra đời năm 2002. Nhà thiết kế Chris Bangle đã sử dụng học thuyết “hài hòa” để miêu tả bước đột phá mà BMW đang cố gắng đạt được với ngôn ngữ thiết kế mới. Học thuyết bắt nguồn từ nguyên lý về sự tiến hóa sinh học, trong đó có những thời kỳ dài không có hay rất ít thay đổi lại chính là lúc xuất hiện thêm nhiều loài mới hoặc những loài đang tồn tại sẽ thay đổi chính mình một cách sâu sắc để đáp ứng được sự biến động của môi trường.

Những chiếc xe BMW ngày nay là ví dụ điển hình của ý tưởng đó. Mẫu xe mới nhất đã tạo nên một bước đột phá đầy ngoạn mục so với dáng vẻ của những thế hệ xe trước đó bằng những chi tiết góc cạnh và mạnh mẽ, chẳng hạn như hông xe và ca-pô trông cá tính hơn với những đường gờ sắc nét, đèn pha cũng được tạo hình một cách công phu hơn.

Những cuộc tranh cãi nảy lửa về vấn đề phong cách mới của BMW đã nổ ra trong những năm đầu hãng áp dụng ngôn ngữ thiết kế mới này. Tuy nhiên, câu chuyện dường như đã dịu đi trong một vài năm gần đây. Nguyên nhân của sự dịu bớt này có thể là do một vài chi tiết hay đường nét đã được loại bớt trên những phiên bản BMW mới. Người ta còn nhận ra rằng chính phong cách ngoại thất mới của BMW đã ảnh hưởng phần nào đến tư duy của các hãng khác và đã thể hiện một cách tinh tế trên những chiếc xe như Acura RL, Hyundai Azera và thậm chí là Mercedes S-Class.

Nhà viết tiểu thuyết người Mỹ Kurt Anderson gọi quá trình này là “sự thẩm thấu nhẹ nhàng”. Trong cuốn tiểu thuyết “Chuyển tiếp thế kỷ” của ông, nhân vật chính là George Mactier đột nhiên hiểu rõ về một số tòa nhà mà ông luôn luôn thấy xấu xí: “Sau đó ông nhận thấy những tòa nhà chọc trời trông có vẻ xấu xí vào năm 1980 và 1990, thì đến năm 2000 trông chúng lại có vẻ cổ kính, thanh tao, bay bổng. Ông không nhận thấy có sự thay đổi trong quan điểm của mình; mà ông thấy rằng chính quan điểm của ông cập nhật một cách dần dần và tự nhiên bởi sự thẩm thấu nhẹ nhàng từ những thông tin trên báo chí... Chẳng hạn như buổi sáng hôm nay, những tòa nhà mà trong suốt thời gian khôn lớn của mình ông đã dành mỗi tuần một vài giây để ngắm giờ đây trông lại có vẻ rất đẹp.

Sinh khí từ Motorola

Không giống với những chiếc ô tô, chiếc điện thoại Motorola Razr là một ví dụ về một sản phẩm được ca ngợi là dẫn đầu về kiểu dáng và sử dụng các chất liệu trong thiết kế. Có cái gì đó đặc biệt ở chiếc điện thoại Razr khiến nó thu hút được rất nhiều người. Thoạt nhìn nó không giống bất kì chiếc điện thoại nào ra đời trước đó. Một lời tiên đoán đã báo trước về sự nổi tiếng của sản phẩm này - và sự chấp nhận của từ thị trường đối với nó - chính là kỳ vọng của cựu giám đốc tài chính của hãng Motorola, Geoffrey Frost, người đã thực hiện dự án của công ty và rất tiếc đã qua đời sau lễ giới thiệu sản phẩm.

Điểm nổi bật của chiếc điện thoại Razr là nó hài hòa được những gì vốn có, nhưng cũng rất mới lạ. Thiết kế rất hợp lý từ cảm hứng thiết kế sẵn có của hãng, hơn nữa nó lại nhẹ nhàng, dễ cầm và thu hút sự chú ý. Từ một thương hiệu uy tín, Razr là sự kế thừa một cách hợp tuyệt vời của chiếc StarTAC thập kỷ trước.

Trong khi thiết kế của thân máy hợp lí và quen thuộc, giải pháp thiết kế lại rất bất ngờ: Razr rộng hơn so với các model khác, và có hình dáng gập không những trang nhã mà còn rất tiện dụng. Thay vì sử dụng chất liệu plastic thông thường như các mẫu khác, Razr được bọc kim loại giúp dễ phân biệt các chi tiết, đặc biệt là bàn phím cũng như mang lại cảm giác mát mẻ và bền. Bản thân chiếc điện thoại Razr cũng là một sự đối lập. Mặc dù cũng có nhiều bước đột phá bất ngờ, với nhiều tính năng thông dụng (thỏa mãn khách hàng và nhu cầu của họ, thương hiệu có tiếng, công nghệ và sự gọn gàng tiện dụng), và những điểm khác biệt nhưng vẫn không mất đi tính logic truyền thống của Motorola. Đây có thể coi là bước tiến bất ngờ làm nền cho một cú nhảy ngoại mục về tính năng của điện thoại - nó nhỏ hơn nhiều so với những chiếc điện thoại khác trên thị trường tại thời điểm đó.

Giá trị của sự đổi mới logic và hợp lý

Sự thay đổi phong cách của BMW có hai mục đích: thứ nhất, các thị trường tăng trưởng mạnh như Trung Quốc ngày càng có sức thu hút đối với các nhà sản xuất xe hơi toàn cầu và phong cách của BMW được coi là rất phù hợp với tầng lớp thượng lưu. Thứ hai, những thay đổi lớn lao về mặt kĩ thuật điện tử và kĩ thuật điều khiển không được bộc lộ trên vẻ bề ngoài của xe.

Tạo nên những đột phá bất ngờ là việc không dễ chút nào. Sự logic hợp lý có thể  tạo nên động lực phát triển cho chính bản thân sản phẩm, và cần nhìn nhận một thực tế là sự thay đổi tiến bộ cho dù là bất tận bao giờ cũng phải có tiến trình lần lượt của nó. Đối với một thương hiệu mà hình ảnh đã ăn sâu vào trong tâm thức của người tiêu dùng thì điều này càng quan trọng, bởi sự bất ngờ thái quá có thể làm mất đi mối liên tưởng về truyền thống của hãng trong suy nghĩ của họ.

Cả BMW và Motorola đều là những nhãn hiệu nổi tiếng, chuyên nghiệp và năng động, đã đi tiên phong trong việc tạo nên sự bất ngờ. Cả hai đều gặp may mắn khi những nhà quản lý cấp cao của họ đều ủng hộ cho nhu cầu phải tìm kiếm sự bất ngờ, nhưng phải có tính hợp lí. Đổi mới mà bất hợp lí thì chỉ là viển vông và dĩ nhiên là không tạo ra những tiến bộ mang tính cạnh tranh, sẽ bị đào thải trong tự nhiên. Để đảm bảo sự tồn tại lâu dài cho một thương hiệu, những tiến triển bất ngờ phải tính đến sự hợp lí về mặt môi trường. Chỉ có bằng cách này thì họ mới tạo ra những “mũi tiên phong” sắc bén trong cuộc cạnh tranh đang diễn ra khốc liệt ngày nay.

• Hoàng Nam