Thế nào là 'bí mật cá nhân', 'bí mật gia đình'?

Bí mật cá nhân là chứng cứ không phải gửi bản sao cho đương sự khác
Bí mật cá nhân là chứng cứ không phải gửi bản sao cho đương sự khác
(PLO) - Việc Điều 70 BLTTDS 2015 quy định đương sự có nghĩa vụ “gửi cho đương sự khác hoặc người đại diện hợp pháp của họ bản sao đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ” đã tạo thuận lợi hơn cho đương sự trong việc tiếp cận, đánh giá các chứng cứ của vụ án. 

Tuy nhiên, đối với “tài liệu hoặc chứng cứ có liên quan đến bí mật nhà nước, thuần phong mỹ tục của dân tộc, bí mật nghề nghiệp, bí mật kinh doanh, bí mật cá nhân, bí mật gia đình theo yêu cầu chính đáng của đương sự” thì đương sự không phải thực hiện theo nghĩa vụ trên.

Trước quy định này, một số ý kiến lo ngại rằng, nếu không có hướng dẫn cụ thể để xác định như thế nào là “bí mật cá nhân”, “bí mật gia đình” thì rất dễ dẫn đến tình trạng các đương sự sẽ lạm dụng quyền này để từ chối thực hiện nghĩa vụ gửi tài liệu, chứng cứ cho bên kia.

Bảo vệ bí mật cá nhân là cần thiết

Có thể nói, quy định về nghĩa vụ của đương sự tại khoản 9 Điều 70 BLTTDS như trên là cần thiết và phù hợp với việc bảo vệ quyền nhân thân của công dân, phù hợp với các quy định tại Hiến pháp 2013, Bộ luật Dân sự 2015, Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012, Bộ luật Hình sự 2015, Luật Bảo vệ sức khỏe nhân dân…

Ngoài ra, quy định tại Điều 70 này cũng phù hợp với các quy định khác tại BLTTDS. Đơn cử như Điều 13 quy định: “Cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng phải giữ bí mật nhà nước, bí mật công tác theo quy định của pháp luật; giữ gìn thuần phong mỹ tục của dân tộc, bảo vệ người chưa thành niên, giữ bí mật nghề nghiệp, bí mật kinh doanh, bí mật cá nhân, bí mật gia đình của đương sự theo yêu cầu chính đáng của họ”;

Điều 15 quy định: “Tòa án xét xử công khai. Trường hợp đặc biệt cần giữ bí mật nhà nước, giữ gìn thuần phong mỹ tục của dân tộc, bảo vệ người chưa thành niên hoặc giữ bí mật nghề nghiệp, bí mật kinh doanh, bí mật cá nhân, bí mật gia đình của đương sự theo yêu cầu chính đáng của họ thì Tòa án có thể xét xử kín”;

Khoản 8 Điều 70 quy định về quyền của đương sự, được biết, ghi chép, sao chụp tài liệu, chứng cứ do đương sự khác xuất trình hoặc do Tòa án thu thập, trừ tài liệu, chứng cứ quy định tại khoản 2 Điều 109 của Bộ luật này (tài liệu hoặc chứng cứ có liên quan đến bí mật nhà nước, thuần phong mỹ tục của dân tộc, bí mật nghề nghiệp, bí mật kinh doanh, bí mật cá nhân, bí mật gia đình theo yêu cầu chính đáng của đương sự).

Như vậy, việc xác định chứng cứ, tài liệu  như thế nào là “bí mật cá nhân”, “bí mật gia đình” của đương sự không chỉ giúp xác định rõ nghĩa vụ cung cấp chứng cứ của đương sự mà còn có ý nghĩa trong việc xác định trách nhiệm của Tòa trong việc cho đương sự được biết, ghi chép, sao chụp tài liệu cũng như trách nhiệm của cơ quan tiến hành tố tụng người tiến hành tố tụng trong việc giữ bí mật cá nhân, bí mật gia đình của đương sự.

Cần có hướng dẫn cụ thể

Theo một số chuyên gia, hiện nay rất khó để xác định như thế nào là “bí mật cá nhân” hay “bí mật gia đình” vì chưa có văn bản pháp luật nào quy định về khái niệm này, đó là chưa kể việc trong mỗi vụ án khác nhau thì sẽ có những đánh giá, quan điểm khác nhau trong việc xác định thông tin dạng nào là “bí mật”, tức là cùng một chi tiết tương tự nhau nhưng đối với người này có thể là bí mật, nhưng đối với người khác thì đây chỉ là một thông tin bình thường, không cần phải giữ bí mật.

Theo Luật sư Nguyễn Anh Tuấn (Cty Luật TNHH Trường Lộc) thì tới đây, khi áp dụng các quy định trên của BLTTDS trên đây thì dễ dẫn đến tranh cãi, bất đồng giữa các đương sự, giữa đương sự với người tiến hành tố tụng về việc một tài liệu, chứng cứ nào đó có phải là bí mật hay không. Đương sự có thể lợi dụng việc pháp luật chưa quy định cụ thể như thế nào là bí mật cá nhân để lẩn tránh nghĩa vụ cung cấp tài liệu, chứng cứ cho đương sự khác.

Nhưng theo ý kiến của một số luật sư khác thì việc đương sự lẩn tránh nghĩa vụ gửi chứng cứ cho đương sự khác cũng không dễ bị lạm dụng bởi Tòa chỉ bảo vệ bí mật cá nhân, bí mật gia đình “theo yêu cầu chính đáng của đương sự”, tức là nếu Tòa cho rằng yêu cầu của đương sự về việc bảo vệ bí mật của tài liệu nào đó là không chính đáng thì vẫn có thể công khai hoặc cho phép đương sự khác biết, ghi chép, sao chụp.

Còn để khắc phục việc hiện nay chưa có văn bản quy định thống nhất về khái niệm, nội hàm, nội dung, phạm vi… của “bí mật cá nhân” thì thẩm phán có thể áp dụng các quy định của Bộ luật Dân sự, Luật Báo chí, Luật Giao dịch điện tử, Luật Bảo vệ người tiêu dùng, Luật Khám chữa bệnh, Luật Viễn thông, Luật Công nghệ thông tin… để xác định đâu là bí mật đời tư để mà bảo vệ. 

Tuy nhiên, một số ý kiến khác không đồng tình với quan điểm trên vì cho rằng, trong nhiều trường hợp có thể tài liệu này là bí mật nhưng để đảm bảo giải quyết vụ án được đúng quy định, đảm bảo quyền lợi của các bên thì buộc phải công khai.

Như vậy, thẩm phán cũng không thể cứng nhắc để dựa vào các quy định của Luật chuyên ngành để xác định chứng cứ, tài liệu nào là bí mật cá nhân và cần căn cứ vào từng vụ việc, hoàn cảnh sự việc cụ thể để xác định một cách linh hoạt, đảm bảo quyền lợi hợp pháp của các đương sự. Còn về lâu dài, để quy định về nghĩa vụ cung cấp chứng cứ, tài liệu của đương sự có tính khả thi và phát huy được hiệu quả trên thực tế và tránh việc áp dụng tùy tiện thì nhất thiết phải có một văn bản pháp luật hướng dẫn, quy định rõ về vấn đề này. 

Tin cùng chuyên mục

Tinh gọn bộ máy theo tinh thần Nghị Quyết 18-NQ/TW: Cần giảm thời gian giải quyết thủ tục hành chính, tiết kiệm chi phí cho người dân và doanh nghiệp

Tinh gọn bộ máy theo tinh thần Nghị Quyết 18-NQ/TW: Cần giảm thời gian giải quyết thủ tục hành chính, tiết kiệm chi phí cho người dân và doanh nghiệp

(PLVN) -  Cải cách tinh gọn bộ máy hiện nay đang thực hiện mạnh mẽ từ trung ương xuống, do vậy, nên cải cách theo hướng phân quyền mạnh hơn cho cấp địa phương, còn Trung ương chỉ làm những việc điều phối xuyên quốc gia. Trung ương kiên quyết không làm các nhiệm vụ thuộc phạm vi của địa phương, nhằm giảm thiểu việc can thiệp hay chồng chéo nhiệm vụ. Đây là một nội dung trong bài viết của GS.TS Võ Xuân Vinh - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh doanh (ĐH Kinh tế).

Đọc thêm

Nắm bắt cơ hội để tiếp tục đổi mới và nâng cao chất lượng công tác phổ biến, giáo dục pháp luật

Nắm bắt cơ hội để tiếp tục đổi mới và nâng cao chất lượng công tác phổ biến, giáo dục pháp luật
(PLVN) - Để triển khai kịp thời, hiệu quả các chủ trương, đường lối được đề ra tại Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 của Ban Chấp hành Trung ương về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới gắn với Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, thời gian qua, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) đã được tăng cường tổ chức thực hiện và đạt được những kết quả bước đầu quan trọng.

Thứ trưởng Mai Lương Khôi dự hội nghị triển khai công tác của Cục Thi hành án dân sự TP. Hồ Chí Minh

Thứ trưởng Mai Lương Khôi dự hội nghị triển khai công tác của Cục Thi hành án dân sự TP. Hồ Chí Minh
(PLVN) - Ngày 12/12, Cục Thi hành án Dân sự (THADS) TP HCM tổ chức hội nghị triển khai thực hiện chỉ tiêu nhiệm vụ theo dõi THADS, theo dõi thi hành àn hành chính năm 2025 và ký kết quy chế phối hợp liên ngành trong công tác THADS tại TP. HCM. Thứ trưởng Bộ Tư pháp Mai Lương Khôi dự, chỉ đạo hội nghị và chứng kiến lễ ký kết.

Chi cục Thi hành án dân sự quận Gò Vấp: Triển khai công tác năm 2025

Toàn cảnh Hội nghị.
(PLVN) -Chiều 10/12, Chi cục Thi hành án dân sự quận Gò Vấp tổ chức Hội nghị triển khai thực hiện chỉ tiêu, nhiệm vụ công tác thi hành án dân sự và theo dõi thi hành án hành chính năm 2025. Ông Trần Phương Hồng, Ủy viên Thường vụ Đảng ủy, Phó Cục trưởng Cục Thi hành án dân sự TP.HCM tham dự và chỉ đạo Hội nghị.

Hình thành thiết chế Luật sư công sẽ tăng cường nguồn lực cho tổ chức Trợ giúp pháp lý

Luật sư Nguyễn Hồng Bách, Chủ tịch HĐTV Công ty Luật Hồng Bách và Cộng sự.
(PLVN) -Thiết chế Luật sư công ở Việt Nam đang được hiểu như thế nào và sự cần thiết của Luật sư công trong giai đoạn hiện nay, đặc biệt xuất phát từ thực tế, tại Việt Nam không phải đối tượng nào cũng có điều kiện nhờ luật sư khi gặp các vấn đề pháp lý. Xung quanh vấn đề này Báo PLVN phỏng vấn Luật sư Nguyễn Hồng Bách, Chủ tịch HĐTV Công ty Luật Hồng Bách và Cộng sự.

“Cẩm nang pháp luật” giúp giảm tải công việc cho cán bộ tư pháp địa phương của chị Phạm Thị Trang Đài

Chị Phạm Thị Trang Đài, Phó Chánh Thanh tra Sở Tư pháp tỉnh Lâm Đồng
(PLVN) - Thấu hiểu nỗi vất vả của cán bộ Tư pháp - hộ tịch cấp xã nói chung và cán bộ ngành tư pháp nói riêng, chị Phạm Thị Trang Đài (SN 1972, Phó Chánh Thanh tra Sở Tư pháp tỉnh Lâm Đồng) không ngừng nghiên cứu, cải tiến liên quan đến công tác theo dõi thi hành pháp luật giúp “giảm tải” cho cán bộ cũng như dễ dàng phổ biến đến người dân.

184 luật cần sửa đổi, bổ sung khi tinh gọn bộ máy

Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh
(PLVN) -  Chiều 11/12, tại TPHCM, phát biểu tại buổi làm việc với Ban Thường vụ Thành ủy TP. HCM, Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết: Bộ Tư pháp đang được Chính phủ giao rà soát toàn bộ hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy theo Nghị quyết 18- NQ/TW

TP.Hồ Chí Minh: Tập trung hơn nữa nguồn lực cho công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế

Lễ kí kết Chương trình phối hợp công tác về tăng cường hợp tác trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành công tác Tư pháp trên địa bàn TP.HCM giai đoạn 2025 - 2030 giữa Bộ trưởng Bộ Tư pháp và Chủ tịch UBND TP. HCM
(PLVN) - Chiều 11/12, Đoàn Công tác Ban Cán sự Đảng Bộ Tư pháp do Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh, Uỷ viên Ban chấp hành TW Đảng dẫn đầu đã có buổi làm việc với Ban Thường vụ Thành ủy TP.Hồ Chí Minh về nâng cao hiệu quả phối hợp công tác lãnh đạo, chỉ đạo đối với công tác tư pháp và thi hành án dân sự trên địa bàn Thành phố.

Hết sức cần thiết hình thành thiết chế luật sư công

Thạc sĩ Đỗ Thu Hương. (Ảnh PV)
(PLVN) -  Trong bối cảnh xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng như hiện nay, việc hình thành thiết chế luật sư công là hết sức cần thiết và nên được sớm thông qua trong lần sửa đổi, bổ sung Luật Luật sư sắp tới.

Phú Yên: Sáng kiến cấp phiếu lý lịch tư pháp qua VNeID đạt giải ba cuộc thi về cải cách hành chính

Bà Phan Thị Hoa, Phó Giám đốc Sở Tư pháp (thứ ba từ phải qua) đại diện Sở nhận giải.
(PLVN) - Sáng kiến giải pháp “Tiết kiệm thời gian, chi phí cho người dân và doanh nghiệp thông qua ứng dụng VNeID khi thực hiện thủ tục cấp phiếu lý lịch tư pháp” của Sở Tư pháp tỉnh Phú Yên mới đây đã được trao giải ba tại cuộc thi Tìm kiếm sáng kiến, giải pháp cải cách hành chính năm 2024 của tỉnh.