Thể chế hóa Nghị quyết 66-NQ/TW và nâng cao hiệu lực Thi hành án dân sự

Việc sửa đổi Luật THADS lần này diễn ra đúng thời điểm Nghị quyết 66-NQ/TW được ban hành, là cơ hội quan trọng để thể chế hóa toàn diện tinh thần đổi mới tư duy, phương thức quản trị và hiện đại hóa thi hành pháp luật trong lĩnh vực THADS. Dự án Luật THADS (sửa đổi) được xây dựng theo bốn định hướng lớn.

Siết chặt kỷ luật - kỷ cương, chuyển mạnh từ tư duy “quy định” sang tư duy “thực thi”

Bám sát yêu cầu “hoàn thiện cơ chế kiểm soát quyền lực, ngăn chặn lạm quyền, lợi dụng chức vụ trong thực thi pháp luật” của Nghị quyết 66, dự án Luật cơ cấu lại các chương, mục, điều theo hướng khoa học, logic, rõ ràng chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền của từng chủ thể trong quy trình thi hành án; Chuẩn hóa các nguyên tắc hoạt động của hệ thống THADS, đề cao tính độc lập, khách quan, đúng pháp luật của chấp hành viên; Hoàn thiện hệ thống hành vi bị nghiêm cấm, bổ sung quy định về trách nhiệm pháp lý đối với hành vi lạm quyền, nhũng nhiễu, chậm trễ, không thực hiện nhiệm vụ; Tăng cường cơ chế thanh tra, kiểm tra, kiểm sát, giám sát xã hội đối với hoạt động THADS. Qua đó, yêu cầu “quyền lực phải được ràng buộc bằng trách nhiệm, được kiểm soát bằng cơ chế pháp lý, được cụ thể hóa bằng các quy phạm có tính khả thi cao trong thực tiễn”.

Quán triệt quan điểm “hiệu quả thi hành pháp luật là thước đo giá trị của chính sách, pháp luật”, dự án Luật THADS (sửa đổi) rà soát, loại bỏ thủ tục trùng lặp, rườm rà, không phù hợp thực tiễn; Rút ngắn thời hạn ở nhiều khâu nghiệp vụ như xác minh điều kiện thi hành án thông báo, xử lý tài sản, cưỡng chế; Thiết kế lại quy trình theo hướng liên thông, liên tục, có mốc thời gian cụ thể cho từng bước; Tăng cường trách nhiệm giải trình và công khai, minh bạch kết quả thi hành án, danh mục việc có điều kiện, chưa có điều kiện thi hành, lý do chậm thi hành. Kết quả THADS được coi là một chỉ tiêu quan trọng để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị, người đứng đầu và từng cán bộ, công chức.

Đột phá chuyển đổi số, tinh gọn, đồng bộ, hiệu quả về tổ chức bộ máy

Dự án Luật THADS (sửa đổi) đã bước đầu luật hóa những mô hình chuyển đổi số đã chứng minh hiệu quả trong thực tiễn, cụ thể: Xác lập cơ sở pháp lý cho thi hành án điện tử, gồm: quyết định THA điện tử, biên lai điện tử, hồ sơ điện tử, chữ ký số; Cho phép, khuyến khích ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data) trong phân loại, theo dõi hồ sơ, xác minh tài sản, quản trị tiến độ, cảnh báo rủi ro; Thiết lập cơ sở dữ liệu điện tử thống nhất, kết nối đa ngành với Tòa án, Viện kiểm sát, cơ quan đăng ký đất đai, đăng ký doanh nghiệp, ngân hàng, thuế, công chứng…

Những kết quả sau 4 tháng thực hiện mô hình mới - với 75.455 quyết định THA điện tử, 375.000 biên lai điện tử, khoảng 33.700 tỷ đồng được xử lý trên nền tảng số, 80% thủ tục được cắt giảm, 30% thời gian và 13% chi phí được tiết kiệm - là những “bằng chứng sống” để củng cố các quy định pháp lý trong dự án Luật.

Kế thừa kết quả sắp xếp hệ thống THADS từ 1/7/2025, dự án Luật THADS (sửa đổi) đưa mô hình tổ chức mới vào trong luật, bảo đảm tương thích, đồng bộ với hệ thống Tòa án, Viện kiểm sát khu vực (355 đơn vị); Thống nhất về tên gọi, địa bàn, vị trí pháp lý; Giảm phân tán nguồn lực, tăng cường phối hợp theo vùng, khu vực; Nâng cao năng lực quản trị, điều hành, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới. Dự án Luật vì vậy không chỉ sửa đổi kỹ thuật mà là bước thể chế hóa trọng tâm tinh thần Nghị quyết 66 trong lĩnh vực THADS.

Để Nghị quyết 66-NQ/TW thực sự đi vào cuộc sống thông qua Dự án Luật THADS (sửa đổi), cần tiếp tục tập trung một số giải pháp:

Một là, đẩy nhanh tiến độ xây dựng, hoàn thiện và ban hành Luật THADS (sửa đổi) cùng hệ thống văn bản hướng dẫn, bảo đảm đồng bộ với pháp luật về đất đai, ngân hàng, doanh nghiệp, thuế, tố tụng…;

Hai là, chú trọng xây dựng đội ngũ chấp hành viên, công chức THADS “vừa hồng, vừa chuyên”, có bản lĩnh chính trị vững vàng, giỏi chuyên môn, tinh thông pháp luật, nêu cao đạo đức công vụ;

Ba là, tiếp tục đầu tư cho hạ tầng số, hoàn thiện Cơ sở dữ liệu quốc gia về THADS, triển khai rộng rãi các dịch vụ công trực tuyến, thanh toán điện tử, thông báo điện tử…;

Bốn là, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, cắt giảm tối đa khâu trung gian, chuẩn hóa quy trình nội bộ, tạo thuận lợi tối đa cho người dân, doanh nghiệp;

Tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng; phát huy vai trò giám sát của Quốc hội, HĐND, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và cơ quan báo chí đối với công tác THADS.