Thay bị hại để "bẻ ghi" sự thật?

 Sau 23 tháng điều tra, hôm qua, TAND TP.Hà Nội mở phiên tòa xét xử vụ án lừa đảo chiếm đoạt tài sản xảy ra tại Cty CP Chứng khoán Bảo Việt. Đây là vụ án có dấu hiệu oan sai nghiêm trọng mà Báo Pháp luật Việt Nam phản ánh trong nhiều số báo.

Lại trả hồ sơ vụ án do không đủ chứng cứ buộc tội mà Cơ quan Điều tra (CQĐT), Viện kiểm sát (VKS) không điều tra bổ sung được theo yêu cầu của Tòa án. 

 

Đương sự cố tình vắng mặt…

Sau 23 tháng điều tra, ngày 22/3/2011, TAND TP.Hà Nội mở phiên tòa xét xử vụ án lừa đảo chiếm đoạt tài sản xảy ra tại Cty CP Chứng khoán Bảo Việt. Đây là vụ án có dấu hiệu oan sai nghiêm trọng mà Báo Pháp luật Việt Nam đã phản ánh trong nhiều số báo vừa qua.

Đây là lần thứ ba phiên tòa được mở. Cũng giống như hai lần trước đây, bà Bùi Thị Minh đã không có mặt tại phiên tòa với lý do mà người bảo vệ quyền lợi hợp pháp của bà trình bày tại tòa là bà phải “nằm liệt giường” vì bị cắt 3/4 dạ dày. Sự vắng mặt của bà Minh đã khiến hai phiên tòa trước đó phải hoãn vì không thể xét xử với những lời khai đầy mâu thuẫn, thiếu đối chất của bà Minh. Tại phiên tòa này, một lần nữa việc vắng mặt của bà Minh khiến các Luật sư kiên quyết đề nghị hoãn phiên tòa. Tuy nhiên, HĐXX quyết định tiếp tục tiến hành phiên tòa. Nếu trong quá trình thẩm vấn thấy cần thiết phải triệu tập bà Minh thì sẽ hoãn phiên tòa.

Trong quá trình xét hỏi tại tòa, đã lộ diện nhiều dấu hiệu cho thấy  bản cáo trạng của VKS đã dựa vào những lời khai gian dối của bà Trần Kim Ngân. Về quan hệ vợ chồng giữa bà Ngân và ông Minh Anh đã được thể hiện trong hồ sơ đăng ký kết hôn lưu tại UBND phường Kim Liên, quận Đống Đa. Tuy nhiên, trong lời khai của mình, bà Ngân phủ nhận đăng ký kết hôn này. Trong cáo trạng của VKSNDTC cũng viện dẫn lời khai của bà Ngân về nội dung này. Qua đó, VKS đã lờ đi việc sở hữu chung của vợ chồng ông Minh Anh và bà Ngân đối với số tiền mà bà Ngân gửi về Việt Nam. Nếu công nhận số tiền này là tài sản chung của vợ chồng ông Trần Minh Anh thì đồng nghĩa với việc VKS đã truy tố ông Trần Minh Anh chiếm đoạt tài sản của… chính mình.

Trong quá trình HĐXX xét hỏi, Luật sư Trần Việt Hùng đã đề nghị HĐXX làm rõ lý do vắng mặt của bà Bùi Thị Minh,  vì theo thông tin mà Luật sư nhận được từ người thân thích của bà Bùi Thị Minh thì bà không “nằm liệt giường” như Luật sư của bà thông báo. Việc “nằm liệt giường” cũng không được đảm bảo bằng bệnh án hay ý kiến chuyên môn của bệnh viện. Điều này có dấu hiệu cho thấy bà Bùi Thị Minh cố tình không ra tòa để khai báo theo triệu tập của Tòa án mà nại ra lý do bệnh tật không có thật. 

Đổi bị hại để “bẻ ghi” sự thật?

Phiên tòa có sự hiện diện của các nhân chứng quan trọng khác, đó là các nhân viên của Cty Chứng khoán Bảo Việt - những người trực tiếp thực hiện các giao dịch liên quan đến tài khoản mà ông Trần Minh Anh mở mang tên Bùi Thị Minh. 

Theo lời khai của các nhân chứng này tại tòa, họ đã làm đúng quy trình mà Cty quy định. Đối với việc mở tài khoản và thực hiện các giao dịch rút tiền từ tài khoản mang tên Bùi Thị Minh, đều có sự hiện diện của bà Bùi Thị Minh cùng ông Minh Anh. Các nhân viên này không biết về thỏa thuận cho mượn chứng minh thư để mở và sử dụng tài khoản mà khi nhận yêu cầu rút tiền, họ kiểm tra, đối chiếu chữ ký trên phiếu lệnh với chữ ký đăng ký của chủ tài khoản, thấy mặt người đi giao dịch và chứng minh thư khớp nhau là họ thực hiện giao dịch.

Việc bà Minh có mặt trong các lần rút tiền, nếu được làm rõ thì nội tình của vụ án, đặc biệt là tranh chấp tài sản giữa ông Trần Minh Anh với mẹ vợ và vợ sẽ được đưa về đúng bản chất thật. Thực tế, việc ông Minh Anh mượn chứng minh thư để mở và sử dụng tài khoản mang tên Bùi Thị Minh cũng được thể hiện trong nhiều tài liệu của vụ án. Nhưng CQĐT, VKS đã hướng sự việc này đến một bản chất khác, cố tình lờ đi sự thật quan trọng này. Điều này cũng dễ hiểu vì nếu thừa nhận việc ông Minh Anh mượn chứng minh thư để mở và sử dụng tài khoản mang tên Bùi Thị Minh thì đồng nghĩa với việc thừa nhận họ gây oan sai cho ông Minh Anh.

Có lẽ vì lý do này mà VKSNDTC “đổi” bị hại từ bà Minh sang Cty Chứng khoán Bảo Việt và cho rằng, việc ông Minh Anh mượn chứng minh thư của bà Minh để mở tài khoản là “lừa đảo chiếm đoạt tài sản” của Cty Chứng khoán Bảo Việt. Theo Luật sư Hoàng Huy Được, việc đổi bị hại từ bà Bùi Thị Minh sang Cty Chứng khoán Bảo Việt là không đúng pháp luật. Bảo Việt không phải là chủ sở hữu của số tiền trong tài khoản nên không phải là người bị thiệt hại về tài sản.  

Vậy, chủ sở hữu số tiền trong tài khoản mang tên Bùi Thị Minh mà ông Minh Anh sử dụng, là bà Minh - người có tên hay ông Minh Anh - người mở tài khoản? Câu hỏi này liên quan đến vấn đề pháp lý quan trọng mà chỉ có Tòa án mới có quyền phán xét bằng một vụ kiện dân sự. Nhưng, CQĐT và VKSNDTC đã không tôn trọng quyền dân sự này của công dân mà tự cho mình quyền thay Tòa án “chỉ định” bà Bùi Thị Minh là chủ sở hữu của tài sản tranh chấp, từ đó khởi tố, bắt giam oan đối với ông Trần Minh Anh.

Phần thẩm vấn của Tòa án mới đi được một nửa đã lộ ra quá nhiều dấu hiệu của một vụ án oan. Vì thế, HĐXX lại phải hoãn phiên tòa, trả hồ sơ để điều tra bổ sung những vấn đề mà Tòa đã yêu cầu nhưng CQĐT không thực hiện được.

Chủ sở hữu mới là bị hại bị xâm phạm sở hữu

Chủ sở hữu hay người quản lý tài sản là bị hại của vụ án là vấn đề gây tranh cãi trong tố tụng hình sự và cũng là vấn đề chính của vụ án này. Chúng tôi có cuộc trao đổi với Luật sư Trần Văn Toàn về vấn đề này. 

- Thưa Luật sư, trong một vụ án mà tài sản bị chiếm đoạt không do chủ sở hữu quản lý mà do người khác quản lý thì ai là bị hại?

- Điển hình của việc này là trường hợp trộm cắp xe trong bãi gửi xe thì cần xác định chủ xe là bị hại hay người giữ xe là bị hại. Đây là vấn đề còn ý kiến khác nhau, nhưng tôi cho rằng chủ sở hữu mới là bị hại của vụ án vì họ là người bị xâm phạm quyền sở hữu tài sản do hành vi phạm tội gây ra.

- Trong vụ án này, Cty Chứng khoán Bảo Việt là tổ chức quản lý tài sản của khách hàng, việc xác định Cty là bị hại có đúng không, thưa ông?

- Cty không phải là chủ sở hữu tài sản thì không thể là bị hại của vụ án. Hơn nữa, đây là trường hợp có tranh chấp quyền sở hữu tài sản giữa người có tên trên tài khoản và người mở tài khoản. Như vậy, không đủ cơ sở xác định cá nhân, tổ chức nào bị thiệt hại về tài sản trong trường hợp có tranh chấp về quyền sở hữu. Nói cách khác, phải áp dụng luật dân sự và tố tụng dân sự để giải quyết vụ án này chứ không phải là hình sự và tố tụng hình sự như hiện nay.

- Xin cảm ơn ông.

Bình Minh