Thắp lửa ký ức qua sắc màu sáng tạo

Gieo hạt giống yêu nước bằng nghệ thuật

Mỗi năm, cứ đến tháng Bảy - “Tháng tri ân” - ký ức về những năm tháng chiến tranh lại hiện về trong tâm thức người Việt. Nhưng khác với những thế hệ đi trước, thế hệ trẻ hôm nay không chỉ tưởng nhớ mà còn chủ động kiến tạo những tác phẩm nghệ thuật sâu sắc, hiện đại để lan tỏa thông điệp tri ân, giáo dục thế hệ trẻ về truyền thống “Uống nước nhớ nguồn” qua ngôn ngữ của sáng tạo.

Có thể họ chưa từng sống trong chiến tranh, nhưng bằng trí tưởng tượng, kỹ năng nghệ thuật và trái tim đầy xúc cảm, những người trẻ đang tạo nên một “cuộc trường chinh” mới - cuộc trường chinh của ký ức và lòng biết ơn.

Vở kịch “Điều còn lại” của lớp diễn viên Kịch - Điện ảnh K28A mang đến đêm diễn xúc cảm trong lòng khán giả. Vở diễn xoáy sâu vào những bi kịch tinh thần hậu chiến, khi người lính trở về không chỉ mang theo ký ức chiến trận mà còn đối diện với những mất mát sâu kín trong gia đình - nơi người vợ đã sa ngã trong một phút yếu lòng. Bằng ngôn ngữ kịch nói giàu nội tâm, tác phẩm đặt ra những câu hỏi lớn về tha thứ, đạo đức và sự chịu đựng trong đời sống con người. Dù còn non trẻ về tuổi nghề, nhưng các bạn sinh viên đã thể hiện khả năng cảm thụ tâm lý nhân vật rất tốt, làm sống dậy những nỗi đau, giằng xé và cả ánh sáng nhân văn le lói trong từng số phận trên sân khấu.

CLB Kịch - Đoàn Thanh niên Đại học Bách khoa Hà Nội đã tổ chức thành công đêm chung kết cuộc thi thi sáng tác và biểu diễn tiểu phẩm kịch với chủ đề “Người chiến sĩ Điện Biên”. Đêm chung kết, đội thi Dòng máu Lạc Hồng đưa khán giả trở về với một vùng địch tạm chiếm tại Điện Biên, nơi mà người dân mỗi ngày đều phải sống trong lo sợ, áp bức. Trước tình cảnh đó, tác phẩm “Người Điện Biên” được xây dựng một cách sống động, không hề né tránh. Trong số họ, có những người vì sự bình yên của cả làng mà lựa chọn trao đổi thông tin cho phe địch, cũng có những người không tiếc thân mình sẵn sàng hy sinh để bảo vệ và giúp đỡ Việt Minh.

Vở kịch “Tình Điện Biên” của CLB Kịch Đại học Y Hà Nội đã khắc họa tình đồng chí, tình mẫu tử và cả tình yêu quê hương, đất nước đầy mãnh liệt. Qua đó, người xem có thể cảm nhận được những khát khao, ước vọng thầm kín của tất cả những người con trai, con gái đã “quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”. Vở kịch “Huyền thoại mẹ” của đội thi Lửa Điện Biên thể hiện với lòng biết ơn của đội kịch dành cho lịch sử, dành cho những người đã hi sinh và dành cho những người Mẹ Việt Nam Anh hùng.

Bác Võ Điện Biên - con trai trưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp chia sẻ: “Trong kỷ nguyên 4.0 hiện nay, khi thế hệ trẻ đều đang hướng tới đổi mới, sáng tạo, thì những chương trình như thế này lại càng quan trọng và cần thiết. Thông qua sự kiện này, các bạn sinh viên có cơ hội nhìn lại những giá trị tốt đẹp trong lịch sử dân tộc, từ đó tìm ra những giải pháp thiết thực để kiến thiết đất nước song song với đề cao tinh thần yêu nước, thương nòi. Cuộc thi trở thành một ngọn lửa ấm áp, nuôi dưỡng tâm hồn thế hệ sinh viên. Những thế hệ ấy sẽ tiếp tục tiếp nối những truyền thống cao đẹp và nỗ lực cống hiến hết mình cho tổ quốc, cho quê hương”.

Bức bích họa trên đường Nguyễn Hữu Cảnh (TP Hồ Chí Minh) như một sử thi bằng màu sắc, một “bảo tàng sống” ngoài trời, nơi lịch sử không nằm im trong sách vở mà hiện ra sinh động ngay giữa lòng phố thị. Trên bức tường rực rỡ sắc màu, chiếc xe tăng mang dấu ấn thời gian hiện lên mạnh mẽ, như một phần ký ức sống động của đất nước. Bạn trẻ đứng ngắm nhìn, dường như đang lắng nghe câu chuyện hào hùng vọng về từ quá khứ, trong không gian xanh mát của cây cỏ. Những lá cờ đỏ sao vàng kiêu hãnh tung bay khắp không gian, hòa cùng vóc dáng của những tòa nhà hiện đại ẩn hiện phía sau, tượng trưng cho sự tiếp nối vững vàng từ quá khứ hào hùng đến hiện tại phát triển.

Tác giả bích họa này các “họa sĩ đường phố” phần lớn là cựu sinh viên Đại học Mỹ thuật đã “thổi hồn” vào từng mảng tường khô cứng. Bích họa như một lớp học lịch sử khổng lồ, dành cho mọi thế hệ. Đây cũng là một mô hình giáo dục trực quan đầy sáng tạo, để thế hệ trẻ hiểu và tự hào hơn về quá khứ của dân tộc mình. Và hơn hết, nó là minh chứng rằng nghệ thuật có thể mang lịch sử về gần với cuộc sống, bằng một cách lặng lẽ mà đầy lay động.

Nền tảng số - “sứ giả lịch sử”

Với sự bùng nổ của nền tảng số, các nghệ sĩ trẻ ngày càng linh hoạt hơn trong cách thể hiện lòng biết ơn. Những MV hoạt hình ngắn đăng trên YouTube, những clip tri ân trên TikTok, các podcast về chiến tranh - hậu chiến… đang trở thành một kênh phổ biến trong giới trẻ để học và nhớ về lịch sử dân tộc.

Ngoài ra, các bạn trẻ cũng tạo ra nhiều bộ poster, ảnh đồ họa mang thông điệp “Tổ quốc ghi công”, “Mãi mãi là anh hùng”, “Sắc cờ đỏ sao vàng”... lan tỏa trên các nền tảng số. Với kỹ năng thiết kế hiện đại, họ biến ký ức thành sản phẩm sáng tạo sống động, trực quan và dễ tiếp cận hơn với giới trẻ. Dự án “Lưu giữ ký ức” với việc dựng các video phỏng vấn, ghi lại câu chuyện của các cựu chiến binh, Mẹ Việt Nam Anh hùng và lưu trữ như một “kho tư liệu sống” được nhiều bạn trẻ hưởng ứng. Họ dựng lại lịch sử qua sáng tạo nghệ thuật, công nghệ với game lịch sử Việt hóa “7554” . Các cuộc thi viết thư, làm video “Lá thư gửi người lính” hay “Hào khí Việt Nam” trên mạng xã hội thu hút hàng trăm nghìn bạn trẻ tham gia, bày tỏ lòng biết ơn với những người đã ngã xuống vì đất nước.

Ngoài tri ân gắn liền với việc đến thăm nghĩa trang, thắp hương liệt sĩ, các bạn trẻ còn viết bài xúc động đăng trên mạng xã hội kèm hashtag #27thang7; video TikTok kể lại hành trình đi tìm mộ liệt sĩ của một bạn trẻ; một podcast phỏng vấn các cựu chiến binh; một buổi livestream gây quỹ ủng hộ thương binh nghèo; một dự án phục dựng lại chân dung chiến sỹ đã hy sinh; hoặc đơn giản, một bài thơ lan tỏa cảm xúc trên Facebook, Instagram…

Phim tài liệu, ký sự, nhật ký liệt sĩ được các bạn trẻ chuyển thành dạng podcast, animation, infographic. Họ coi nền tảng số là “sứ giả lịch sử” khi sáng tạo clip, viết blog, làm phim ngắn từ chính câu chuyện gia đình mình; kết nối lịch sử với hiện tại. Bằng ngôn ngữ hiện đại, các bạn trẻ đã kể lại lịch sử theo cách chân thực, xúc động và truyền cảm hứng. Các bạn sinh viên còn khởi xướng dự án “Bản đồ nghĩa trang liệt sĩ” số hóa hàng trăm ngàn dữ liệu mộ liệt sĩ để người thân dễ dàng tra cứu. Đó là cách mà ngày 27/7 đã bước vào trái tim thế hệ số - không khô cứng, không giáo điều mà theo cách sống động, sáng tạo và chân thành. Họ viết tiếp về ý nghĩa và sự tri ân những người có công với Tổ quốc theo cách riêng của mình.

TikToker Hân Nguyễn tạo ra các video tôn vinh những người có công với đất nước, nhấn mạnh đạo đức và lòng biết ơn đối với các thế hệ đi trước. Nội dung của cô thường mang tính giáo dục, khuyến khích giới trẻ nhớ về cội nguồn và truyền thống dân tộc. “EZ Sử” là kênh chuyên tổng hợp những kiến thức lịch sử Việt Nam trên YouTube. Kênh hiện có hơn 500 nghìn lượt đăng ký, 143 video thu hút gần 100 triệu lượt xem. Những video trên kênh được thiết kế bằng phương thức tạo chuyển động cho các thiết kế đồ họa với kịch bản và hình ảnh chuyên nghiệp kèm giọng đọc nhẹ nhàng, hấp dẫn. Anh Đoàn Hồng Nam - một trong những người người sáng lập kênh EZ Sử nói: “Chúng mình cảm thấy rất hạnh phúc khi những video đăng tải nhận được những phản hồi tích cực. Đặc biệt, kênh đã giúp nhiều bạn trẻ quan tâm hơn đến lịch sử và tự hào về đất nước”.

Ở các clip, video được đăng tải trên mạng xã hội, các nghệ sĩ trẻ, TikToker thường dùng flycam, kỹ xảo điện ảnh, âm thanh hoành tráng kết hợp âm nhạc dân gian với nhạc hiện đại vui nhộn, tạo cảm giác vừa mới mẻ vừa gần gũi. Những video, clip này đã thu hút hàng trăm nghìn đến hàng triệu lượt xem. Họ chia sẻ rằng việc sáng tạo những clip văn hóa, nghệ thuật giúp họ cảm thấy tự hào và góp phần lan tỏa tinh thần yêu nước đến cộng đồng.

... Từ sân khấu, âm nhạc đến hội họa hay các nền tảng kỹ thuật số, nghệ thuật tri ân đang được các bạn trẻ thổi vào một luồng sinh khí mới. Không chỉ “kể lại” chiến tranh, họ còn “kể lại” lòng biết ơn, niềm tự hào dân tộc và những hy sinh vĩ đại bằng chất liệu của cảm xúc đương đại.

Tri ân không chỉ là hoạt động trong tháng Bảy, mà đang được các bạn trẻ khơi dậy trở thành một dòng chảy thường trực. Mỗi tác phẩm họ tạo ra đều là một cành hoa dâng lên quá khứ, là một hạt giống yêu nước gieo vào tâm hồn thế hệ hôm nay. Và ở đó, nghệ thuật là cây cầu vững chãi để nối quá khứ với hiện tại, để truyền thống mãi là hành trang của tương lai.