Nhiều vướng mắc trong quản lý, sử dụng tài sản công
Bộ Tài chính cho biết, Nghị định 151/2017/NĐ-CP được ban hành là cơ sở pháp lý quan trọng trong việc thực hiện quản lý, sử dụng tài sản công. Tuy nhiên, qua thực hiện rà soát và tổng hợp các phản ánh, kiến nghị của một số bộ, ngành, địa phương cho thấy còn phát sinh một số vướng mắc trong quá trình thực hiện Nghị định.
Cụ thể, một số nội dung về quản lý, sử dụng tài sản công chưa có quy định hướng dẫn cụ thể làm cơ sở cho các cơ quan, tổ chức, đơn vị thực hiện như: trình tự, thủ tục giao tài sản bằng hiện vật cho cơ quan, tổ chức, đơn vị; thẩm quyền quyết định bảo dưỡng, sửa chữa, thuê đơn vị có chức năng quản lý vận hành tài sản công; khai thác tài sản công sau thu hồi...
Tại Nghị quyết 82/2019/QH14, Quốc hội đã giao Chính phủ nghiên cứu thu hẹp các trường hợp cho thuê đất thu tiền thuê đất một lần cho cả thời gian thuê, chuyển sang hình thức cho thuê đất thu tiền thuê đất hằng năm, bảo đảm nguồn thu ổn định từ đất đai. Tuy nhiên, quy định hiện hành về bán trụ sở làm việc, cơ sở hoạt động sự nghiệp thì chỉ có hình thức giao đất, cho thuê đất trả tiền thuê đất một lần cho cả thời gian thuê.
Ngoài ra, một số trường hợp áp dụng theo trình tự, thủ tục xử lý tài sản công như quy định hiện hành chưa phù hợp như: xử lý tài sản công trong trường hợp thực hiện sáp nhập, hợp nhất, chia tách, giải thể do quy trình xử lý tài sản công hiện hành được xuất phát từ cơ quan được giao quản lý, sử dụng tài sản đề xuất, lập hồ sơ đề nghị xử lý.
Tuy nhiên, trong các trường hợp này, có thể cơ quan được giao quản lý, sử dụng tài sản công không còn tồn tại do đã bị sáp nhập, hợp nhất, giải thể nên không thể áp dụng trình tự, thủ tục xử lý tài sản công thông thường. Một số loại tài sản công đặc thù cần phải được xử lý theo quy định riêng tại pháp luật chuyên ngành nhưng chưa có quy định loại trừ hoặc dẫn chiếu làm cho các cơ quan, tổ chức, đơn vị lúng túng trong áp dụng pháp luật.
Cũng theo Bộ Tài chính, các quy định về sử dụng tài sản công tại đơn vị sự nghiệp công lập vào mục đích kinh doanh, cho thuê, liên doanh, liên kết còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc trong thực tế như: việc lựa chọn đối tác liên doanh, liên kết theo các tiêu chí như quy định hiện hành gặp nhiều vướng mắc do không có cơ sở để đánh giá chấm điểm đối với từng tiêu chí. Trong thực tế có một số trường hợp trong quá trình thực hiện liên doanh, liên kết vì lý do bất khả kháng, đối tác liên doanh, liên kết không thể tiếp tục thực hiện nên đề nghị chấm dứt Hợp đồng trước hạn. Tuy nhiên, quy định hiện hành không có quy định cụ thể cho trường hợp này dẫn đến lúng túng trong xử lý. Chưa có quy định về việc điều chỉnh giá cho thuê tài sản công, gia hạn Hợp đồng cho thuê tài sản công…
Xác định rõ nghĩa vụ tài chính khi sử dụng tài sản công để kinh doanh, cho thuê, liên doanh, liên kết
Để tháo gỡ vướng mắc, dự thảo Nghị định đã bổ sung quy định, tài sản công được Nhà nước giao, đầu tư xây dựng, mua sắm được sử dụng để thực hiện nhiệm vụ Nhà nước giao theo quy định nhưng chưa sử dụng hết công suất mà đơn vị sự nghiệp công lập có nhu cầu sử dụng để cung cấp dịch vụ cho các đối tượng khác không thuộc phạm vi phục vụ của đơn vị thì được xác định là sử dụng tài sản công vào mục đích kinh doanh, cho thuê, liên doanh, liên kết và phải thực hiện theo quy định tại Nghị định này.
Hiện theo quy định tại Nghị định 151/2017/NĐ-CP, thì trường hợp sử dụng tài sản gắn liền với đất để kinh doanh, cho thuê, liên doanh, liên kết thì phải nộp tiền thuê đất tương ứng với thời gian sử dụng, tỷ lệ diện tích nhà, công trình sử dụng vào mục đích kinh doanh, cho thuê, liên doanh, liên kết theo quy định của pháp luật về thu tiền thuê đất, thuê mặt nước kể từ thời điểm có quyết định sử dụng tài sản công vào mục đích kinh doanh hoặc kể từ thời điểm ký hợp đồng cho thuê, hợp đồng liên doanh, liên kết. Tuy nhiên, trên thực tế các đơn vị gặp vướng mắc trong quá trình xác định do nhiều đơn vị thuộc đối tượng được Nhà nước giao đất nên cơ quan thuế không có cơ sở để xác định tiền thuê đất; không có cơ sở để xác định thời gian sử dụng và tỷ lệ diện tích sử dụng vào mục đích kinh doanh, cho thuê, liên doanh, liên kết.
Vì vậy, Bộ Tài chính trình Chính phủ cho phép bỏ quy định về nộp tiền thuê đất đối với trường hợp sử dụng tài sản gắn liền với đất vào mục đích kinh doanh, cho thuê, liên doanh, liên kết; thay vào đó sẽ bổ sung quy định khi đơn vị sự nghiệp công lập sử dụng tài sản công để kinh doanh, cho thuê, liên doanh, liên kết thì đơn vị sự nghiệp công lập phải nộp một khoản tiền vào ngân sách nhà nước, khoản tiền này được xác định bằng 2% doanh thu từ hoạt động này.
Đối với việc cho thuê theo hình thức niêm yết giá, theo quy định hiện hành thì việc cho thuê tài sản được thực hiện theo hình thức đấu giá và cho thuê trực tiếp; trong đó, cho thuê trực tiếp áp dụng trong các trường hợp sau: tài sản là phương tiện vận tải, máy móc, thiết bị; cho thuê từng hạng mục thuộc cơ sở hoạt động sự nghiệp trong thời gian dưới 15 ngày hoặc từ 15 ngày trở lên nhưng không liên tục. Nhưng trên thực tế có trường hợp lợi dụng quy định cho thuê trong thời gian từ 15 ngày trở lên nhưng không liên tục để tránh việc đấu giá cho thuê tài sản; đồng thời, việc xác định thế nào là hạng mục thuộc cơ sở hoạt động sự nghiệp cũng gặp nhiều khó khăn.
Do đó, Bộ Tài chính đề xuẩt sửa đổi quy định này theo hướng, việc cho thuê theo hình thức niêm yết giá được áp dụng đối với: cho thuê tài sản là phương tiện vận tải, máy móc, thiết bị trong thời gian dưới 30 ngày/1 lần thuê; cho thuê nhà, công trình, tài sản khác gắn liền với đất thuộc cơ sở hoạt động sự nghiệp trong thời gian dưới 15 ngày/1 lần thuê hoặc có giá trị gói thuê dưới 50 triệu đồng/1 lần thuê.
Đồng thời, Bộ Tài chính đề xuất bổ sung quy định gia hạn Hợp đồng cho thuê tài sản như sau: trường hợp cho thuê tài sản lần đầu với thời hạn dưới 5 năm, khi hết thời hạn cho thuê theo hợp đồng mà người thuê tài sản có nhu cầu tiếp tục thuê tài sản thì đơn vị sự nghiệp công lập thỏa thuận với người thuê tài sản để gia hạn hợp đồng thuê; thời gian gia hạn không vượt quá thời gian cho thuê lần đầu và thời hạn theo Đề án được cơ quan, người có thẩm quyền phê duyệt; giá cho thuê do người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập phê duyệt phù hợp với giá cho thuê phổ biến tại thị trường địa phương của tài sản cùng loại hoặc có cùng tiêu chuẩn kỹ thuật, chất lượng, xuất xứ tại thời điểm gia hạn hợp đồng, nhưng không thấp hơn giá cho thuê của lần trước.
