Khu di tích Bà Triệu thuộc địa phận xã Triệu Lộc, huyện Hậu Lộc (Thanh Hóa) nằm cách thành phố Thanh Hóa 17km về phía Bắc, cách thủ đô Hà Nội hơn 150km về phía Nam. Di tích tọa lạc trên diện tích hơn 4ha, khu di tích Bà Triệu bao gồm Đền thờ, Lăng tháp (được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia ngày 29/4/1979) và đình làng Phú Điền được công nhận Di tích cấp quốc gia ngày 13/2/1996. Đây là công trình văn hóa, lịch sử được xây dựng để tưởng nhớ công lao to lớn của nữ tướng Triệu Thị Trinh (còn gọi là Bà Triệu).
Khu di tích Bà Triệu không chỉ là nơi chứng tích lịch sử, văn hóa mà còn là nơi lưu giữ nhiều hiện vật quý hiếm, một kho tàng các sự tích huyền thoại, ca dao, tục ngữ của đất nước ta trải dài hàng trăm năm nay. Theo đó, tại khu di tích Bà Triệu hiện vẫn còn nhiều cổ vật được gìn giữ nguyên bản như: 10 cuốn thần phả viết bằng chữ Hán; 65 đạo sắc phong qua các triều đại phong kiến Việt Nam; quạt ngà; lược đồi mồi; trâm ngà; long cung sơn son thếp vàng; tượng Bà Triệu bằng đồng…
Theo quy hoạch tại di tích, Lăng tháp là công trình được xây dựng trên đỉnh núi Tùng, đây là nơi nữ anh hùng Triệu Thị Trinh – người con gái trinh trắng, hiến trọn tuổi thanh xuân cho đất nước, bà đã ngã xuống mảnh đất thiêng này khi chiến đấu với quân giặc xâm lược. Dù chưa một ngày được làm vua, nhưng trong lòng người dân luôn tôn sùng Triệu Thị Trinh là “Vua Bà” của nhân dân.
Đền thờ nữ anh hùng nằm đối diện với khu Lăng tháp phía bên kia quốc lộ 1A về hướng Đông Bắc, dưới chân núi Gai thuộc dãy núi Bần. Đây là ngôi đền được xây dựng theo kiến trúc truyền thống vùng đồng bằng Bắc Trung Bộ. Khu đền có nơi có kiến trúc độc đáo với cổng ngoại, cổng nội, hồ nước, bình phong, tả hữu mạc, tiền đường, trung đường và hậu cung (nơi thờ Bà Triệu).
Đình làng Phú Điền thuộc làng Phú Điền, xã Triệu Lộc cũng nằm trong khu di tích Bà Triệu. Đây là ngôi đình cổ được dân làng Phú Điền xây dựng để thờ Thành Hoàng làng. Điều đặc biệt, Thành Hoàng làng của làng cũng chính là nữ anh hùng Triệu Thị Trinh. Ngôi đình vẫn giữ nguyên vẻ đẹp cổ kính của làng quê Bắc bộ xưa khi có cây đa, giếng nước, sân đình.
Từ những chứng tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật độc đáo trên của khu di tích Bà Triệu, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt cho khu di tích Bà Triệu. Đây là khu di tích thứ 2 tại Thanh Hóa được xếp hạng đặc biệt sau khu di tích Lam Kinh.
Ban quản lý khu di tích cho hay, lễ hội Bà Triệu năm nay (từ ngày 21 đến 23/2 âm lịch) sẽ được tổ chức với quy mô lớn, kết hợp với lễ đón nhận bằng Khu di tích quốc gia đặc biệt. Đây cũng là một trong những sự kiện chính trong tuần lễ khai mạc Năm du lịch quốc gia – 2015 tại Thanh Hóa./.
