Tháng Năm và đạo lý dân tộc ‘ăn quả nhớ người trồng cây’

Bắt đầu từ năm 1946, người dân Việt Nam và cả dân tộc này quen nếp cứ vào tháng Năm là mừng sinh nhật Bác Hồ. Nếp quen ấy xuất phát từ nguồn gốc sâu xa là tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên của con Lạc cháu Hồng, nhắc nhau ghi nhớ công ơn những người khai cơ, mở nước, dựng nghiệp, những anh hùng dân tộc hy sinh vì dân vì nước để các thế hệ nối tiếp được “ăn quả phải nhớ người trồng cây”.
Bác Hồ chụp ảnh kỷ niệm với chiến sĩ Điện Biên mừng sinh nhật Bác (19/5/1954)
Bác Hồ chụp ảnh kỷ niệm với chiến sĩ Điện Biên mừng sinh nhật Bác (19/5/1954)

“Người trồng cây” Nguyễn Tất Thành, khi đất nước bị ngoại bang đô hộ, dân Việt bị vong quốc nô, đã đi tìm đường cứu nước với mục tiêu cụ thể “xem xét” nước Pháp và các nước “làm như thế nào” để rồi “trở về giúp đồng bào chúng ta”.

Khởi hành từ năm 1911 ở Sài Gòn, Người đi khắp các châu lục, “hỏi khắp bóng cờ châu Mỹ, châu Phi; những đất tự do, những trời nô lệ; những con đường cách mạng”; Người tìm kiếm và đã tìm thấy “cẩm nang thần kỳ” là chủ nghĩa Lenin với sự khẳng định chắc chắn: “Muốn cứu nước và giải phóng dân tộc không có con đường nào khác ngoài con đường cách mạng vô sản”.

Từ đó Người dày công xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam và cùng Đảng lãnh đạo công cuộc đấu tranh giải phóng giành tự do độc lập cho dân tộc. Người xây dựng nền cộng hòa dân chủ Việt Nam và cùng toàn Đảng, toàn dân tiến hành những cuộc kháng chiến trường kỳ bảo vệ thành quả cách mạng, giành lại tự do, hòa bình, thống nhất Tổ quốc... Công lao to lớn ấy của Nguyễn Tất Thành-Nguyễn Ái Quốc-Hồ Chí Minh, theo đạo lý, được người dân ghi nhớ một cách đương nhiên và cũng tự nhiên như câu thơ giàu cảm xúc của Tố Hữu về “Bác sống như trời đất của ta” vậy.

Sinh thời, “Bác sống như trời đất của ta” bằng cuộc sống giản dị, trong sáng, chỉ một “ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành". Độc lập của đất nước, tự do hạnh phúc của nhân dân, thiết thực như cơm ăn áo mặc của mỗi con người, hiển nhiên và tự nhiên “như trời đất của ta” đang sống vậy. Nhưng đó lại là khát vọng của con người và toàn dân tộc Việt Nam trong hơn một thế kỷ bị thực dân, đế quốc xâm lược, cai trị và bóc lột tàn bạo; là lẽ sống, là giá trị mà Hồ Chí Minh phải dày công tìm kiếm con đường đấu tranh để cùng toàn dân giành lại và bảo vệ giữ gìn, phát triển từ Cách mạng tháng Tám đến nay.

Người “sống như trời đất của ta” bằng tình yêu thương bao la đối với con người, như thực tế đã khắc họa: “Yêu từng ngọn lúa, mỗi cành hoa; Tự do cho mỗi đời nô lệ; Sữa để em thơ, lụa tặng già!”. Người đề cao lòng nhân ái, nhân văn sâu sắc khi tôn trọng công sức của người dân: “Một hột gạo, một đồng tiền, tức là một số mồ hôi nước mắt của đồng bào”; chăm lo đến việc tăng gia sản xuất, thực hành tiết kiệm chống tham ô, lãng phí. Người “Nâng niu tất cả, chỉ quên mình” và đến phút cuối đời vẫn chỉ lo một cách thiết thực sao cho “khỏi lãng phí thời giờ và tiền bạc của nhân dân”.

Người vận dụng và làm theo chỉ dạy của Lenin “Học, học nữa, học mãi” theo cách mà bất cứ người dân hiếu học nào cũng hiểu được như cái lẽ thường tình: “Đường đời là một chiếc thang không có nấc chót, học tập là một quyển vở không có trang cuối cùng”. Bác học và làm, lời nói đi đôi với việc làm; cho đến ngày qua đời ở tuổi 79, vẫn thấy dưới gối nằm ngủ của Người có cuốn từ điển Việt Nam-Tây Ban Nha.

Trong công việc của một Chủ tịch Đảng, Chủ tịch nước, Bác Hồ có thể sử dụng 29 thứ tiếng nước ngoài và nhiều ngôn ngữ của đồng bào các dân tộc thiểu số trong nước. Người dùng 173 bút danh và bí danh khác nhau trong nhiều lĩnh vực và thời gian hoạt động. Chỉ riêng lĩnh vực báo chí Bác đã dùng 88 bút danh khi viết hàng nghìn bài cho báo Đảng và nhiều bài báo khác trong nước và quốc tế. Vậy mà hơn 60 năm bôn ba hoạt động, Chủ tịch Hồ Chí Minh lúc ra đi không có một tấm huân chương trên ngực.

Thực ra Bác chưa kịp nhận Huân chương Sao vàng và Huân chương Lenin vì cứ để “chờ đến ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, Tổ quốc hòa bình thống nhất, Bắc Nam sum họp một nhà” để toàn dân được sung sướng, vui mừng. Bác cũng chưa thực hiện được ước nguyện của riêng mình “Thảnh thơi vui thú thanh nhàn; Sớm khuya tiếng hạc, tiến đàn tiêu dao”. Bác có những người thân ruột thịt trong gia đình, nhưng “khi anh đau ốm, tôi không được ở bên để chăm sóc, cơm cháo, thuốc men cho anh. Bây giờ anh đi cũng không kịp về chịu tang nữa, chỉ vì việc dân, việc nước, mong bà con lượng thứ cho tôi, xin anh tha thứ cho vì tội bất đễ”.

Hồi ký “Tháng Tám cờ bay” của ông Vũ Đình Huỳnh (nguyên thư ký riêng của Chủ tịch Hồ Chí Minh) cho biết: Trong lúc thế nước ngàn cân treo sợi tóc, Người tận dụng cả ngày sinh của mình để làm “ngày phục vụ được lợi ích của cách mạng” - buộc kẻ thù phải đến để đối thoại. Sau đó, khi thành lệ quen thì thường vào sinh nhật của mình, Bác lại có những chuyến đi công tác, thăm hỏi các nơi để tránh những nghi lễ phiền phức tốn kém, hoặc dặn trước không nên tổ chức chúc thọ linh đình, nếu đành phải tổ chức sinh nhật thì “làm nhanh lên cho Bác, đừng kéo dài”. Người dặn” “Chỉ cho Bác mấy bông hồng là đủ rồi, đừng bày vẽ tốn kém làm gì”.

Kỷ niệm sinh nhật ở chiến khu Việt Bắc, Bác được tặng bó hoa rừng tươi thắm và Người đã đặt bó hoa đẹp ấy lên mộ người cấp dưỡng vừa qua đời vì sốt rét. Sinh nhật tuổi 78, Người vẫn lạc quan thấy “chưa già lắm; Vẫn vững hai vai việc nước nhà”. Năm lần sinh nhật cuối đời (1965-1969) Người tập trung viết và sửa chữa Di chúc, cân nhắc từng chữ, căn dặn từ việc xa đến việc gần, việc nhỏ, việc lớn, việc bên trong và bên ngoài, không sót việc nào, không quên một ai. Nhân cách ấy, sự cao thượng ấy khắc rõ hình ảnh lãnh tụ Hồ Chí Minh rất cao đẹp, làm thành tấm gương mẫu mực về đức tính khiêm tốn, giản dị và đạo lý làm người cán bộ tận tụy vì nước, vì dân.

Từ trong trứng nước của nền cộng hòa, khi viết “Thư gửi Ủy ban nhân dân các kỳ, tỉnh, huyện và làng” tháng 10/1945, Người dặn: “Nếu nước độc lập mà dân không hưởng hạnh phúc tự do, thì độc lập cũng chẳng có nghĩa lý gì”. Sau chuyến đi Pháp đàm phán nhưng không chặn được dã tâm của thực dân muốn xâm lược nước ta một lần nữa, Người tuyên bố (tháng 10/1946): “Một ngày mà Tổ quốc chưa thống nhất, đồng bào còn chịu khổ, là một ngày tôi ăn không ngon, ngủ không yên”.

Như vậy, “Trọn cuộc đời Bác có ngủ yên đâu”, nên khi Người qua đời, nhà thơ Hải Như cùng với mỗi người dân Việt Nam bảo nhau “Nay Bác ngủ, chúng ta canh giấc ngủ”. Từ năm 1969 đến nay, mỗi dịp tháng Năm là toàn dân trên khắp mọi miền Tổ quốc và nhiều bạn bè khắp năm châu vẫn chung một tình cảm và niềm tin: Bác Hồ vẫn sống mãi cùng non sông, đất nước Việt Nam, “Bác kính yêu đang cùng chúng cháu hành quân”, vẫn cùng toàn quân, toàn dân xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam đến giàu mạnh, hùng cường.

Đảng đã khái quát “Dân tộc ta, nhân dân ta, non sông đất nước ta đã sinh ra Hồ Chủ tịch - Người anh hùng dân tộc vĩ đại, và chính Người đã làm rạng rỡ dân tộc ta, nhân dân ta và non sông đất nước ta”. Như thế, cả cuộc đời, sự nghiệp và tấm gương đạo đức, tác phong của Hồ Chí Minh là di sản quý báu của dân tộc, nhân dân và non sông đất nước - một di sản đặc biệt mà toàn Đảng, toàn quân, toàn dân học tập và làm theo để bảo vệ, giữ gìn và phát huy giá trị trường tồn di sản quý báu ấy.

Đọc thêm

Thủ tướng Phạm Minh Chính: Bảo đảm nguyên tắc không bỏ chức năng, nhiệm vụ của các ngành

Quang cảnh Phiên họp lần thứ 10 Ban Chỉ đạo tinh gọn bộ máy của Chính phủ. (Ảnh: VGP)
(PLVN) -  Chiều 13/1, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính, Trưởng Ban Chỉ đạo về tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW của Hội nghị Trung ương 6 khóa XII “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả” (Nghị quyết 18-NQ/TW) của Chính phủ chủ trì Phiên họp lần thứ 10 của Ban Chỉ đạo.

Hoàn thiện phương án sắp xếp của Bộ, ngành, địa phương

Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình. (Ảnh: VOV)
(PLVN) -  Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo của Chính phủ về tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW vừa đề nghị các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ hoàn thiện phương án sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của Bộ, ngành.

Tổng Bí thư Tô Lâm thăm và làm việc với tỉnh Bắc Ninh

Tổng Bí thư Tô Lâm thăm và làm việc với tỉnh Bắc Ninh
Chiều 13/1, tại Bắc Ninh, Tổng Bí thư Tô Lâm và Đoàn công tác Trung ương đã thăm và làm việc với Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Bắc Ninh, đánh giá tình hình thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh khóa XX; kết quả thực hiện Nghị quyết 18 về việc sắp xếp, tinh giản tổ chức bộ máy tinh gọn đảm bảo hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả và hoàn thiện các tiêu chí của đô thị loại I, trở thành thành phố trực thuộc Trung ương; phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ trong thời gian tới.

Tổng Bí thư Tô Lâm: Nghị quyết 57 sẽ tạo bước đột phá, góp phần phát triển KT-XH và đảm bảo quốc phòng, an ninh

Tổng Bí thư Tô Lâm: Nghị quyết 57 sẽ tạo bước đột phá, góp phần phát triển KT-XH và đảm bảo quốc phòng, an ninh
Sáng 13/1, tại Thủ đô Hà Nội, Bộ Chính trị, Ban Bí thư Trung ương Đảng tổ chức Hội nghị toàn quốc về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia kết hợp trực tuyến đến 15.345 điểm cầu trên cả nước và truyền hình trực tiếp trên kênh VTV1 Đài Truyền hình Việt Nam.

Chủ tịch Quốc hội: Tổ chức hoàn thiện pháp luật phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số

Đồng chí Trần Thanh Mẫn, Uỷ viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội quán triệt chủ trương, giải pháp về thể chế pháp luật để đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Ảnh: Phương Hoa/TTXVN
Sáng 13/1, tại Hội nghị toàn quốc về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã trình bày báo cáo chuyên đề “Chủ trương, giải pháp về thể chế, thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia”.

Hơn 978.500 đại biểu tham dự Hội nghị toàn quốc về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo

Các đồng chí lãnh đạo Đảng và Nhà nước; nguyên lãnh đạo Đảng và Nhà nước tham dự Hội nghị - (Ảnh: VGP/Nhật Bắc).
Hội nghị toàn quốc về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia diễn ra sáng nay (13/1). Hội nghị được kết nối trực tuyến từ điểm cầu Hội trường Diên Hồng – Nhà Quốc hội tới 15.345 điểm cầu trên toàn quốc với sự tham dự của hơn 978.500 đại biểu tham dự Hội nghị.

Việt Nam - Lào: Tăng cường trụ cột hợp tác an ninh

Bộ trưởng Lương Tam Quang và Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Vilay Lakhamphong ký kế hoạch hợp tác năm 2025 giữa Bộ Công an hai nước. (Ảnh: Khổng Hà/CAND)
(PLVN) -  Ngày 12/1, Đại tướng Lương Tam Quang, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an và Đại tướng Vilay Lakhamphong, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Công an Lào đã đồng chủ trì Hội nghị Tổng kết công tác triển khai kế hoạch hợp tác năm 2024 giữa Bộ Công an Việt Nam và Bộ Công an Lào.

Thủ tướng: Làm với tất cả trái tim, khối óc vì người nghèo đang phải ở nhà tạm, dột nát

Thủ tướng: Làm với tất cả trái tim, khối óc vì người nghèo đang phải ở nhà tạm, dột nát
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh, việc xóa nhà tạm, nhà dột nát là nhiệm vụ hết sức quan trọng và ý nghĩa nhân văn cao cả nên khó mấy cũng phải làm, vướng mắc mấy cũng phải tháo gỡ, thách thức mấy cũng phải vượt qua; làm với tất cả trái tim, khối óc vì những người nghèo còn đang phải ở nhà tạm, dột nát...

Chủ tịch Quốc hội tặng quà Tết gia đình chính sách, người nghèo, công nhân khó khăn tỉnh Hậu Giang

Chủ tịch Quốc hội tặng quà Tết gia đình chính sách, người nghèo, công nhân khó khăn tỉnh Hậu Giang
Nhân dịp đón Tết cổ truyền của dân tộc Xuân Ất Tỵ, sáng 12/1, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và Đoàn công tác của Trung ương đã thăm, tặng quà Tết gia đình chính sách, người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số, chiến sĩ lực lượng vũ trang, công nhân, người lao động có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn tỉnh Hậu Giang.

Năm 2025: Kỳ vọng đất nước vươn mình trong kỷ nguyên mới

Các chuyên gia quốc tế đã có nhiều dự báo tươi sáng về tình hình phát triển kinh tế - xã hội Việt Nam năm 2025. (Nguồn: QT)
(PLVN) - Năm 2025 đánh dấu cột mốc đặc biệt trong lịch sử dân tộc Việt Nam. Đây là năm kỷ niệm 80 năm thành lập nước và 50 năm ngày thống nhất đất nước, đồng thời là thời điểm bản lề để cả nước nhìn lại hành trình xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, đồng thời định hướng cho một tương lai đầy khát vọng.

Chủ tịch Quốc hội tặng quà Tết cho hộ nghèo, công nhân có hoàn cảnh khó khăn tỉnh Trà Vinh

Chủ tịch Quốc hội tặng quà Tết cho hộ nghèo, công nhân có hoàn cảnh khó khăn tỉnh Trà Vinh
Nhân dịp chuẩn bị đón Tết cổ truyền của dân tộc Xuân Ất Tỵ, sáng 11/1, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Trà Vinh, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và Đoàn công tác của Trung ương đã tặng quà gia đình chính sách, hộ nghèo, hộ cận nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số, công nhân, người lao động có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn.

Tăng cường hơn nữa kết nối hai nền kinh tế Lào - Việt Nam

Tăng cường hơn nữa kết nối hai nền kinh tế Lào - Việt Nam
(PLVN) - Sáng 10/1, trong chương trình thăm Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào và đồng chủ trì Kỳ họp lần thứ 47 Ủy ban liên Chính phủ Việt Nam - Lào, tại Thủ đô Vientiane, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã hội kiến Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Lào Thongloun Sisoulith.