Tham vấn giá ô tô: “Bài toán” đa nghiệm

Khi nhập khẩu hàng hóa, đặc biệt là những mặt hàng nhạy cảm, có giá trị lớn như ôtô, doanh nghiệp nào cũng canh cánh lo chuyện khai báo giá tính thuế. Giá tính thuế cũng lại là “bài toán” đau đầu của cơ quan hải quan.

Ảnh minh họa

Theo cách tính của cơ quan hải quan, giá để tính thuế nhập khẩu một chiếc xe siêu sang Rolls-Royce Phantom là 266.680 USD. Với giá này, tổng số thuế phải nộp (nhập khẩu, tiêu thụ đặc biệt, giá trị gia tăng) của chiếc xe là 481.357 USD. Tổng cộng chiếc Roll-Royce mới 100% có giá sau thuế là 748.037 USD. Tuy nhiên cũng chiếc xe đó, nếu đã qua sử dụng (tiếng là cũ, bởi sản xuất trước 1 năm và công tơ mét có chỉ con số trên 10.000km, chứ xe thì còn mới nguyên) thì giá để tính thuế nhập khẩu chỉ còn là 216.000 USD. Và tổng số thuế phải nộp chỉ còn khoảng hơn 1/3, là 183.712 USD. Tổng cộng chiếc xe này có giá sau thuế là 399.712 USD (chỉ gần bằng một nửa xe mới). Tương tự như vậy, chiếc Roll-Royce sản xuất năm 2005 có giá tính thuế là 194.000 USD, cộng với tổng số thuế phải nộp 169.412 USD, chiếc xe có giá sau thuế là 363.412 USD. Rẻ hơn một nửa so với xe mới 100%.

Không những thế, do cách tính thuế nhập khẩu khác nhau (xe mới tính theo phần trăm, xe cũ tính thuế tuyệt đối) nên thuế nhập khẩu một chiếc Rolls-Royce cũ chỉ là 12.500 USD, thấp hơn khoảng 7 lần so với xe mới là 186.667 USD. Thực tế này dẫn tới xe “siêu đắt” ở thế giới sau khi sử dụng 1-2 năm nhập khẩu vào Việt Nam trở thành “siêu rẻ”. Và với cách tính như vậy doanh nghiệp đương nhiên là thắng lớn, chỉ có nhà nước là “thiệt” một khoản thuế không nhỏ.

Áp giá trên cơ sở… suy luận là chính

Sở dĩ có mức giá siêu rẻ như vậy là do hải quan chủ yếu tính giá tính thuế theo phương pháp “suy luận”, lấy giá trên mạng Internet, trừ 20% chi phí đàm phán và các khoản thuế nội địa tại nước sản xuất, trừ 10% cho mỗi năm sản xuất tiếp theo.

Điều đáng nói là ngay bản thân cơ quan hải quan cũng nhận thấy rằng cách tính này không hợp lý. Theo Cục Hải quan TPHCM, việc xác định giá dẫn đến số thuế phải nộp của xe đã qua sử dụng có sự khác biệt rất lớn đối với xe mới nguyên chiếc, nhất là đối với những loại xe cao cấp, hạng sang do thuế nhập khẩu tuyệt đối (áp dụng với xe cũ) đã có mức cố định, giá xác định chỉ để tính thuế tiêu thụ đặc biệt.

Với kẽ hở này, dòng xe cao cấp đã qua sử dụng nhập khẩu vào Việt Nam ngày một gia tăng, song giá bán những chiếc xe này trong nội địa không vì thế mà rẻ đi: một chiếc Roll-Royce Phantom sản xuất 2006 có giá ngót nghét cả triệu đô la.

Mười người mười giá

Có một thực tế đang khiến Tổng cục Hải quan “đau đầu” là giá tính thuế mặt hàng ô tô của các địa phương đang trong tình trạng “mỗi nơi một kiểu”. Ngay cùng một đơn vị, hoặc ngay cùng một cửa khẩu, giá tính thuế một chiếc ô tô cùng loại, cùng năm sản xuất vẫn chênh nhau khá nhiều, kể cả khi Tổng cục Hải quan đã có văn bản “nhắc nhở”, thậm chí yêu cầu thẳng thừng rằng hải quan địa phương phải tham khảo mức giá cao hơn. Loại xe Chevrolet Captiva ở Hải quan Chi cục Bắc Hà Nội xác định giá tính thuế là 13.904 USD thì Hải quan Gia Thụy (Gia Lâm) lại xác định giá tính thuế có 10.800 USD. Chẳng thế mà trên mạng nội bộ của Tổng cục này thường xuyên xuất hiện loại “công văn nhắc nhở” về việc định giá tính thuế ô tô quá thấp! Gần đây nhất, Tổng cục Hải quan có văn bản 1713/TCHQ-KTTT nhắc nhở Cục Hải quan TPHCM và Hà Nội - nơi vẫn chấp nhận giá tính thuế loại xe Hyundai Getz 1.4 chỉ có 4.280 USD, trong khi trước đó Tổng cục đã có văn bản chỉ đạo tham khảo mức giá  khảo sát trên trang web là 7.300 USD.

Cách xác định giá theo phương pháp “giống hệt, tương tự” cũng đang là “bài toán” nhiều nghiệm đối với cơ quan hải quan, đồng nghĩa với việc bỏ ngỏ nhiều cơ hội cho tiêu cực phát sinh. Theo báo cáo của Cục Hải quan TPHCM, “dữ liệu hàng giống hệt trong hệ thống thông tin của hải quan có quá nhiều mức giá chênh lệch nhau, thậm chí chênh lệch tới 200-300%”. Cùng một loại xe, nhưng chỉ có tên khác nhau đã dẫn tới mức giá tính thuế chêch lệch khá nhiều.

Đây là một thực tế trong công tác quản lý giá của ngành hải quan. Tình trạng mỗi nơi một kiểu này dẫn đến nhà nước thất thu thuế, và tạo sự cạnh tranh không bình đẳng giữa các doanh nghiệp, đồng thời tạo mảnh đất màu mỡ cho tham nhũng, tiêu cực “mọc” lên.

Một doanh nghiệp cho biết, mức chênh lệch này khiến những doanh nghiệp không khéo chạy, bị áp mức giá cao chỉ có nước... phá sản. Vì vậy, khi nhập khẩu, các doanh nghiệp đều nghe ngóng xem loại xe này đã được hải quan chấp nhận mức giá bao nhiêu để căn cứ vào đó khai báo, chứ không dại gì khai đúng thực tế. Giá khai báo và được chấp nhận  ngày càng thấp đi, dù giá xe trên thế giới thì không giảm!

Tham vấn - cửa ải của doanh nghiệp

Những bất cập trong công tác quản lý giá của hải quan còn tạo ra một xu thế nữa, đó là xu thế “tham vấn” tràn lan. Nhắc đến tham vấn, nhiều doanh nghiệp nhập khẩu tỏ ra sợ hãi. Anh H., Tổng giám đốc một doanh nghiệp nhập khẩu ô tô kể về lô hàng gần 100 chiếc của mình với tâm trạng ngao ngán. Sau khi khai báo giá tính thuế và đã nộp thuế, hàng đã xác định giá bán và bán gần hết, hải quan mới thông báo nghi vấn giá khai báo của doanh nghiệp và yêu cầu tham vấn giá. Mặc dù là nhà nhập khẩu chính hãng, có đủ hồ sơ giấy tờ, nhưng qua bao cửa ải giải trình từ Đội, đến Chi cục, Cục, thậm chí cả Tổng cục Hải quan, ai cũng có quyền nhưng không ai chịu quyết. Doanh nghiệp cứ việc giải trình, hải quan cứ giữ quan điểm “nhấc” giá lên, tính ra số thuế phải nộp thêm lên tới gần 10 tỷ đồng. Đến nay, thời gian “tham vấn” giá lô hàng đã kéo dài tới 2 tháng. Không chấp nhận thì cứ nhùng nhằng mãi, mà chấp nhận thì lỗ lớn. Trong khi đó, anh H cho biết, cũng loại xe này, nhiều doanh nghiệp khác đã được chấp nhận giá thấp hơn mức mà doanh nghiệp anh khai báo. Và như vậy đương nhiên giá bán xe trên thị trường của doanh nghiệp này rẻ hơn rất nhiều.

Do được xếp vào diện mặt hàng nhạy cảm, nên tình trạng tham vấn giá đối với mặt hàng ô tô tại các địa phương đang diễn ra khá phổ biến. Chính vì thế không phải không có lý khi có ý kiến cho rằng, cái tài của mỗi doanh nghiệp không phải chọn mặt hàng nào nhập khẩu mà “tính” ra được giá nào để khai báo với hải quan và “lo” làm sao để giá đó được chấp nhận.

• (Theo DDDN)