Các chuyên gia, các tổ chức chống đói nghèo và các nhà vận động môi trường đang cảnh báo rằng đại dịch COVID-19 và giá cả tăng cao đã làm gia tăng một vấn đề lâu dài liên quan đến sự kết hợp của chi phí năng lượng cao, thu nhập hộ gia đình thấp và những ngôi nhà không sử dụng năng lượng hiệu quả.
80 hộ dân có thể chết cóng
Nghiên cứu gần đây do Stefan Bouzarovski, giáo sư tại Đại học Manchester và chủ tịch mạng lưới nghiên cứu nghèo đói về năng lượng Engager dẫn đầu, cho thấy có tới 80 triệu hộ gia đình trên khắp châu Âu đang phải vật lộn để giữ cho ngôi nhà của họ đủ ấm trước đại dịch.
Liên minh châu Âu mô tả sự nghèo đói về năng lượng là không thể có "tiện nghi nhiệt thích hợp trong nhà". Chỉ có bốn quốc gia châu Âu - Pháp, Ireland, Slovakia và Vương quốc Anh - có định nghĩa chính thức, nhưng các chuyên gia cho rằng vấn đề này đang phổ biến.
 |
Giá cả tăng cao đang khiến nhiều hộ gia đình châu Âu có nguy cơ bị cắt điện và gas trong mùa đông nay. Ảnh: Belfast Telegrahp |
Giờ đây, giá cả tăng cao đang khiến nhiều hộ gia đình có nguy cơ bị cắt điện và gas vì họ không thể thanh toán hóa đơn. Nhiều người dễ bị tổn thương vì thu nhập của họ giảm và hóa đơn tăng trong đại dịch. Công nhân trong lĩnh vực bán lẻ, khách sạn và hàng không bị ảnh hưởng đặc biệt nghiêm trọng, và nhiều người đã mất việc làm.
Bảy triệu hộ gia đình châu Âu nhận được thông báo ngắt kết nối năng lượng mỗi năm, theo Right to Energy Coalition, một nhóm bảo trợ bao gồm các tổ chức công đoàn, tổ chức môi trường và các tổ chức phi chính phủ.
Sunderland cho biết đại dịch còn khiến vấn đề trở nên tồi tệ hơn, bởi vì nhiều người đang dành nhiều thời gian hơn ở nhà, làm tăng mức tiêu thụ năng lượng của họ.
Đồng thời, giá năng lượng đang tăng do các nhà cung cấp khí đốt đang phải vật lộn để bổ sung lượng dự trữ bị cạn kiệt do nhu cầu sưởi ấm cao vào mùa đông năm ngoái và điều hòa không khí trong mùa hè nóng nực. Sự khan hiếm đó đã đẩy giá tiêu dùng và bán buôn lên mức kỷ lục.
Theo dữ liệu từ Cơ sở chuyển nhượng quyền sở hữu Hà Lan, một địa điểm kinh doanh khí đốt lớn, hợp đồng khí tự nhiên giao tháng 10 đã tăng hơn gấp đôi trong vòng 3 tháng qua. Dữ liệu lạm phát được công bố hôm thứ Năm cho thấy giá năng lượng tiêu dùng đang tăng mạnh ở Pháp và Ý.
60% dân số đang phải chịu cảnh nghèo đói về năng lượng
Giáo sư Bouzarovski nói với CNN Business: “Nguy cơ rơi vào tình trạng nghèo năng lượng trong dân số châu Âu cao gấp đôi nguy cơ nghèo chung”. Ông nói, từ 20% đến 30% dân số châu Âu đang phải đối mặt với tình trạng nghèo đói nói chung, trong khi có tới 60% đang phải chịu cảnh nghèo đói về năng lượng ở một số quốc gia.
 |
Dòng xe xếp hàng để đổ xăng tại trạm xăng Tesco ở Camberley, phía tây London (Anh) vào ngày 26/9/2021. Ảnh: AFP |
Bulgaria có tỷ lệ người nghèo năng lượng cao nhất ở châu Âu với 31% dân số, tiếp theo là Lithuania với 28%, với Síp là 21% và Bồ Đào Nha là 19%. Dân số Thụy Sĩ ít bị tổn thương nhất vì nghèo năng lượng ở mức 0,3%, tiếp theo là 1% của Na Uy.
Các chuyên gia và các nhà vận động đã tranh luận rằng Liên minh châu Âu nên ra luật cấm các nhà cung cấp ngắt kết nối các hộ gia đình khỏi nguồn năng lượng của họ trong ngắn hạn. Tuy nhiên, họ cảnh báo rằng chỉ giảm sự phụ thuộc vào khí đốt và đưa nhiều năng lượng tái tạo vào hỗn hợp năng lượng mới có thể khắc phục mức tăng đột biến về giá trong dài hạn.
Ông Bouzarovski cho biết: “Không rõ tại sao chúng tôi không có lệnh cấm ngắt kết nối trên toàn EU, đồng thời cho biết thêm rằng việc thực thi có thể tương tự như cách khối này loại bỏ phí chuyển vùng điện thoại di động.
Những lo sợ về bất ổn dân sự
Các nhà quan sát cũng đang cảnh báo về khả năng xảy ra bất ổn chính trị nếu các chính phủ không có động thái giúp đỡ các hộ gia đình. "Có thể có sự gia tăng các phong trào kiểu "Gilet Jaunes" trên khắp châu Âu ”, Bouzarovski cảnh báo, đề cập đến các cuộc biểu tình làm rung chuyển nước Pháp trong những năm gần đây.
 |
Bảy triệu hộ gia đình châu Âu nhận được thông báo ngắt kết nối năng lượng mỗi năm. Ảnh: CNN |
Giá nhiên liệu tăng đã gây ra các cuộc biểu tình trên khắp Bulgaria vào năm 2013, khiến chính phủ phải hạ bệ và gây ra các cuộc biểu tình quy mô nhỏ hơn vào năm 2018.
Pháp đã công bố khoản thanh toán một lần trị giá 100 € (116 đô la) cho gần 6 triệu hộ gia đình đã nhận được phiếu mua hàng năng lượng từ chính phủ. Tây Ban Nha đã tiến tới cắt giảm thuế năng lượng hộ gia đình và đánh thuế đối với một số nhà cung cấp năng lượng.
Chính phủ Italy đã cam kết lên tới 3 tỷ euro (3,5 tỷ đô la) để trợ cấp về năng lượng cho 5,5 triệu công dân dễ bị tổn thương nhất, theo Reuters. Cụ thể, Chính phủ sẽ loại bỏ một số khoản phí thường trực từ hóa đơn của người tiêu dùng, mà các nhà cung cấp sử dụng để trang trải chi phí liên quan đến trợ cấp năng lượng tái tạo.
Ủy viên Năng lượng châu Âu Kadri Simson hồi đầu tháng cho biết "có những công cụ" mà các nước EU có thể triển khai để giải quyết tình hình.
"[Thuế bán hàng] và chính sách tiêu thụ đặc biệt, các biện pháp nhắm mục tiêu cho người tiêu dùng nghèo và dễ bị tổn thương về năng lượng hoặc các biện pháp tạm thời cho các hộ gia đình và doanh nghiệp nhỏ, cũng như hỗ trợ trực tiếp cho người tiêu dùng là tất cả các bước có thể được thực hiện, hoàn toàn phù hợp với các quy định của EU", bà nói sau cuộc họp với các Bộ trưởng Năng lượng ở Slovenia.
