Tham khảo kinh nghiệm quy hoạch TOD phù hợp với điều kiện nước ta

Phát biểu khai mạc, Phó Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Bùi Xuân Cường nhấn mạnh, qua các ý kiến phát biểu, tham luận trong sáng nay đã làm rõ việc triển khai mô hình TOD có ý nghĩa đặc biệt quan trọng với Thủ đô Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và đô thị muốn phát triển hệ thống đường sắt đô thị.

Mô hình TOD có mối liên hệ chặt chẽ với xây dựng quy hoạch các “siêu đô thị” có quy mô dân số lớn, góp phần giải quyết các vấn đề về giao thông, giảm thiểu ô nhiễm môi trường, chỉnh trang đô thị; cải thiện, mở rộng không gian sống. Mô hình này được nhiều quốc gia trên thế giới nghiên cứu áp dụng theo nhiều mô hình khác nhau như giải pháp căn cơ, toàn diện, dài hạn.

Phó Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Bùi Xuân Cường khai mạc phiên chuyên đề. (Ảnh: Triệu Oanh)

Tại phiên thảo luận chiều nay, hai TP sẽ tiếp tục lắng nghe các ý kiến tham luận tập trung vào nội dung quy hoạch TOD nhằm tiếp tục thu thập thêm các thông tin, kiến thức, bài học kinh nghiệm từ các quốc gia trên thế giới, tiếp tục hoàn thiện mô hình phát triển phù hợp với Thủ đô Hà Nội và TP Hồ Chí Minh.

Tham luận tại Hội thảo, ông Lưu Quang Huy, Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội, đơn vị lập Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội tới năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065 cho biết, đồ án ngoài nghiên cứu đề xuất về định hướng phát triển không gian đô thị nói chung trên địa bàn TP cũng đã đề xuất các nội dung về TOD.

Về nội dung cụ thể, Phó Viện trưởng Viện Quy hoạch Xây dựng Hà Nội Lê Chính Trực nêu, đến năm 2035, định hướng tỷ lệ phát triển phương tiện công cộng tại Hà Nội sẽ tăng trên 50%; tới năm 2045, tăng trên 60%. Trong đó, hệ thống đường sắt đô thị được hiệu chỉnh phù hợp với yêu cầu mới trong điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065 trên cơ sở bổ sung tuyến, mô hình phù hợp.

Phó Viện trưởng Viện Quy hoạch Xây dựng Hà Nội Lê Chính Trực. (Ảnh: Triệu Oanh)

“TOD là khu vực đô thị phát triển nhằm tối ưu hóa 3 chức năng chính của đô thị là ở - làm việc - giải trí trong khu vực có khả năng đi bộ và được hỗ trợ bởi hệ thống giao thông công cộng. Với một đô thị đặc biệt như Hà Nội, phát triển theo mô hình TOD sẽ tăng hiệu quả sử dụng đất, hiệu quả kinh tế, xã hội, môi trường, giảm khoảng cách đi lại giữa nơi ở với nơi làm việc, các cửa hàng; giảm đô thị hóa tràn lan, bảo vệ tài nguyên đất đai; giảm ùn tắc, tai nạn giao thông, các phương tiện giao thông cá nhân…”, ông Lê Chính Trực khẳng định.

Việc phát triển TOD tại Hà Nội bảo đảm hài hòa với bảo tồn các không gian văn hóa lịch sử, kiến trúc cảnh quan, khai thác không gian ngầm. Về không gian, sẽ khai thác yếu tố hồ ao, mặt nước đặc trưng của Hà Nội gắn với các không gian mở, cây xanh, giao tiếp cộng đồng. TP chú trọng chỗ đỗ xe 2 bánh, chỗ đỗ xe ôm nhằm hỗ trợ và mở rộng bán kính TOD; phát triển nhà ở dạng shop-house, khai thác các dịch vụ, du lịch… gắn với đi bộ và hoạt động “kinh tế vỉa hè”. Tổ chức không gian theo hình thái đô thị từng khu vực.

Đối với khu vực phát triển mới bảo đảm mật độ, không gian mở, tạo không gian cộng đồng. Bố trí đủ các công trình công cộng hạ tầng xã hội như trường học, nhà trẻ, văn hóa theo chỉ tiêu. Bố trí chợ dân sinh gần khu vực ga…

Trao đổi trực tuyến về kinh nghiệm quy hoạch TOD Nhật Bản, bà Ayako Kubo, Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) cho biết, ở Nhật Bản, không có vùng TOD cụ thể trong quy hoạch sử dụng đất. Tuy nhiên, TOD đã được hiện thực hóa bằng cách kết hợp các quy hoạch các khu thương mại lõi với khu dân cư ở khu vực ngoại vi. Các khu thương mại được triển khai quanh các nhà ga với các quy mô khác nhau.

Từ khâu lập quy hoạch đến triển khai dự án đường sắt đô thị ở Nhật Bản có sự phối hợp công - tư chặt chẽ. Các cơ quan thuộc JICA hay Ngân hàng Phát triển Nhật Bản cũng tham gia tích cực vào dự án này. Trong đó, JICA đầu tư cho nhiều dự án vận tải công cộng khối lượng lớn.

TS Trần Mai Anh, Trường Đại học Kiến trúc TP Hồ Chí Minh, cho rằng, TOD (Transit Oriented Develpment) là phương thức phát triển kết hợp giữa hạ tầng kết nối và sử dụng đất hiệu quả trong quá trình phát triển dài hạn hệ thống giao thông vận tải khối lượng lớn. TOD đã thành công triển khai ở nhiều nước như Mỹ, các quốc gia châu Âu, Nhật Bản, Singapore, là chìa khóa thay đổi để phát triển

TS Mai Anh lưu ý 4 nhóm vấn đề chủ yếu về chính sách trong phát triển TOD, bao gồm: Quy hoạch TOD (mật độ, khả năng tiếp cận nơi chung chuyển, thân thiện người đi bộ); Phát triển xung quanh nhà ga (kết nối với các cộng đồng dân cư xung quanh, các không gian công cộng sống động, phát triển các không gian quan nhà ga - thiết kế đô thị, cảnh quan…, nhà ở giá cả phù hợp và tiếp cận các tiện ích đời sống, đa dạng chức năng sử dụng đất và hình thái); kết nối với các bên liên quan và cộng đồng dân cư; thu giá trị gia tăng từ đất.