Đã cao chạy xa bay?
Ngày 7/3 vừa qua, Chủ tịch Ủy ban điều tra của Quốc hội Nam Phi Zukiswa Rantho thông báo với các nghị sỹ nước này rằng Ủy ban đã gửi giấy triệu tập tới 3 anh em doanh nhân họ Gupta người Ấn Độ và Duduzane - con trai của cựu Tổng thống Jacob Zuma.
Việc triệu tập này, theo giới chức Nam Phi, là để phục vụ cuộc điều tra về cáo buộc các đối tượng trên có liên quan đến hành vi tham nhũng chính trị, cụ thể là tìm cách gây ảnh hưởng tới quá trình hoạch định chính sách của nhà nước hòng trục lợi riêng.
“Vào ngày 13/3, chúng tôi sẽ có cuộc gặp với anh em nhà Gupta. Chúng tôi đã liên lạc với luật sư của họ và đã thông báo về ngày giờ triệu tập”, bà Zukiswa Rantho thông báo trước một phiên họp của Quốc hội Nam Phi.
Theo bà Zukiswa Rantho, dự kiến, Ủy ban điều tra của Quốc hội Nam Phi sẽ tiến hành làm việc riêng rẽ với Duduzane Zuma và anh em nhà Gupta trong cùng 1 ngày.
 |
| Duduzane Zuma |
Thế nhưng, thông báo của Ủy ban điều tra của Quốc hội Nam Phi đã ngay lập tức vấp phải phản ứng của các nghị sỹ nước này.
Nghị sĩ Steve Swart kêu gọi Ủy ban điều tra làm rõ việc, các đối tượng thuộc diện triệu tập có xuất hiện tại buổi làm việc hay không. Bởi, trước đó, các nguồn tin đều cho rằng các nhân vật trung tâm của cuộc điều tra đều đã sớm bỏ trốn ra nước ngoài.
Theo truyền thông Nam Phi, các dữ liệu quản lý đi lại cho thấy Duduzane đã rời khỏi Nam Phi từ ngày 18/1 trên một chuyến bay của hãng hàng không Emirates có đích đến là Dubai. Còn anh cả nhà Gupta cũng đã bay từ Nam Phi tới Dubai hôm 6/2. 2 người còn lại được ghi nhận đã ở Ấn Độ.
Thông báo mới nhất của giới chức Nam Phi diễn ra sau khi ông Jacob Zuma vào giữa tháng 2 vừa qua đã chấp nhận từ chức sau khi bị tố tham nhũng và lạm quyền.
Đến cuối tháng, các công tố viên thuộc Cơ quan công tố quốc gia Nam Phi cho rằng ông Zuma cần phải bị truy tố về 18 tội danh, trong đó có các tội tham nhũng, rửa tiền và làm ăn phi pháp. Các cáo buộc này liên quan đến 783 khoản tiền mờ ám mà các công tố viên cho rằng ông Zuma đã nhận được trong suốt gần 10 năm cầm quyền.
Tông chết người nhưng không bị khởi tố
Duduzane Zuma rời khỏi đất nước chỉ ít ngày trước khi ông ta dự kiến sẽ bị Cơ quan điều tra quốc gia Nam Phi (NPA) khởi tố. Tuy nhiên, các cáo buộc nhằm vào Duduzane không liên quan đến vai trò của ông ta trong đường dây tham nhũng chính trị mà là cáo buộc giết người, xuất phát từ một vụ lái xe gây tai nạn chết người xảy ra vào tháng 2/2014.
Theo hồ sơ vụ việc, vào ngày 1/2/2014, dù trời mưa khá nặng hạt khiến tầm nhìn bị hạn chế nhưng Duduzane vẫn điều khiển chiếc Porsche 911 hạng sang của ông ta lao vun vút trên đường cao tốc M1.
Vì chạy xe quá nhanh nên Duduzane đã không làm chủ được tốc độ và tông vào một chiếc xe chở khách cỡ nhỏ ở khu vực ngoại ô Johannesburg. Vụ việc đã khiến 4 người có mặt trên chiếc xe bị thương, trong đó, một phụ nữ tên Phumzile Dube đã không qua khỏi.
Theo kết luận điều tra của cảnh sát ngay sau khi xảy ra vụ việc, tai nạn xảy ra do Duduzane bất cẩn.
 |
| Dòng xe sang mà con trai Tổng thống Nam Phi sử dụng |
Tuy nhiên, hơn 1 năm sau đó, đến tháng 8/2015, cơ quan điều tra trong thông báo kết luận điều tra đã không truy tố Duduzane. Quyết định này của giới chức Nam Phi đã vấp phải sự phẫn nộ của dư luận, cho rằng NPA đã cố tình bao che cho người thân của tổng thống.
Sau một thời gian dài đấu tranh, đến năm 2017, nhà vận động Gerrie Nel – người đứng đầu bộ phận quyền dân sự của nhóm AfriForum đã thay mặt gia đình nạn nhân Dube nộp đơn xin cấp giấy chứng nhận để có thể theo đuổi việc khởi tố Duduzane.
Trước sức ép từ dư luận, Giám đốc Cơ quan công tố Nam Phi Shaun Abrahams sau đó đã quyết định xem xét đề nghị của AfriForum.
Để có được quyết định đúng đắn, Cơ quan công tố Nam Phi đã gửi thông báo cho Duduzane, yêu cầu ông ta cung cấp các luận cứ thuyết phục về lý do tại sao không nên khởi tố. Thời hạn để Duduzane nộp các thông tin này là cuối tháng 3.
Ông Kallie Kriel - Chủ tịch Tổ chức bảo vệ quyền công dân Nam Phi AfriForum – đã lên tiếng hoan nghênh quyết định của NPA, cho rằng quyết định này là chiến thắng đối với gia đình nạn nhân Dube, chiến thắng của công lý và đã chứng minh rằng ngay cả con trai của người từng là nguyên thủ quốc gia cũng không thể sống trên pháp luật.
“Sinh ra đã ngậm thìa bạc”
Duduzane sinh năm 1984, là một trong số 22 người con của ông Jacob Zuma. Năm 2004, Duduzane Zuma được nhận vào làm nhân viên tập sự tại Công ty Sahara Computers – một trong những công ty của gia đình tỉ phú người Ấn Độ Gupta tại Nam Phi.
Năng lực không có gì đáng kể nên trong suốt 1 thời gian dài, sự nghiệp của Duduzane giậm chân tại chỗ. Ấy thế nhưng, sau khi ông Jacob Zuma được bầu làm Chủ tịch Đại hội Dân tộc Phi và sau đó là Tổng thống Nam Phi, Duduzane đã thăng tiến một cách chóng mặt.
Trong khoảng thời gian từ năm 2007 đến 2009, từ một nhân viên “quèn', Duduzane được bầu ngay vào ban lãnh đạo Sahara Computers, giám đốc Tập đoàn Mabengela Investments cùng hàng chục công ty của gia đình Gupta. Vào năm 2015, mức lương mà Duduzane được hưởng mỗi tháng lên đến gần 25.000 USD, là mức lương cao nhất tập đoàn.
Không chỉ cất nhắc Duduzane lên những vị trí quan trọng, theo phe đối lập Nam Phi, Duduzane Zuma với việc là con trai tổng thống đã nhận được rất nhiều khoản hối lộ từ gia đình Gupta.
Truyền thông Nam Phi tố rằng, gia đình Gupta tiếp cận Duduzane từ rất sớm và chăm sóc ông ta rất nhiệt tình. Việc “chăm sóc” đó không chỉ là những chuyến du lịch xa hoa tới những địa điểm du lịch nổi tiếng thế giới mà còn là những quà tặng đắt tiền, trong đó có một căn hộ trị giá đến 1,48 triệu USD trong cao ốc Burj Khalifa ở Dubai, Các tiểu vương quốc Ả rập thống nhất hay phong bì mừng cưới lên đến vài chục nghìn USD khi Duduzane làm đám cưới vào năm 2015. Đổi lại, Gupta đã nhận được những hợp đồng công béo bở hay những ưu đãi về chính sách.
Dù ông Jacob Zuma luôn khẳng định con trai mình không làm gì sai. Bản thân Duduzane trong một cuộc phỏng vấn với đài BBC cũng khăng khăng cho rằng ông ta không phải là người “sinh ra đã ngậm thìa bạc”.
Trả lời về mối quan hệ thân thiết không bình thường với gia đình Gupta, ông ta thản nhiên cho rằng những đặc quyền mà ông ta nhận được từ các công ty của gia đình Gupta là do ông ta được đánh giá cao về năng lực chứ không phải là nhờ bóng của cha! Duduzane cũng tuyên bố mình không nghĩ một ngày nào đó sẽ phải ngồi tù vì có hành vi sai trái.
Năm 2016, do sức ép từ dư luận, Duduzane Zuma mới chịu từ chức Giám đốc của các công ty Đầu tư Oakbay và Công ty năng lượng và tài nguyên Oakbay. Dù vậy nhưng ở thời điểm này, ông ta vẫn là giám đốc của ít nhất 11 công ty, trong đó có những công ty lớn như Công ty năng lượng và tài nguyên Tegeta, Công ty Shiva Uranium.
Năm 2017, tổ chức đấu tranh chống tham nhũng OUTA ở Nam Phi đã đệ đơn kiện Duduzane về các tội tống tiền, cưỡng đoạt tài sản và trốn thuế. Mặc dù vậy nhưng đến trước khi được cho là đã bỏ trốn vào tháng 1 vừa qua, Duduzane đã nhanh chân bán được hết cổ phiếu ở các công ty mà ông ta có cổ phần.
Người này được cho là vẫn đang sống ung dung trong căn hộ do gia đình Gupta tặng ở Dubai.
