Thái Nguyên: "Cú hích" thay đổi diện mạo vùng dân tộc thiểu số
(PLVN) - Sau khi đi vào hoạt động từ tháng 7/2025, tỉnh Thái Nguyên đã khẩn trương ổn định tổ chức, tiếp tục triển khai hiệu quả các chương trình, dự án, đặc biệt là các Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
Ổn định tổ chức sau khi chính quyền hai cấp đi vào hoạt động
Trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên hiện còn 34 xã khó khăn và đặc biệt khó khăn, tập trung chủ yếu ở khu vực phía Bắc tỉnh (thuộc tỉnh Bắc Kạn cũ).
Thời gian qua, thông qua các chương trình mục tiêu quốc gia, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi… cùng nguồn vốn đầu tư công trung hạn, vốn ngân sách Trung ương, địa phương, các nguồn vốn khác và nguồn lực xã hội hóa, nhiều công trình thiết yếu đã được đầu tư tại các xã này.
Đến nay, hệ thống giao thông nông thôn của 34 xã khó khăn và đặc biệt khó khăn tiếp tục được cải thiện với 676 km đường xã được nhựa hóa hoặc bê tông hóa; hơn 1.383 km đường trục thôn, liên thôn được cứng hóa; 125 km đường nội đồng được đầu tư kiên cố.
Trong đó, hệ thống thủy lợi tại các xã vùng khó khăn và đặc biệt khó khăn cũng được củng cố với 1.781 công trình, gồm 1.697 đập dâng, 52 trạm bơm và 32 hồ chứa. Ngoài ra, 100% xã có điểm phục vụ bưu chính - viễn thông và internet; 658 công trình cấp nước tập trung được đưa vào hoạt động.
Sự đồng bộ từ hỗ trợ sản xuất, xây dựng hạ tầng, chăm lo an sinh đến bảo tồn văn hóa chính là yếu tố then chốt.
Theo đó, nhiều hoạt động giáo dục, y tế, bảo tồn văn hóa gắn với du lịch và xây dựng mô hình sinh kế do phụ nữ làm chủ được triển khai, tạo thêm sinh kế và nâng cao đời sống đồng bào.
Tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh giảm từ 10,29% đầu năm 2022 xuống còn 5,46% cuối năm 2024, bình quân giảm 1,61%/năm; đời sống người dân không ngừng được cải thiện cả về sinh kế và tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản…
Đáng chú ý, ở những địa phương còn nhiều khó khăn như tỉnh Bắc Kạn (trước sắp xếp), tỷ lệ hộ nghèo cũng giảm từ 27,37% xuống còn 19,46%; riêng Thái Nguyên giảm từ 6,14% còn 2,04%.
Thay đổi diện mạo sau sáp nhập
Xã Bằng Thành (tỉnh Thái Nguyên) được sáp nhập từ bốn xã Bộc Bố, Bằng Thành, Nhạn Môn và Giáo Hiệu, có quy mô rộng lớn với hơn 20.822 ha, 38 thôn và 13.193 nhân khẩu, trong đó hơn 98% đồng bào dân tộc thiểu số (chủ yếu là dân tộc Tày, Nùng, Dao, Mông…).
Mặc dù còn không ít khó khăn khách quan từ địa hình, thời tiết, phong tục, đặc biệt là tỷ lệ hộ nghèo cao (chiếm 29,76%), tuy nhiên xã Bằng Thành vẫn đạt được nhiều kết quả nổi bật.
Theo đó, chính quyền địa phương đã nhanh chóng kiện toàn bộ máy, phân công rõ trách nhiệm nhằm triển khai hiệu quả Chương trình Mục tiêu quốc gia ngay từ đầu năm; các ban chỉ đạo, tổ công tác được thành lập, đồng thời xã cũng đẩy mạnh tuyên truyền để người dân hiểu, đồng thuận và trực tiếp tham gia thực hiện. Nhờ đó, chương trình được triển khai tương đối đồng bộ.
Năm 2025, xã đã giảm tỷ lệ hộ nghèo xuống còn 4,54%, đây là một con số đáng ghi nhận trong điều kiện xuất phát điểm thấp. Cùng với đó, hệ thống hạ tầng được đầu tư mạnh mẽ, nhiều công trình hoàn thành đúng tiến độ; Hàng trăm hộ dân có nhà mới, sinh kế ổn định hơn; Rừng được bảo vệ hiệu quả, tạo nguồn thu bền vững…
Trong khi đó, tại xã Chợ Mới, dù xuất phát điểm còn nhiều khó khăn, xã đã và đang từng bước vượt lên nhờ sự quyết tâm của hệ thống chính trị, sự chung sức của cộng đồng và các chính sách hỗ trợ kịp thời của Nhà nước.
Cụ thể, ngay sau sáp nhập, bộ máy thực hiện chương trình được kiện toàn, phân công rõ ràng theo từng tiêu chí. Dù còn đối mặt nhiều khó khăn như cán bộ kiêm nhiệm, văn bản hướng dẫn điều chỉnh liên tục hay cơ chế phân cấp thay đổi theo mô hình chính quyền hai cấp, xã vẫn duy trì được tinh thần quyết liệt, linh hoạt tháo gỡ vướng mắc để đẩy nhanh tiến độ.
Với sự vào cuộc đồng bộ của chính quyền và người dân, xã Chợ Mới triển khai hiệu quả các dự án thuộc Chương trình MTQG phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, từ hỗ trợ nhà ở, bảo vệ rừng đến phát triển sinh kế và nâng cao năng lực cộng đồng.
Rà soát cuối năm 2025 cho thấy tỷ lệ hộ nghèo đa chiều của xã còn 13,35%; trong đó hộ nghèo giảm còn 7,60% và hộ cận nghèo còn 5,76%. Đây là kết quả rất đáng khích lệ trong bối cảnh địa phương vừa chịu ảnh hưởng nặng nề của dịch tả lợn châu Phi khiến 17 tấn lợn phải tiêu hủy.
Đặc biệt, tiêu chí nhà ở dân cư đạt bước tiến mạnh mẽ khi 90/106 nhà tạm, dột nát được xóa bỏ; hàng chục hộ dân có nơi ở kiên cố, an toàn hơn. Dù còn 16 hộ chưa hoàn thiện do thiếu đối ứng, nhưng kết quả này thể hiện quyết tâm “không để ai bị bỏ lại phía sau”.
Từ hệ thống hạ tầng khởi sắc đến sinh kế người dân được cải thiện, chương trình đang trở thành động lực quan trọng thúc đẩy sự đổi thay toàn diện ở vùng đất còn nhiều khó khăn này.