Thách thức trong công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường trên các sàn TMĐT

Sau hơn một thập niên thúc đẩy chuyển đổi số, Hà Nội hiện là địa phương dẫn đầu cả nước về Chỉ số thương mại điện tử năm 2025, đạt 74,7 điểm, vượt qua TP Hồ Chí Minh (73,5 điểm).

Theo Sở Công thương Hà Nội (Thường trực BCĐ 389 TP Hà Nội), trên địa bàn hiện có hơn 17.600 website và ứng dụng thương mại điện tử được cấp phép hoạt động, doanh thu bán lẻ trực tuyến chiếm 13% tổng mức bán lẻ hàng hóa. Tỉ lệ người dân mua sắm qua mạng đạt gần 55% và ngày càng tăng, phản ánh sự chuyển dịch rõ nét từ thương mại truyền thống sang thương mại số.

Hầu hết doanh nghiệp trên địa bàn TP Hà Nội đã ứng dụng thương mại điện tử trong hoạt động kinh doanh. Thương mại điện tử đang trở thành một phần không thể thiếu của doanh nghiệp Thủ đô.

Việc áp dụng công nghệ số cho thấy doanh nghiệp đã nhanh nhạy bắt kịp các xu hướng của thế giới, giúp nâng cao năng lực cạnh tranh và vươn ra thị trường quốc tế. Tuy nhiên, thị trường thương mại điện tử của Hà Nội vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức.

Ông Dương Mạnh Hùng – Phó Chi cục trưởng Chi cục QLTT TP Hà Nội chia sẻ, sự bùng nổ này mang lại nhiều cơ hội cho nền kinh tế số, nhưng cũng tạo ra thách thức rất lớn cho công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường của lực lượng QLTT.

Thách thức đầu tiên là phương thức, thủ đoạn vi phạm ngày càng tinh vi và khó kiểm soát. Các đối tượng buôn bán hàng giả, hàng nhập lậu, hàng không rõ nguồn gốc lợi dụng tính ẩn danh và phạm vi hoạt động không biên giới của không gian mạng để che giấu hành vi vi phạm. Họ có thể sử dụng hàng chục tài khoản ảo, đăng ký thông tin giả mạo, thay đổi tên gian hàng, hình ảnh sản phẩm và địa chỉ liên hệ liên tục chỉ trong vài giờ, khiến công tác xác minh, truy vết gặp nhiều khó khăn.

Thứ hai, việc kiểm tra, xử lý vi phạm TMĐT gặp trở ngại về kỹ thuật và thẩm quyền. Nhiều nền tảng lớn như Facebook, TikTok, YouTube… đặt máy chủ ở nước ngoài nên việc yêu cầu gỡ bỏ nội dung vi phạm, thu thập chứng cứ số hoặc xác minh chủ thể thật rất khó khăn. Trong khi đó, hành vi vi phạm trên mạng có thể lan truyền nhanh và biến mất chỉ sau vài phút, gây áp lực lớn cho lực lượng chức năng trong khâu điều tra và chứng minh vi phạm.

Thứ ba, nguồn nhân lực và trang thiết bị chuyên dụng còn hạn chế so với yêu cầu thực tế.Thương mại điện tử là lĩnh vực có tốc độ biến đổi công nghệ rất nhanh, đòi hỏi công chức QLTT không chỉ nắm vững pháp luật mà còn phải am hiểu kỹ thuật số, công nghệ thông tin, kỹ năng truy vết dữ liệu, xử lý chứng cứ điện tử. Tuy nhiên, lực lượng hiện nay vẫn còn mỏng, khối lượng công việc lớn, địa bàn rộng nên công tác giám sát, kiểm tra chưa thể bao quát toàn bộ.

Ngoài ra, ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận người dân và hộ kinh doanh còn hạn chế. Một bộ phận người tiêu dùng vẫn vô tình tiếp tay cho các hành vi vi phạm khi mua hàng giá rẻ, không kiểm tra nguồn gốc hoặc tin vào các quảng cáo sai lệch trên mạng.

Thực tế này khiến thị trường thương mại điện tử tồn tại hai chiều song song – vừa là kênh giao thương hiện đại, minh bạch, vừa là mảnh đất để các đối tượng lợi dụng thực hiện hành vi buôn bán hàng giả, hàng nhái, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ.

Điều đó đặt ra yêu cầu lực lượng QLTT phải đổi mới phương thức quản lý, giám sát theo hướng nhanh hơn, thông minh hơn và phối hợp chặt chẽ hơn giữa các cơ quan, đơn vị liên quan, nhằm xóa bỏ các “vùng trống” trong quản lý thị trường trên không gian mạng.