Tây Ninh: Nhiều kết quả nổi bật trong công tác trợ giúp pháp lý

Báo Pháp luật Việt Nam có cuộc trao đổi với ông Lý Hồng Huấn – Phó Giám đốc Sở Tư pháp Tây Ninh về những kết quả cụ thể cũng như các giải pháp để thực hiện tốt hơn nữa công tác này trong thời gian tới.

• Thưa ông, thời gian qua, công tác TGPL tại địa phương được thực hiện ra sao? Ông có thể nêu một số kết quả nổi bật trong công tác này?

Ông Lý Hồng Huấn: Sau sáp nhập đơn vị hành chính (từ ngày 1/7/2025), Trung tâm TGPL Nhà nước tỉnh Tây Ninh được hình thành trên cơ sở hợp nhất Trung tâm TGPL Nhà nước tỉnh Long An và Trung tâm TGPL Nhà nước tỉnh Tây Ninh; có trụ sở chính tại phường Long An, cơ sở 2 tại phường Tân Ninh.

Ngay sau khi hợp nhất, Trung tâm tập trung ổn định tổ chức và các hoạt động chuyên môn; phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan, nhất là các cơ quan tiến hành tố tụng, UBND cấp xã để duy trì hoạt động TGPL liên tục và đạt được nhiều kết quả quan trọng, góp phần thực hiện chủ trương chung của Đảng, Nhà nước đối với công tác TGPL trên địa bàn tỉnh.

Từ ngày 1/1/2025 đến nay, Trung tâm đã tiếp nhận 595 vụ việc TGPL cho 595 lượt người thuộc diện được TGPL. Đồng thời, tổ chức 24 cuộc truyền thông công tác TGPL kết hợp tư vấn pháp luật tại các địa phương; cấp phát 4.160 tài liệu, tờ gấp pháp luật cho 1.639 lượt người tham dự, tư vấn pháp luật cho 128 trường hợp.

Cùng với đó, Trung tâm cũng đã tham mưu Lãnh đạo Sở thực hiện báo cáo tổng kết 8 năm triển khai thi hành Luật TPPL và góp ý vào dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật TGPL.

Tổ chức đánh giá chất lượng vụ việc TGPL theo quy định, qua đánh giá cho thấy 100% hồ sơ tham gia tố tụng đạt chất lượng tốt, có số điểm từ 95-100 điểm Công tác phối hợp TGPL trong hoạt động tố tụng cũng được duy trì theo đúng hướng dẫn của Thông tư liên tịch số 10/2018/TTLT-BTP-BCA-BQP-BTC-TANDTC-VKSNDTC.

• Công tác TGPL có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, vùng sâu, vùng xa. Vậy, tại tỉnh Tây Ninh, công tác này đã được triển khai ra sao, đạt được những kết quả nổi bật gì, thưa ông?

Ông Lý Hồng Huấn: TGPL là một chính sách nhân văn nhằm bảo đảm quyền con người, quyền công dân, quyền tiếp cận công lý của nhóm người “dễ bị tổn thương”. Đây là dịch vụ công mang tính nhân đạo, không vụ lợi, được Nhà nước bảo đảm bằng ngân sách và đội ngũ chuyên nghiệp.

Hoạt động này giúp “giảm nghèo pháp luật”, đưa kiến thức pháp lý đến gần người dân, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, đồng bào dân tộc thiểu số, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững, giúp người nghèo, người yếu thế được bảo vệ kịp thời và bình đẳng trước pháp luật.

Ở Tây Ninh, việc triển khai TGPL được thực hiện gắn với Chương trình mục tiêu giảm nghèo bền vững nhằm nâng cao nhận thức pháp luật cho người dân ở vùng khó khăn và vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Trên địa bàn tỉnh, đồng bào dân tộc thiểu số chủ yếu là người Khmer, Chăm, Tà mun, Thái.

Thời gian qua, công tác TGPL cho người dân ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số đã được triển khai tích cực và đạt được một số kết quả nổi bật. Có thể kể đến là việc duy trì tiếp nhận, phân công trợ giúp viên/luật sư tham gia vụ việc TGPL; tổ chức các đợt tập huấn chuyên sâu cho cán bộ xã, cộng tác viên và người có uy tín tại 6 xã trọng điểm gồm các xã Khánh Hưng, Vĩnh Châu, Đông Thành, Tân Thạnh, Vĩnh Hưng và Thuận Mỹ theo Kế hoạch; biên soạn tài liệu tuyên truyền, sổ tay pháp luật để cấp phát đến người dân.

Trung tâm TGPL Nhà nước tỉnh Tây Ninh cũng đã phối hợp với Báo và phát thanh, truyền hình Tây Ninh xây dựng 5 câu chuyện xóm làng về TGPL để phát sóng và truyền thanh đến các Đài truyền thanh của xã để người dân trên địa bàn tỉnh được tiếp nhận thông tin về TGPL rộng rãi hơn.

Đồng thời, Trung tâm trang bị hơn 200 bảng thông tin TGPL đến trụ sở các cơ quan tiến hành tố tụng, trụ sở UBND cấp xã trên địa bàn tỉnh để người dân dễ tiếp cận thông tin về TGPL.

Trên thực tế, đối với nhóm đồng bào dân tộc thiểu số, tại tỉnh Tây Ninh thời gian qua chưa ghi nhận trường hợp người dân tộc thiểu số cư trú tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn yêu cầu hoặc được TGPL.

Tuy nhiên, Trung tâm TGPL Nhà nước tỉnh vẫn thụ lý 2 trường hợp là người dân tộc thiểu số đến làm ăn, sinh sống tạm thời trên địa bàn tỉnh và có phát sinh tranh chấp, vi phạm pháp luật trên địa bàn Tây Ninh. Vụ việc xảy ra tại Tây Ninh và thuộc diện được TGPL theo luật nên đã được TGPL theo quy định.

Mặc dù số lượng vụ việc liên quan đến đồng bào dân tộc thiểu số còn rất ít, nhưng chúng tôi vẫn xác định đây là nhóm đối tượng đặc thù và tiềm ẩn nhiều rào cản trong tiếp cận pháp luật, cần được quan tâm TGPL.

Đối với nhóm người có khó nhăn về tài chính (thuộc hộ cận nghèo hoặc là người đang hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng), kể từ đầu năm 2025 đến nay, Trung tâm đã thụ lý 98 vụ việc TGPL, đảm bảo quyền được tiếp cận công lý của người thuộc diện yếu thế theo đúng quy định của pháp luật.

• Từ thực tế địa phương, ông có thể nêu một số khó khăn, vướng mắc trong việc thực hiện hoạt động TGPL cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số; vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn ?

Ông Lý Hồng Huấn: Có thể khẳng định, công tác TGPL tại tỉnh Tây Ninh đã được triển khai khá bài bản, đúng quy định và đạt được những kết quả tích cực. Tuy nhiên, công tác này cũng còn gặp một số khó khăn.

Cụ thể, đối với vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, cơ sở hạ tầng giao thông chưa đồng bộ. Một số khu vực mới hình thành sau sáp nhập giữa tỉnh Long An và tỉnh Tây Ninh cũ, đặc biệt là các Xã Tân Châu, Tân Phú, Tân Hội , Tân Thành, Tân Hòa, Tân Lập, Tân Biên, Thạnh Bình, Trà Vong Xã Hòa Hội, Ninh Điền, Châu Thành, Hảo Đước, Phước Vinh, Bến Cầu, Long Chữ hoặc các địa bàn giáp với biên giới Campuchia của Long An trước đây như xã Hưng Điền, Tuyên Bình, Khánh Hưng,… hệ thống đường giao thông hạn chế. Khi đi thực tế, nhiều đoạn đường còn nhỏ, xuống cấp nghiêm trọng, rất khó tiếp cận. Điều này ảnh hưởng trực tiếp việc tổ chức các đợt tư vấn pháp luật, việc tiếp xúc với người được TGPL trong những vụ việc cần hỗ trợ kịp thời, nhất là các trường hợp người chưa thành niên.

Khó khăn thứ hai là hạn chế trong tiếp cận thông tin pháp luật. Ở một số xã vùng sâu, biên giới, đồng bào dân tộc thiểu số, sóng điện thoại, internet có nơi còn yếu hoặc chập chờn. Điều này khiến thông tin về quyền được TGPL, về thủ tục yêu cầu hỗ trợ không đến được với người dân một cách đầy đủ. Nhiều người chưa nắm được rằng họ thuộc diện được trợ giúp miễn phí theo luật.

Ngoài ra, nguồn lực con người cũng còn chưa tương xứng quy mô địa bàn mới. Tại tỉnh Tây Ninh, sau sáp nhập, khối lượng công việc TGPL tăng, phạm vi phục vụ rộng hơn nhưng số lượng trợ giúp viên pháp lý chưa tăng tương ứng. Trong khi đó, yêu cầu hỗ trợ pháp lý đặc biệt cao (595 vụ việc thụ lý từ đầu năm), đặt ra áp lực lớn về nhân sự.

• Ông có thể nêu một số giải pháp để khắc phục những khó khăn nêu trên?

Ông Lý Hồng Huấn: Từ thực tế địa phương, tôi cho rằng, cần thiết phải mở rộng diện người đủ tiêu chuẩn cơ bản và địa bàn theo hướng bao gồm cả khu vực không phải vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn để thu hút người có trình độ, năng lực tham gia làm cộng tác viên TGPL. Theo đó, người có trình độ cử nhân Luật, có sức khỏe, đạo đức tốt và không thuộc các trường hợp bị nghiêm cấm thì có thể trở thành cộng tác viên TGPL.

Về diện người được TGPL, chúng tôi kiến nghị cần mở rộng diện người được TGPL cho tất cả người thuộc hộ cận nghèo chứ không giới hạn chỉ là người bị buộc tội; cha đẻ, mẹ đẻ, vợ, chồng, con của liệt sĩ và người có công nuôi dưỡng liệt sĩ còn nhỏ đều được TGPL, không cần phải có điều kiện khó khăn về tài chính để đảm bảo tương đồng với các chính sách khác của nhà nước mà đối tượng này được thụ hưởng.

Xin trân trọng cảm ơn ông!