Tháo gỡ khó khăn về tài chính tại các dự án PPP
Khó khăn về tài chính là một trong những vấn đề quan trọng trong triển khai một số dự án đường bộ cao tốc theo phương thức đối tác công - tư (PPP). Vấn đề này đã được Tập đoàn Đèo Cả nêu bật đầu tiên trong nội dung kiến nghị.
Tập đoàn này cho biết, đối với Dự án cao tốc Đồng Đăng - Trà Lĩnh, kể từ khi khởi công vào ngày 1/1/2024 tới nay, liên danh nhà đầu tư, nhà thầu đã ứng gần 350 tỷ đồng để tổ chức thi công và hỗ trợ công tác giải phóng mặt bằng (GPMB); vốn ngân sách nhà nước đã giải ngân 300 tỷ đồng/6.580 tỷ đồng.
Doanh nghiệp dự án đã ký hợp đồng tín dụng với ngân hàng VPBank nhưng chưa thể giải ngân, do Dự án chưa được phê duyệt điều chỉnh Chủ trương đầu tư của dự án khi tăng vốn Ngân sách nhà nước (NSNN) lên 68,76% tổng mức đầu tư (TMĐT) theo Nghị Quyết số 106/2023/QH15 ngày 28/11/2023 của Quốc hội.
“Tập đoàn Đèo Cả kiến nghị Thủ tướng có ý kiến chỉ đạo Văn phòng Chính phủ và Bộ KHĐT phối hợp quyết liệt, có kế hoạch và hướng dẫn cụ thể để dự án hoàn thành thủ tục phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư”, văn bản nêu.
Còn tại Dự án cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng, Tập đoàn Đèo Cả cho rằng Hợp đồng BOT chỉ áp dụng cơ chế chia sẻ doanh thu tăng, không có cơ chế chia sẻ doanh thu giảm. Điều này gây ra tình trạng bất bình đẳng trong quan hệ hợp tác đối tác công tư.
Mặt khác, vốn NSNN tham gia Dự án được đề xuất hơn 50% TMĐT, nhưng UBND tỉnh Lạng Sơn đã phải điều chỉnh giảm để đảm bảo tỷ lệ theo quy định. Trong khi các dự án cao tốc Bắc - Nam (Giai đoạn 1) thực hiện theo hình thức PPP đã được Quốc hội, Thủ tướng chính phủ phê duyệt tỷ lệ vốn NSNN từ 53% đến 64% TMĐT, nhưng việc tìm kiếm Nhà đầu tư và các ngân hàng cấp tín dụng rất khó khăn.
Đồng thời, dự án kết nối cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn bị đình trệ gần 5 năm, vốn NSNN tham gia 0%, quá trình khai thác lưu lượng thấp hơn nhiều so với dự báo ban đầu do các lý do khách quan không phải do Nhà đầu tư gây ra như: bỏ đi 1 trạm thu phí trên QL1, miễn giảm giá vé diện rộng,… dẫn đến doanh thu thực tế chỉ bằng 39% so với phương án tài chính ban đầu.
 |
Phối cảnh Hầm Núi Thần trên cao tốc Đồng Đăng – Trà Lĩnh. |
“Thực trạng này khiến các nhà đầu tư và ngân hàng khó đồng thuận khi tham gia đầu tư vào các dự án PPP gặp khó khăn, mà vướng mắc không xuất phát từ phía nhà đầu tư. Những khó khăn nêu trên khiến nhà đầu tư khó tiếp tục vay vốn để thực hiện các dự án PPP trong thời gian tới, trong đó có dự án Hữu Nghị - Chi Lăng", Tập đoàn Đèo Cả chia sẻ.
Do đó, Tập đoàn Đèo Cả kiến nghị Thủ tướng Chính phủ có ý kiến chỉ đạo Bộ GTVT phối hợp với UBND tỉnh Lạng Sơn đưa ra giải pháp tháo gỡ dứt điểm tồn tại của Dự án cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn theo đề nghị của UBND tỉnh Lạng Sơn tại Văn bản số 402/BC-UBND ngày 13/8/2024.
Đối với Dự án cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng tăng tỷ lệ vốn NSNN lên 70% TMĐT để các ngân hàng có cơ sở thực hiện tài trợ vốn Dự án.
Tập đoàn Đèo Cả cũng kiến nghị cần tăng vốn góp Nhà nước tại các dự án PPP mới, để các ngân hàng có cơ sở thực hiện tài trợ vốn dự án.
Báo cáo về dự án PPP mới cao tốc Tân Phú - Bảo Lộc, Tập đoàn này cho biết, tỷ lệ vốn NSNN tham gia chỉ ở mức 36% TMĐT, yêu cầu vốn nhà đầu tư phải huy động rất lớn (khoảng 9.877 tỷ đồng). Đồng thời, dự án không được áp dụng cơ chế chia sẻ giảm doanh thu dẫn đến dự án chưa phê duyệt được Báo cáo nghiên cứu khả thi.
Theo Tập đoàn Đèo Cả, trường hợp áp dụng phương án vay vốn tín dụng của Nhà nước để bù đắp sẽ gặp vướng mắc do Nghị định 78/2023/NĐ-CP ngày 07/11/2023 của Chính phủ (yêu cầu tỷ lệ vốn chủ sở hữu khác với Luật PPP).
“Tại thông báo kết luận số 423/TB-VPCP ngày 17/09/2024, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà đã có chỉ đạo hướng sửa đổi Nghị định số 78/2023/NĐ-CP ngày 07/11/2023. Tuy nhiên, việc sửa đổi Nghị định có thể kéo dài thời gian từ 6 tháng đến 1 năm.
Để sớm triển khai được dự án, Nhà đầu tư đề xuất dự án thống nhất với UBND tỉnh Lâm đồng không điều chỉnh Chủ trương đầu tư, chủ động cân đối phương án tài chính, các bên liên quan cần xác định vừa làm vừa tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc đồng thời tiếp tục điều chỉnh tăng phần vốn NSNN tham gia đảm bảo 50% như quy định của Luật PPP để phù hợp với ý kiến thẩm định của Ngân hàng Nhà nước, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, các tổ chức tín dụng quan tâm đến dự án”, Tập đoàn Đèo Cả kiến nghị.
Tạo cơ chế cho doanh nghiệp Việt tham gia dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam
Ngoài việc kiến nghị tháo gỡ những vướng mắc tại những dự án cao tốc đầu tư theo phương thức PPP, Tập đoàn Đèo Cả cũng nêu một số đề xuất nhằm giúp các doanh nghiệp trong nước sớm làm chủ trong việc đầu tư, sản xuất, thi công các công trình đòi hỏi công nghệ, kỹ thuật cao (đường sắt tốc độ cao, metro, giao thông thông minh, thành phố thông minh,…).
 |
| Sơ đồ Dự án cao tốc Tân Phú – Bảo Lộc. |
Cụ thể, cơ quan quản lý Nhà nước tăng cường tổ chức các khóa tham quan, học tập, nghiên cứu mô hình của doanh nghiệp và các trường đào tạo nước ngoài đã có kinh nghiệm thực hiện các dự án tương tự.
Ngoài ra, Bộ GTVT cần nâng cao trách nhiệm để chủ động xây dựng và ban hành tiêu chuẩn, định mức chuyên ngành, mô hình BIM để áp dụng cho các công trình ngành giao thông, đặc biệt là công trình đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị.
Đối với các dự án có quy mô lớn trọng điểm Quốc gia, Tập đoàn Đèo Cả đề xuất nhằm giúp cho các doanh nghiệp trong nước có năng lực quản trị, đã có những sản phẩm cụ thể tổ chức dẫn dắt, kết nối, đào tạo cho các doanh nghiệp khác.
Đối với Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam vừa được Trung ương thông qua chủ trương đầu tư, đây là một dự án có quy mô rất lớn và cần thu hút sự tham gia của nhiều đơn vị có đầy đủ năng lực, kinh nghiệm. Trong thời gian qua, nhiều đơn vị thi công các gói thầu lớn thuộc dự án đường cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2021 - 2025, đang quyết tâm hoàn thành 12 dự án thành phần vào cuối năm 2025. Sau năm 2025, nhân lực, máy móc, thiết bị của các doanh nghiệp sẽ tồn đọng. Do đó, Chính phủ cần có cơ chế nhằm tạo điều kiện cho các doanh nghiệp này được tiếp tục tham gia Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam.
Việc tổ chức thực hiện dự án đường sắt tốc độ cao cũng được Tập đoàn Đèo Cả đề xuất tách thành hai hợp phần.
Trong đó, hợp phần 1 bao gồm các hạng mục cầu, đường, hầm cần giao cho doanh nghiệp trong nước thực hiện tương tự các dự án đường bộ cao tốc vừa qua.
Hợp phần 2 gồm: phần đầu máy toa xe, hệ thống thông tin tín hiệu… giao cho doanh nghiệp trong nước liên danh với doanh nghiệp nước ngoài.
