Tạo động lực thúc đẩy giao thông phát thải thấp

Tiên phong thí điểm tín chỉ carbon từ xe máy điện

Vừa qua, Hội thảo tổng kết Dự án “Phát triển dự án tín chỉ carbon thí điểm trong lĩnh vực giao thông vận tải” do Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tổ chức, đã mở ra nhiều đề xuất liên quan đến thị trường tín chỉ carbon trong lĩnh vực giao thông vận tải.

Trong khuôn khổ Dự án trên, UNDP hợp tác với nhà sản xuất xe máy điện - Selex Motor triển khai thí điểm một dự án tín chỉ carbon cho xe máy điện tại Việt Nam và hoàn tất quy trình thẩm định quốc tế theo Tiêu chuẩn Vàng (Gold Standard). Ông Vũ Thái Trường, Quyền Trưởng Ban Biến đổi khí hậu và Môi trường UNDP Việt Nam cho biết: “Dự án thí điểm tín chỉ carbon từ xe máy điện là một nỗ lực bước đầu nhằm đánh giá tính khả thi của các giải pháp giảm phát thải trong lĩnh vực giao thông vận tải tại Việt Nam. Dự án này không chỉ giúp kiểm nghiệm thực tế mà còn tạo ra những bài học kinh nghiệm hữu ích để tiếp tục phát triển các sáng kiến tương tự trong tương lai”. Với quy mô 90.000 xe, dự án dự kiến giảm phát thải khoảng 43.000 tấn CO2 mỗi năm trong giai đoạn 2024 - 2028. Những kết quả khác bao gồm: hỗ trợ thiết lập khung phát triển dự án tín chỉ carbon cho phương tiện giao thông điện; thúc đẩy phát triển giao thông phát thải thấp thông qua tài chính khí hậu; tăng cường năng lực và nâng cao nhận thức cho cộng đồng với hơn 200 người đã tham gia, trong đó chú trọng cả đối tượng phụ nữ.

Đây là một trong những nỗ lực đầu tiên thử nghiệm khả năng sử dụng tín chỉ carbon để hỗ trợ quá trình chuyển đổi sang giao thông phát thải thấp tại Việt Nam. Dự án thí điểm đặt mục tiêu đóng góp vào giảm phát thải khí nhà kính trong bối cảnh ngành Giao thông vận tải dự kiến sẽ tăng đáng kể lượng phát thải trong những năm tới nếu không có các biện pháp giảm thiểu phù hợp. Cụ thể, theo kiểm kê khí nhà kính năm 2016, ngành Giao thông vận tải tại Việt Nam phát thải khoảng 35 triệu tấn CO2 tương đương, chiếm 11% tổng phát thải quốc gia. Nếu không có các giải pháp hiệu quả, lượng phát thải này có thể tăng lên 88 triệu tấn CO2 tương đương vào năm 2030.

Thúc đẩy một nền giao thông xanh bền vững

Tại Hội nghị Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP29) vừa qua, các quốc gia đã đạt được thỏa thuận quan trọng về tài chính khí hậu và nhất trí về các quy tắc cho thị trường carbon toàn cầu. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao dịch tín chỉ carbon, khuyến khích các quốc gia giảm phát thải và đầu tư vào các dự án xanh. Giao thông vận tải là một trong những lĩnh vực phát thải lớn nhất, bên cạnh lĩnh vực năng lượng và nông nghiệp.

Việt Nam hiện đang thực hiện Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh trong ngành Giao thông vận tải theo Quyết định số 876/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, với mục tiêu là 100% phương tiện giao thông đường bộ sử dụng điện hoặc năng lượng xanh vào năm 2050. Cam kết này phù hợp với định hướng phát triển bền vững, thể hiện rõ tại Nghị quyết 24-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng và Chiến lược Quốc gia về tăng trưởng xanh.

Theo đó, xe máy, phương tiện cá nhân chiếm 90% tổng số phương tiện giao thông cá nhân cả nước, sẽ đóng vai trò trọng yếu trong quá trình này. Xe máy chạy bằng xăng, đặc biệt là những phương tiện đã sử dụng lâu năm và không được bảo dưỡng thường xuyên, là nguồn phát thải lớn các chất gây ô nhiễm không khí như CO2, CO, NOx và bụi mịn PM2.5. Những khí thải này không chỉ góp phần làm gia tăng hiệu ứng nhà kính mà còn gây hại nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng, đặc biệt tại các đô thị đông dân cư. Việc chuyển đổi sang xe điện cho thấy lợi ích rõ rệt khi giảm đáng kể lượng phát thải khí nhà kính và các chất độc hại.

Việc phát triển giao thông xanh không chỉ là cam kết chính trị mà còn là cơ hội để Việt Nam đổi mới hệ thống hạ tầng giao thông. Trong bối cảnh các thành phố lớn như Hà Nội và TP HCM đặt mục tiêu loại bỏ xe chạy bằng nhiên liệu hóa thạch vào năm 2030, xe máy điện được coi là giải pháp tối ưu để giảm thiểu phát thải khí nhà kính. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, cần có sự đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng trạm sạc và phát triển hệ sinh thái hỗ trợ cho các phương tiện giao thông sử dụng năng lượng xanh. Trong đó, điều quan trọng hơn hết là bảo đảm mức độ an toàn cao nhất ở tất cả các tiêu chí kĩ thuật.

Dự án thí điểm của UNDP đã đưa ra những mô hình cụ thể, từ chương trình vay ưu đãi cho người dân sở hữu xe máy điện đến xây dựng khung chính sách cho thị trường tín chỉ carbon. Những nỗ lực này không chỉ giảm áp lực về chi phí đầu tư ban đầu mà còn khuyến khích cộng đồng tham gia vào quá trình chuyển đổi năng lượng. Với sự hợp tác của các Bộ, ngành và đối tác quốc tế, các sáng kiến giao thông phát thải thấp như dự án này sẽ đóng vai trò quan trọng trong hành trình xây dựng một hệ thống giao thông bền vững, hiện đại và thân thiện với môi trường tại Việt Nam.