Tăng trưởng chiều sâu

Theo các chuyên gia kinh tế, 10 năm trở lại đây, đầu tư công của Nhà nước, trên thực tế đã trở thành công cụ đòn bẩy hữu hiệu, tạo ra mức tăng trưởng kinh tế ấn tượng của cả nước. Việc tập trung vốn lớn cho cơ sở hạ tầng như điện, nước, vận tải, thông tin…là hướng đi đúng để tạo cơ sở cho sản xuất phát triển.
Thế nhưng, phân tích một cách cụ thể, sự phân phối vốn đầu tư công đã bộc lộ những bất cập cần được xem xét. Đầu tư cho cơ sở hạ tầng là cần thiết, nhưng việc dành một phần vốn lớn cho các doanh nghiệp Nhà nước đã khiến cho đầu tư của Nhà nước trong khu vực kinh tế tăng lên quá cao: năm 2002 chiếm 82,7%; năm 2006 chiếm 73,9%; năm 2009 là 77,1%. Trong khi đó, đầu tư cho các lĩnh vực khoa học, giáo dục, y tế, văn hóa xã hội, thể thao… từ 17,6%  (năm 2000), giảm dần đều xuống còn 15,2%  (năm 2009).
Ưu tiên phát triển kinh tế là vấn đề không phải bàn cãi. Nhưng đã đến lúc cần nhìn lại một cách tổng thể sự phát triển cân đối xã hội: tăng trưởng kinh tế phải đi đôi việc nâng cao mức sống, đáp ứng có chất lượng các nhu cầu xã hội và đời sống  văn hóa của nhân dân. Với ý nghĩa đó, tỷ suất đầu tư công cho lĩnh vực này với mức 15,2% là quá khiêm tốn. Đó là chưa kể, trong thời đại phát triển khoa học công nghệ như vũ bão, thiếu đầu tư vào lĩnh vực này sẽ khó có thể tạo sức bật cho nền kinh tế để bảo đảm sự tăng trưởng bền vững.
Trong khi đổ vốn đầu tư mạnh về kinh tế,một vấn đề lớn gần như ít được quan tâm là hiệu quả đồng vốn (hệ số suất đầu tư- ICOR)… Trong khi các nước có nền kinh tế mới nổi, những năm cuối thế kỷ trước, hệ số ICOR chỉ dao động từ 1-2, nghĩa là để tăng một đồng GDP chỉ phải bỏ ra 1-2 đồng , thì ở Việt Nam hệ số ICOR của toàn nền kinh tế là 5,2. Và ở khu vực doanh nghiệp nhà nước, hệ số ICOR  lên  đến mức khó chấp nhận: 7,8.
Đề án tái cơ cấu nền kinh tế đang được Bộ Kế hoạch và đầu tư chuẩn bị. Sẽ có nhiều vấn đề được đặt ra. Đã đến lúc phải xem xét lại cơ cấu đầu tư công, tăng đầu tư cho văn hóa - xã hội, khoa học kỹ thuật, điều tiết phù hợp đầu tư cho các doanh nghiệp nhà nước. Và điều rất quan trọng, kiên quyết từ bỏ mô hình tăng trưởng chủ yếu dựa vào tăng vốn đầu tư, hướng tới tăng trưởng chiều sâu. Hạ thấp hệ số ICOR để tăng năng suất lao động. Nhưng muốn thay đổi mô hình này,bên cạnh đổi mới cách suy nghĩ, điều kiện tiên quyết là phải xóa bỏ độc quyền của các doanh nghiệp nhà nước, đẩy mạnh tiến độ cổ phần hóa, đổi mới cơ chế quản lý, chống tham nhũng, lãng phí một cách quyết liệt.                      

Dương Trọng Dật