Tăng thu và tận thu

6 tháng đầu năm nay, số thu ngân sách trên địa bàn thành phố khá khả quan, đạt hơn 50% mức kế hoạch năm. Như vậy, khả năng thu 5500 tỷ đồng năm 2010 có thể thực hiện được. Tuy nhiên, công tác thu ngân sách vẫn gặp không ít khó khăn, trở ngại, nhiều khoản thu, nhiều sắc thuế thấp hơn năm 2009. Trong khi đó, vẫn có những khoản thu như “ tính cua trong lỗ” và có cả những khoản có thể tận thu nhưng chưa được để ý, quan tâm đúng mức. Vì vậy, tăng thu và tận thu vẫn luôn là chuyện dài kỳ trong công tác thu ngân sách.
Chuyện tăng thu từ các dự án đầu tư sản xuất công nghiệp lớn luôn được đặt ra để bảo đảm tính hiệu quả của dự án. Với Hải Phòng, từ vài năm nay, chuyện tăng thu từ các dự án năm nào cũng được đặt ra, được nói tới, nhưng thực tế đến nay vẫn chưa thu được là bao. Đó là dự án Nhà máy Nhiệt điện Hải Phòng với sự hứa hẹn đóng góp hàng trăm tỷ đồng cho ngân sách nhưng lần lữa mãi, cứ lỗi hẹn hết tháng này qua tháng khác, năm này qua năm khác và tới bây giờ cũng chưa có điện thương phẩm phát lên lưới. Dự án Nhà máy phân bón DAP cũng đã “vẽ ra” các khoản thu ngân sách lên tới 200- 300 tỷ đồng/ năm, nhưng rút cục 6 tháng qua mới chỉ nộp được 3 tỷ đồng trong khi nhà máy đã đi vào hoạt động được gần 2 năm. Trong khi đó, các khoản thu từ các dự án lớn này hằng năm vẫn được tính vào dự toán thu khi xây dựng kế hoạch. Và mặc dù các ngành thành phố khi bảo vệ kế hoạch tại Bộ Tài chính đã nêu rõ những khó khăn, vướng mắc, nhưng dự toán vẫn phải thể hiện số thu của các đơn vị này. Nếu không có các khoản thu khác bù lại, chắc Hải Phòng khó có khả năng hoàn thành kế hoạch thu ngân sách hằng năm.
Một chuyện khác là Công ty xi măng Phúc Sơn tuy nằm trên địa bàn tỉnh Hải Dương nhưng lại khai thác nguyên liệu tại Hải Phòng, đã được lợi khá nhiều khi nộp thuế tài nguyên tại Hải Phòng. Bởi vì, giá tính thuế tài nguyên của Hải Phòng thấp hơn nhiều so với Hải Dương. Hải Phòng không chỉ có xi măng Phúc Sơn mà còn nhiều doanh nghiệp khác đang khai thác tài nguyên. Với việc chậm trễ trong điều chỉnh giá tính thuế tài nguyên, thành phố bị thất thoát một khoản thu không nhỏ, ước tính sơ sơ tới hàng chục tỷ đồng. Rõ ràng, thành phố vẫn chưa thể tận thu.
 Điều đáng nói là các khoản tận thu này hoàn toàn thuộc thẩm quyền của thành phố, lẽ ra cần được điều chỉnh thường xuyên, theo sát các tỉnh, thành phố khác hoặc căn cứ vào nguồn tài nguyên của thành phố. Đáng tiếc, các ngành chức năng chưa làm tốt vai trò tham mưu, đề xuất nên nguồn tài nguyên của thành phố chưa thể mang lại nhiều lợi ích cho nhân dân thành phố như mong muốn. Điều đáng nói nữa là không chỉ có thuế tài nguyên, nhiều khoản thu khác của thành phố lẽ ra có thể khai thác được nhiều hơn, tập trung cho ngân sách, cũng còn bị bỏ ngỏ, nhất là các khoản thu từ phí và lệ phí, các khoản thu từ đất…
Chuyện tăng  thu và tận thu có sự liên quan tới nhau. Trong khi chưa thể tăng thu từ các dự án công nghiệp lớn vì nhiều nguyên nhân, thì tận thu từ những khoản nằm trong tầm tay lại trở nên quan trọng và cần thiết. Năng nhặt chặt bị, đã đến lúc thành phố cần tích cực, sát sao hơn để mỗi nguồn thu dù nhỏ cũng được tập trung vào “túi” ngân sách, phục vụ nhu cầu đầu tư phát triển thành phố và thực hiện các chương trình an sinh xã hội.

                                                                                                                                                    Trọng Nhân