Tân Trào - Cội nguồn cách mạng hòa trong nhịp sống mới
(PLVN)Tân Trào (Tuyên Quang) là nơi người dân địa phương đã và đang nỗ lực phát triển, bảo tồn và phát huy truyền thống lịch sử mỗi ngày...
“Thủ đô Khu giải phóng” không chỉ là một trang ký ức hào hùng mà còn là nơi giao thoa của quá khứ và hiện tại. Mỗi di tích ở đây, từ mái Đình Tân Trào cổ kính đến cây Đa Tân Trào đều hòa quyện vào nhịp sống thường nhật của người dân, trở thành linh hồn của làng, đang được thế hệ hôm nay bảo tồn và phát huy để kiến tạo một tương lai thịnh vượng.
Mái Đình và Cây Đa Tân Trào: Nơi gắn kết tình làng nghĩa xóm
Điều làm nên sự đặc biệt của Tân Trào chính là cách di tích lịch sử ăn sâu vào đời sống tín ngưỡng và tình cảm cộng đồng. Đến nơi đây, du khách có thể cảm nhận mọi thứ đều diễn ra một cách tự nhiên, chân thật nhất.
Đình Tân Trào, nơi Quốc dân Đại hội lịch sử diễn ra, ngày nay vẫn là trung tâm sinh hoạt văn hóa của cộng đồng. Người dân địa phương chia sẻ, vào các dịp lễ hội, tiếng trống chầu vẫn vang lên, toàn thể dân làng tề tựu, rước kiệu, múa lân, cầu cho mùa màng bội thu. Ông Ma Văn Hùng, một người dân bản địa, cho hay: “Đình là nơi thờ Thành Hoàng, nhưng cũng là nơi chúng tôi thờ một ký ức chung. Mỗi khi đến đây, tôi lại nhớ lời cha kể về ngày xưa, về sự gian khổ của Bác Hồ và các đồng chí, nhờ có họ mà chúng tôi mới có cuộc sống hôm nay”. Tính linh thiêng của lịch sử đã hòa quyện vào tín ngưỡng dân gian, tạo nên một sự kết hợp độc đáo.
Cách đó vài bước chân, Cây Đa Tân Trào hiên ngang vươn mình ra những tán lá rộng lớn, chứng kiến bao thăng trầm. Cây đa đã trở thành “linh hồn” của làng, là nơi chứng kiến trẻ con vui đùa, nơi người già nghỉ ngơi, trò chuyện. Chị Hoàng Thị Lan, chủ một gian hàng nhỏ ven đường, kể: “Cây đa là biểu tượng của làng tôi. Cây cổ thụ này đã chứng kiến chúng tôi yêu nhau, kết hôn, rồi sinh ra những đứa trẻ. Cây đa không chỉ là nơi lịch sử mà còn là nơi gắn kết tình làng nghĩa xóm”.
Ông Bế Văn Hai (thôn Tân Lập, xã Tân Trào), người đã hơn 70 năm gắn bó với thôn Tân Lập, từng trực tiếp tham gia cùng đơn vị chuyên môn dựng nhà kèo, chống đỡ, bảo vệ cây đa lịch sử. Với ông, sự hồi sinh và trường tồn của cây đa là niềm hạnh phúc lớn lao. Ông bồi hồi chia sẻ về những cây con mọc lên sau gần 20 năm: “Đó là sự kế thừa và phát triển, là điều khiến tôi tâm đắc và suy ngẫm mãi. Mỗi cây đa lớn lên tại Tân Trào lại mang đến những cảm xúc khác biệt, không giống bất kỳ nơi nào”. Điều đó như một ẩn dụ sâu sắc về sự kế thừa truyền thống cách mạng từ thế hệ này sang thế hệ khác tại Tân Trào.
Di sản sống: Khơi gợi tình yêu quê hương cho thế hệ trẻ
Di sản lịch sử ở Tân Trào không chỉ là một nơi để tham quan, mà đã trở thành điểm đến giáo dục lòng yêu nước. Lịch sử được truyền lại từ thế hệ này sang thế hệ khác một cách tự nhiên, chân thật, tránh được sự “giáo điều hóa” khô khan.
Học sinh và thanh niên ở Tân Trào ý thức sâu sắc về niềm tự hào khi lớn lên trên mảnh đất cội nguồn cách mạng.
Một học sinh tại Tân Trào chia sẻ: “Em được học về lịch sử, nhưng ở đây, lịch sử là thứ em có thể chạm vào được. Em thấy lán Nà Nưa, em thấy cây đa, em thấy con suối. Lịch sử không còn là một câu chuyện trên sách vở, mà là một câu chuyện có thể cảm nhận được”.
Việc trực tiếp nhìn, nghe, chạm vào di tích đã giúp bài học trở nên sinh động, dễ nhớ, khơi dậy cảm xúc và sự trân trọng lịch sử, điều mà sách giáo khoa khó truyền tải trọn vẹn. Thậm chí, việc tìm hiểu về Bác Hồ và các bậc tiền nhân đã trở thành động lực thôi thúc nhiều bạn trẻ lựa chọn những nghề gắn với phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân, như giáo viên, công an, bộ đội, hay hướng dẫn viên du lịch, bảo tồn di sản.
Anh Trương Sỹ Dược, Phó Chủ tịch UBMTTQ và Bí thư Đoàn xã Tân Trào bày tỏ niềm tự hào và ý thức trách nhiệm sâu sắc: “Là thế hệ trẻ hôm nay, tôi không chỉ tự hào về quá khứ mà còn ý thức sâu sắc về nhiệm vụ của mình. Tôi và các bạn trẻ đã và đang góp phần lan tỏa tinh thần cách mạng Tân Trào đến bạn bè, thế hệ mai sau”.
Tinh thần Tân Trào cũng được thế hệ trẻ phát huy trên môi trường hiện đại. Các bạn trẻ chủ động sử dụng mạng xã hội, tích cực tham gia các hoạt động Đoàn - Hội để lan tỏa hình ảnh quê hương, tổ chức ngoại khóa, hành trình về nguồn, thậm chí xây dựng clip, bài hát, sân khấu hóa về Tân Trào để thu hút du khách và bạn bè cả nước. Đây là cách thế hệ trẻ vừa bảo tồn, vừa hiện đại hóa di sản một cách đầy sáng tạo.
Lịch sử trở thành đòn bẩy kinh tế: Từ nông nghiệp sang du lịch cộng đồng
Đối với người dân Tân Trào, lịch sử không chỉ là giá trị tinh thần mà còn là tài sản kinh tế quý giá. Chính nhờ Cây Đa, Mái Đình và các di tích cách mạng mà quê hương có điều kiện phát triển du lịch mạnh mẽ, giúp cải thiện và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Anh Ma Văn Tiến, chủ Nhà hàng - Homestay Tiến Phương, là một ví dụ điển hình về việc khai thác hiệu quả “nguồn vốn mềm” này. Anh chia sẻ, trước đây thu nhập chủ yếu dựa vào nông nghiệp, cuộc sống còn vất vả. Từ khi du lịch phát triển, gia đình anh mạnh dạn đầu tư vào dịch vụ homestay và kinh doanh các sản phẩm đặc trưng của vùng như chè Tân Trào, mật ong rừng, cơm lam nướng.
Anh Tiến và bà con nơi đây ý thức sâu sắc rằng sản phẩm của họ là “đại sứ văn hóa” của Tân Trào. Mỗi sản phẩm đều gắn liền với câu chuyện lịch sử.
Cơm lam nướng (đặc sản của đồng bào Tày) được du khách ưa chuộng vì câu chuyện kể rằng, đây là món ăn gắn liền với đời sống sinh hoạt gian khổ của Bác Hồ và Trung ương Đảng trong thời kỳ hoạt động cách mạng.
Chè Tân Trào được giới thiệu không chỉ về hương vị mà còn về sự kiên cường, bám đất, bám làng của nhân dân ta trong kháng chiến.
Chị Triệu Thị Đào, người bán cơm lam nướng, cũng khẳng định: “Du khách đến đông, chúng tôi bán được nhiều mặt hàng sẽ giúp chúng tôi trang trải đủ cuộc sống hàng ngày. Tôi muốn du lịch càng ngày càng phát triển để thu hút được lượng khách thăm quan lớn hơn, từ đó chúng tôi có thể quảng bá được sản phẩm của mình”.
Du lịch lịch sử đã giúp người dân chuyển dịch cơ cấu kinh tế, từ đó nâng cao ý thức bảo vệ di tích, giữ gìn những giá trị thiêng liêng. Ông Bế Văn Hai cho biết, bà con nơi đây luôn nhắc nhở nhau và con cháu giữ gìn vệ sinh môi trường, chỉnh trang nhà cửa, góp phần làm cho phong cảnh quê hương sạch đẹp, xứng đáng với vị thế là điểm đến lịch sử, văn hóa.
Bài toán khó giữa bảo tồn và phát triển bền vững
Dù mang lại lợi ích rõ rệt, Tân Trào vẫn đứng trước bài toán khó về sự cân bằng giữa bảo tồn giá trị cốt lõi và phát triển du lịch.
Ông Viên Ngọc Tân, Phó Giám đốc Bảo tàng ATK Tân Trào, khẳng định: “Công tác bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị di tích gắn với phát triển du lịch là xu thế tất yếu hiện nay. Bảo tồn không được kìm hãm sự phát triển và bảo tồn phải thích nghi với điều kiện cụ thể”.
Tân Trào mang trong mình giá trị lịch sử đặc biệt là nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh, Trung ương Đảng chọn làm trung tâm đầu não của cuộc kháng chiến. Do đó, việc phát triển phải được thực hiện theo đúng định hướng quy hoạch. Hiện Tuyên Quang đang tập trung thực hiện “Đề án xây dựng Khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Tân Trào trở thành Khu du lịch quốc gia, trung tâm giáo dục truyền thống cách mạng của cả nước”.
Tầm nhìn tương lai của Ban Quản lý Di tích đó là hình thành trung tâm giáo dục truyền thống cách mạng của cả nước với sản phẩm du lịch đặc trưng, có ý nghĩa quốc gia tại Tân Trào.
Bên cạnh đó, ông Viên Ngọc Tân cho biết sẽ phát triển đa dạng hóa sản phẩm du lịch trên cơ sở khai thác tối đa tiềm năng về cảnh quan thiên nhiên, sinh thái và bản sắc văn hóa dân tộc.
Việc đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, huy động mọi nguồn lực hợp pháp, nhưng phải hài hòa với các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, an sinh xã hội, quốc phòng - an ninh, và bảo vệ môi trường, phát triển du lịch bền vững là yếu tố chủ chốt.
Tuy nhiên, vẫn còn những thách thức cần giải quyết. Một nguyện vọng lớn của người dân, như ông Bế Văn Hai đề xuất, đó là Nhà nước cần sớm quan tâm mở rộng tuyến đường từ Đình Hồng Thái, Lán Nà Nưa, Đình Tân Trào ra đến trung tâm xã. Bởi lẽ, vào những dịp lễ hội, lượng khách đổ về rất đông, thường xuyên xảy ra ùn tắc, gây khó khăn cho du khách và người dân. Việc nâng cấp hạ tầng giao thông sẽ là yếu tố then chốt giúp Tân Trào phát triển đồng bộ, xứng tầm với vị thế đã được khẳng định.
Tân Trào ngày nay không chỉ là nơi để nhớ về một quá khứ đã qua, mà là nơi để sống cùng lịch sử mỗi ngày. Sức sống mãnh liệt của Cây Đa, sự linh thiêng của Mái Đình đã nuôi dưỡng một thế hệ người dân tự hào, trách nhiệm và đầy khát vọng. Họ đang từng bước biến những giá trị tinh thần thiêng liêng thành động lực phát triển kinh tế bền vững.
Di sản Tân Trào là minh chứng hùng hồn cho thấy việc bảo tồn tốt nhất là phát huy. Khi lịch sử được trao vào tay cộng đồng, được nuôi dưỡng bởi sự chân thành, và được thúc đẩy bởi khát vọng phát triển, di sản sẽ thực sự trở thành nguồn lực vô tận, giúp “Thủ đô Khu giải phóng” mãi mãi tỏa sáng trong lòng dân tộc Việt Nam.