Sản phẩm fibro xi măng đã được phát triển ở Việt Nam từ năm 1963 và suốt một thời gian dài trở thành vật liệu quen thuộc với người dân nhờ giá thành phải chăng và độ bền. Đặc biệt, với các vùng nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa, vùng ven biển, sản phẩm này đóng vai trò quan trọng trong xây dựng dựng nhà ở, công trình phụ trợ, kho bãi, chuồng trại…
Việc lo ngại tác hại của fibro xi măng với sức khỏe con người đã được đưa ra hơn 20 năm nay tại Việt Nam, tuy nhiên đến nay vẫn cuộc tranh cãi về tác hại amiăng.
Vài năm trở lại đây, các doanh nghiệp sản xuất fibro xi măng được cho là đã nỗ lực đa dạng hóa sản phẩm để mang đến nhiều lựa chọn hợp thẩm mỹ, chất lượng bền hơn cho người tiêu dùng. Năm 2019 và năm 2020, các sản phẩm tấm lợp fibro xi măng màu, tấm ốp phẳng vân gỗ, tấm tường sandwich bê tông nhẹ, tấm cách nhiệt amiang trắng… đã bước đầu được sản xuất ứng dụng tại Việt Nam.
Qua bài tham luận trình bày tại hội thảo vừa qua, một chuyên gia từng công tác tại Viện Vật liệu Xây dựng (Bộ Xây dựng) cho rằng “tấm lợp xi măng amiang hầu như không gây ra rủi ro cho môi trường và sức khỏe con người do các sợi amiang liên kết rất chặt với xi măng, khó có thể bị phát tán ra môi trường”.
 |
| Bên trong một nhà máy sản xuất tấm lợp fibro xi măng. |
Tại hội thảo, một thạc sĩ công tác Bệnh viện Xây dựng (Bộ Xây dựng) trình bày nghiên cứu về tình hình sức khỏe công nhân trong ngành tấm lợp fibro xi măng và người dân sống dưới những mái nhà lợp vật liệu này. Nghiên cứu này cho rằng “không phát hiện trường hợp nào có tổn thương bụi phổi amiang và các tổn thương ác tính liên quan đến amiang như ung thư phổi, ung thư trung biểu mô”.
Những thông tin đối nghịch với thông tin đã được nhiều hội thảo do một số cơ quan đưa ra trước đó. Theo suckhoedoisong.vn, đầu năm 2020, tại Hà Nội đã diễn ra hội thảo “Môi trường và Sức khỏe: Sự độc hại của amiăng trắng trong tấm lợp fibro – ximăng”. Hội thảo do Viện Tài nguyên Môi trường & Phát triển cộng đồng, phối hợp với Cổng thông tin điện tử Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức.
Phát biểu tại hội thảo, ông Hồ Quang Lợi, Phó Chủ tịch thường trực Hội Nhà báo Việt Nam cho biết, theo các chuyên gia, tấm lợp fibro - xi măng trong đó có hợp chất amiăng là vật liệu được sử dụng rộng rãi từ thế kỷ 19. Tuy nhiên, có những khuyến cáo nói rằng, hít phải các sợi amiăng có thể gây ra các bệnh nghiêm trọng và gây tử vong, bao gồm ung thư phổi, u trung biểu mô, bụi phổi amiăng. Có tài liệu ước tính hiện amiăng gây ra 255.000 ca tử vong mỗi năm.
Vì thế mà hoạt động thương mại và sử dụng amiăng đã bị hạn chế rất nhiều, bị loại bỏ hoặc bị cấm hoàn toàn ở một số quốc gia, gồm Liên minh Châu Âu, Úc, Nhật Bản, Hồng Kông…. Tuy nhiên, nhiều quốc gia đang phát triển vẫn sử dụng amiăng làm vật liệu xây dựng.
“Để làm rõ hơn, sâu hơn về tính nguy hại của hợp chất amiăng trong tấm lợp fibro- xi măng, từ đó giúp các cơ quan chức năng có những chính sách, kế hoạch, chương trình cụ thể để hoá giải thực trạng này ở Việt Nam, chúng ta cần phải có những thông tin khoa học, chuẩn mực, sâu sắc về vấn đề này. Đồng thời có những khuyến cáo, giải pháp cần thiết hướng dẫn cộng đồng phòng tránh sự tác động xấu đến sức khỏe của amiăng", ông Lợi nói.
 |
| Hội thảo do Viện Tài nguyên Môi trường & Phát triển cộng đồng, và Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức hồi đầu năm 2020. |
Tại hội thảo hồi đầu năm 2020, PGS.TS Nguyễn Văn Sơn thuộc Viện Sức khỏe nghề nghiệp & Môi trường (Bộ Y tế), cũng cho rằng sự độc hại của amiăng đối với sức khỏe con người đã được Cơ quan Nghiên cứu Quốc tế về ung thư cho rằng tất cả các dạng amiăng, trong đó có amiăng trắng đều là chất gây ung thư cho con người. Điển hình là ung thư trung biểu mô, ung thư phổi, ung thư thanh quản, bệnh phổi amiăng...
Chia sẻ về cơ chế gây bệnh ung thư do amiăng gây ra, PGS. Sơn cho hay, khi sợi amiăng được hít vào qua đường hô hấp, sợi amiăng sẽ xâm nhập vào phổi và tồn tại trong một thời gian dài do quá trình thanh thải thường thất bại. Sợi amiăng không được thanh thải sẽ gây tổn thương tế bào biểu mô dẫn tới các bệnh... Thời gian ủ bệnh từ 10-40 năm.
Suckhoedoisong.vn cũng dẫn lời ThS.BS Nguyễn Thị Thúy Linh (BV K Trung ương), cho biết, ung thư trung biểu mô là một bệnh hiếm gặp, xuất phát từ lớp mô phủ bên trong lồng ngực hoặc ổ bụng và một số cơ quan khác. "Tuy hiếm gặp nhưng bệnh này chiếm đến 1/2 các loại ung thư nghề nghiệp. 80% trường hợp mắc là do tiếp xúc với amiăng sau 20-30 năm. Bệnh nhân mắc thường tử vong trong vòng từ 12-21 tháng sau phát hiện", BS. Linh cho hay.
Thông tin “đối nghịch” trong hai hội thảo cho thấy câu chuyện vẫn có những luồng quan điểm đối chọi gay gắt, thậm chí có thể nói là đối nghịch. Trả lời PLVN về vấn đề này, LS Huỳnh Phước Hiệp (Đoàn LS TP HCM) nêu quan điểm: “Để dư luận khỏi bị “nhiễu” về vấn đề này, tôi cho rằng đã đến lúc Bộ Y tế, Bộ KH&CN… cần có những nghiên cứu chính thức chính thống, báo cáo để Chính phủ xác định rõ tấm lợp fibro xi măng chứa amiăng có hại hay không, có cấm hay không, lộ trình cụ thể ra sao. Phải giải quyết dứt điểm như vậy để các doanh nghiệp sản xuất tấm lợp cũng như những người phản đối tấm lợp cùng “tâm phục, khẩu phục”.
