Tái chế phế liệu: Kiểm soát không chặt, dễ gây ô nhiễm môi trường

Làm tự phát- lợi ít, ô nhiễm nhiều

Phường Tràng Minh (quận Kiến An) hiện là điểm kinh doanh phế liệu lớn nhất ở thành phố với hơn 400 hộ làm nghề mua bán, sơ chế phế liệu. Trung bình mỗi ngày, lượng phế liệu chuyển về Tràng Minh hàng chục tấn, đồng thời cũng cung ứng cho các thương gia khắp nơi một lượng phế liệu tương đương dưới dạng xay nhỏ hoặc đóng khối. Cùng với sự mở rộng, phát triển ngành nghề này, môi trường phường Tràng Minh bị xuống cấp nhanh chóng. Chủ tịch UBND phường Bùi Lâm Hiển, cho biết: Thời gian qua, phường đối mặt với tình trạng môi trường ô nhiễm, do hoạt động thu gom, tái chế phế liệu. Hầu hết mặt hàng thu gom về là những phế liệu chứa phế thải độc hại, như chại lọ đựng hóa chất, thùng sơn, bình ắc quy. Điều nguy hiểm là các cơ sở sơ chế trước khi xay nghiền hay đóng khối đều có công đoạn rửa phế liệu. Tuy nhiên, nước thải và các chất thải rắn của các hộ sản xuất chưa được xử lý hoặc xử lý đơn giản rồi xả thẳng vào môi trường gây ô nhiễm nước mặt, nước nguồn, không khí. Cùng với đó, tiếng ồn của các loại máy xay, máy phay tạo mùi khí khét với lưu lượng lớn xả ra môi trường. Rồi những dư thừa qua sơ chế phế liệu như gỉ sắt, cao su, kim tiêm y tế... không được xử lý đến nơi đến chốn. Thậm chí có hộ kinh doanh đem ra vệ đường đổ, hoặc đốt, ô nhiễm môi trường. Cống thoát nước không có nơi xử lý hoặc đầu thoát nên sau mỗi trận mưa to, nguồn nước đen đặc tràn lên đường, ảnh hưởng đến sức khỏe người dân, mỹ quan đô thị. Do sản xuất thiếu quy hoạch, hầu hết hộ sản xuất quy mô nhỏ đan xen với khu sinh hoạt khó quy hoạch và kiểm soát ô nhiễm.

Cơ sở tái chế, thu gom phế liệu gây ô nhiễm môi trường là tình trạng phổ biến của nhiều địa bàn, cơ sở kinh doanh, tái chế phế liệu. Hoạt động kinh doanh thu gom nhỏ lẻ, manh mún, tự phát, không có hệ thống. Bởi lĩnh vực tái chế chủ yếu do người lao động trình độ thấp thực hiện, quy mô sản xuất nhỏ và mức độ đầu tư công nghệ không cao. Đa số công nghệ lạc hậu, máy móc thiết bị cũ kỹ, bằng phương pháp thủ công. Do đó, mức độ tiêu hao phế liệu lớn (từ 10 - 20%) và tiêu thụ điện năng nhiều. Vì thế, vật liệu tái chế chỉ tận dụng được 40 – 50%, thay vì có thể lên tới 80% từ phế liệu. Chủ cơ sở chưa ý thức gìn giữ môi trường mà chỉ tính đến lợi ích kinh tế.

Một cơ sở thu mua, tái chế nhựa tại phường Tràng Minh (Kiến An) gây ô nhiễm môi trường.

Chủ tịch UBND phường Tràng Minh Bùi Lâm Hiển, cho biết: Những hộ, cơ sở kinh doanh tái chế phế liệu hiện chỉ thấy lợi ích kinh tế, không thấy lợi ích, giá trị về môi trường. Nhiều cơ sở thu gom, tái chế phế liệu ngang nhiên xả nước thải, vứt phế liệu, thậm chí axít, chì ắc quy hỏng cũng đổ xuống mương. Không còn nơi tập trung phế liệu, người dân biến lòng đường, kênh mương, hiên nhà thành nơi tập kết rác. Để giảm bớt tình trạng quá tải, cứ vài ngày, người dân lại đem rác ra cánh đồng đốt. Một số hộ đổ rác và thải nước sinh hoạt xuống sông Đa Độ - nguồn cung cấp nước sạch của thành phố. Năm 2009-1010, phường nhắc nhở và bắt 26 vụ đốt dây đồng; đình chỉ 18 hộ nấu bao dứa, sai giấy phép kinh doanh, xử lý 162 lượt vi phạm vứt rác thải, để rác thải không đúng nơi quy định. Chủ các cơ sở sản xuất, kinh doanh tái chế phế liệu chưa có ý thức phong tránh tai nạn, độc hại cho bản thân, người làm công. Mặc dù phải tiếp xúc với phế liệu, phế thải độc hại nhưng dụng cụ bảo hộ của người lao động trong các cơ sở kinh doanh tái chế phế liệu đơn giản. Hầu hết chỉ có găng tay cao su, găng tay vải và khẩu trang vải. Hoạt động thu gom, tái chế phế liệu thiếu kiểm soát không chỉ ảnh hưởng đến môi trường gây nguy hại sức khỏe người dân chung quanh.

Tái chế phế liệu là cách giúp tiết kiệm năng lượng, không phải phá hủy vật liệu gốc để tạo ra một sản phẩm hoàn toàn khác biệt. Việc thu gom tái chế phế liệu của làng nghề góp phần tiết kiệm nguyên liệu, tác động tích cực đến vấn đề bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, do những hạn chế nêu trên, thời gian qua nhiều ý kiến yêu cầu thu hẹp hoạt động này. Làm thế nào để ngành nghề có ý nghĩa bảo vệ môi trường được phát triển, hạn chế gây ảnh hưởng, tác động xấu đến vấn đề môi trường là các cơ quan chức năng xem xét điều chỉnh, quản lý.

Nguyên Mai