Từng bước tháo gỡ khó khăn
Thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước về cơ cấu lại, đổi mới và phát triển doanh nghiệp (DN) nhà nước, thời gian qua, Thường vụ Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng (BQP) đã lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện quyết liệt ba đề án tổng thể sắp xếp DN quân đội (QĐ). Các đề án náy đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Văn bản 1604/TTg-ĐMDN ngày 10/8/2013 (Đề án 1604), Văn bản 25/TTg-ĐMDN ngày 30/3/2015 (Đề án 25), Văn bản 80/TTg-ĐMDN ngày 04/10/2017 (Đề án 80).
Năm 2020, tiếp tục triển khai CPH 12 DNQĐ
Năm 2019, BQP đã lên danh sách 12 DN phải triển khai CPH thực chất trong năm, trong đó có 8 đơn vị được xếp hạng cấp I của QĐ. Lớn nhất trong số này là TCT Đông Bắc, DN khai thác than lớn thứ hai ở Việt Nam, chỉ sau Tập đoàn Than Khoáng sản Việt Nam. Tiếp theo là Công ty Ứng dụng kỹ thuật và sản xuất TECAPRO, một DN hoạt động chính trong lĩnh vực thương mại gắn với sản phẩm công nghệ, đang nắm giữ quỹ đất lớn. Số DN còn lại là các DN xây dựng, DN là cơ sở lưu trú, khách sạn trên nền đất quốc phòng, hoạt động trong lĩnh vực in ấn.
Ngoài các DN độc lập, trong đợt này còn có một số công ty con thuộc các TCT của BQP như Công ty Xây dựng công trình Tân Cảng thuộc TCT Tân Cảng Sài Gòn, Công ty T608 hoạt động trong lĩnh vực vận tải thuộc TCT Vật tư công nghiệp quốc phòng GAET.
Cả 12 DN này hiện hoạt động dưới hình thức công ty TNHH một thành viên với 100% vốn do BQP hoặc DNQĐ nắm giữ. CPH, thoái vốn với các DNQĐ lần này nằm trong chủ trương lớn của Thường vụ Quân ủy Trung ương, theo Đề án 80 về cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả DNQĐ đến năm 2020.
Theo đó, BQP đã chỉ đạo thực hiện và đã hoàn thành cổ phần hóa (CPH) được 32 DN/67 DN theo kế hoạch. Quá trình thực hiện tuân thủ đúng quy định pháp luật, giải quyết tốt chế độ chính sách cho người lao động. Sau khi CPH, hầu hết các DN sản xuất, kinh doanh có hiệu quả, bảo toàn và phát triển vốn nhà nước.
Cùng với đó đã thực hiện thoái vốn tại 11 công ty/23 công ty cổ phần (CTCP). Tổng số vốn nhà nước đã thoái vốn là 61,93 tỷ đồng, giá trị thực tế thu về là 441,61 tỷ đồng, tương đương 7,13 lần.
Để chuẩn bị cho CPH, Ban chỉ đạo Đề án 80, Bộ Tổng tham mưu đã chỉ đạo rà soát việc quản lý và sử dụng đất quốc phòng tại 35 DN (có 6 DN thuộc Đề án 25 và 29 DN thuộc Đề án 80). Hiện các DN đang xây dựng phương án sử dụng đất báo cáo BQP.
Công tác CPH, thoái vốn trong BQP đã tuân thủ đúng theo quy định của Nhà nước, quá trình thực hiện bảo đảm công khai, minh bạch, đấu giá công khai cổ phần lần đầu ra công chúng đạt kết quả tốt. Các DN đã giải quyết tốt chính sách với người lao động tại các DN khi CPH. Công tác CPH đã nâng cao hiệu quả quản lý, quản trị tại DN, bảo đảm công khai, minh bạch, tự chủ, tự chịu trách nhiệm. Phần lớn DNQĐ sau CPH có kết quả sản xuất kinh doanh đạt hiệu quả cao hơn, bảo toàn và phát triển phần vốn nhà nước.
Tuy nhiên, cơ chế, chính sách với CPH, thoái vốn các DNQĐ có nhiều vướng mắc, nhất là về cơ chế quản lý đất quốc phòng. Công tác CPH năm 2017 trở về trước, đất quốc phòng làm kinh tế thực hiện theo cơ chế quản lý được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Văn bản 1231/CP-ĐMDN ngày 12/9/2003; Văn bản 1869/TTg-KTN ngày 04/11/2008 cho phép các DNQĐ được tiếp tục sử dụng đất quốc phòng sau CPH và giao BQP ký hợp đồng cho thuê đất theo hình thức trả tiền hằng năm.
Theo quy định mới, đối với CPH, theo Nghị định 167/2017/NĐ-CP, Nghị định 216/2017/NĐ-CP, khi thực hiện CPH DN, BQP phải phối hợp với địa phương triển khai thực hiện một số nội dung về sắp xếp, xử lý nhà, đất, phê duyệt phương án sử dụng đất trước khi ban hành quyết định CPH. Sau khi CPH, thoái vốn, sẽ phải bàn giao các vị trí đất không còn sử dụng cho quốc phòng về địa phương quản lý, DN nộp tiền thuê đất về ngân sách địa phương.
Trước đây khi thực hiện thoái vốn nhà nước tại DN không phải xác định giá trị quyền sử dụng đất vào giá trị DN, nhưng theo Nghị định 32/2018/NĐ-CP, khi thoái vốn nhà nước tại CTCP thì công ty phải xác định giá trị được tạo bởi quyền sử dụng đất thuê vào giá trị thực tế vốn nhà nước tại CTCP. Tuy nhiên, hiện nay chưa có quy định xác định giá trị quyền sử dụng đất quốc phòng cho DN đã CPH thuê.
Một thách thức nữa là để thực hiện việc CPH, thoái vốn theo ba đề án nêu trên, sẽ phải giải quyết chế độ chính sách cho hàng nghìn quân nhân, công nhân viên quốc phòng, với kinh phí dự kiến lên tới hàng nghìn tỷ đồng, do đó phải có cơ chế để bảo đảm kinh phí. Mặc dù vậy, những năm qua, hầu hết các DNQĐ đều tạo được những dấu ấn. Việc CPH vẫn được triển khai quyết liệt.
 |
| Một phần dàn máy bay của TCT Trực thăng Việt Nam. |
30 DNQĐ đạt mức doanh thu hơn 1.000 tỷ
Theo thống kê, năm 2018 có 30 DNQĐ đạt mức doanh thu hơn 1.000 tỷ đồng, trong đó có 11 DN thuộc nhóm sản xuất, 10 DN thuộc nhóm xây lắp, khai khoáng, 9 DN thuộc nhóm thương mại, dịch vụ. Có 5 DN đạt mức doanh thu cao nhất là Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông QĐ (Viettel), Tổng công ty (TCT) Đông Bắc, TCT Tân Cảng Sài Gòn, TCT Xăng dầu QĐ và TCT 319.
Năm 2019, tiếp tục thực hiện chủ trương CPH, sắp xếp lại các DN nhà nước, toàn quân còn 80 DN 100% vốn nhà nước, trong đó 76 DNQĐ sản xuất, kinh doanh có lãi. Như vậy, ngoại trừ một vài DN thuộc diện phải sắp xếp lại, các DNQĐ về cơ bản vẫn hoạt động ổn định, sản xuất, kinh doanh có lãi, đóng góp lớn cho ngân sách nhà nước, bảo đảm việc làm và thu nhập khá cho người lao động.
Đại tá Đào Minh Đạo, Chi cục trưởng Chi cục Quản lý DN, Cục Tài chính (Bộ Quốc phòng) cho biết, kết quả sản xuất, kinh doanh và tình hình tài chính của các DN 100% vốn nhà nước trong QĐ cho thấy, thời gian tới sẽ có một số DN có sức bật khá như Viettel, TCT Tân Cảng Sài Gòn, TCT Trực thăng Việt Nam.
Bên cạnh đó, một số DN mặc dù có những vướng mắc, tồn tại từ giai đoạn trước để lại, nhưng khi được cấu trúc lại tài chính, cơ cấu, sắp xếp lại mô hình quản trị đã hứa hẹn có chuyển biến tích cực.
“Trong những năm gần đây, các DN quốc phòng có tốc độ tăng trưởng bình quân cao hơn tốc độ tăng trưởng bình quân chung của DNNN. Từ năm 2018 đến nay, hầu hết các DN không phát sinh những khoản tồn đọng về tài chính, đã tập trung xử lý những khoản tồn đọng tài chính từ những năm trước để lại”, Đại tá Đào Minh Đạo nói.
TCT Tân Cảng Sài Gòn là một trong những DN dẫn đầu cả nước trong kinh doanh khai thác cảng và các ngành kinh tế biển, làm nên thương hiệu, khẳng định vị thế quan trọng trên trường quốc tế. Đó là một điểm sáng về kết hợp kinh tế với quốc phòng ở nước ta hiện nay.
Đại tá Phạm Văn Phèn, Phó Tổng giám đốc TCT Tân Cảng Sài Gòn, cho biết: “Trong chặng đường xây dựng, phát triển và trưởng thành của DN, chúng tôi luôn duy trì những giá trị cốt lõi. Đó là những định hướng mang tính chiến lược trên nền tảng ngành nghề kinh doanh chủ đạo (khai thác cảng, dịch vụ logistics, dịch vụ vận tải và các ngành kinh tế biển, đảo) gắn với xây dựng thương hiệu, tạo ra sự khác biệt để nâng cao sức cạnh tranh thị trường, đem lại hiệu quả cao trong kinh doanh, giữ vững uy tín, niềm tin với khách hàng…; luôn khẳng định và làm sâu sắc văn hóa DN của TCT, đó chính là sự kết hợp phẩm chất cao quý Bộ đội Cụ Hồ - Người chiến sĩ hải quân và văn hóa gia đình Tân Cảng”.
BQP, các cơ quan, DN quốc phòng hiện đang triển khai rất quyết liệt việc cấu trúc lại tình hình hoạt động của DN, nhất là cấu trúc lại tình hình tài chính, tập trung xử lý các khoản tồn đọng về tài chính, từng bước lành mạnh hơn, minh bạch hơn, tạo tiền đề thúc đẩy phát triển hoạt động sản xuất, kinh doanh.
Nâng cao năng lực cạnh tranh, bắt nhịp xu thế mới
Nói về đổi mới DNQĐ trong giai đoạn hiện nay, ông Nguyễn Thành Nhân, Phó Giám đốc CTCP Kho vận Tân Cảng hóm hỉnh: “Con cá bơi nhanh sẽ thắng con bơi chậm, chứ không còn là cá lớn nuốt cá bé như trước đây”. Cách mạng công nghiệp 4.0 là cơ hội và thách thức cho các DN QĐ. Từ đó, đòi hỏi các DNQĐ chú trọng đào tạo nhân sự, trang bị và ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý, hoạt động và xây dựng DN.
Trong đó, chú trọng triển khai các hoạt động kinh doanh, bắt nhịp xu thế mới như: Năng lượng tái tạo, ứng dụng các giải pháp thông minh, robot, trí tuệ nhân tạo... vào các sản phẩm, dịch vụ nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh. Đặc biệt, DNQĐ cần góp phần lan tỏa niềm tự hào, tin tưởng, phấn khởi, ra sức phấn đấu hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao.
