Sức ép càng lớn, Iran càng muốn khẳng định “quyền”

Vòng đàm phán mới về vấn đề hạt nhân của Iran giữa Iran và nhóm P5+1 (gồm 5 ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc là Anh, Pháp, Mỹ, Nga, Trung Quốc cùng với Đức) tại Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) cuối tuần trước kết thúc thất bại, không đạt được thỏa thuận nào.

Hai vòng đàm phán về vấn đề hạt nhân ở Iran đã thất bại.

Sự thất bại của vòng đàm phán nói trên được cho là do những tranh cãi về nội dung các cuộc đàm phán trong tương lai, bà Catherine Ashton, Ngoại trưởng Liên minh châu Âu (EU) và cũng là Trưởng đoàn đàm phán P5+1 cho biết.

Bà Ashton cũng cho hay hai bên cũng không đạt được thỏa thuận nào về thời gian tiến hành các cuộc đàm phán mới liên quan tới chương trình hạt nhân của Iran . Dù vậy, bà Ashton tuyên bố tại một cuộc họp báo rằng, cánh cửa vẫn mở ra với Iran .

Theo bà Catherine Ashton, nhiều thỏa thuận đã được đề xuất, từ thỏa thuận trao đổi uranium đến hội nghị riêng rẽ với nhóm Vienna . Các thỏa thuận này đều thừa nhận quyền của Iran đối với vấn đề năng lượng hạt nhân dân sự.

Tuy nhiên, bà Catherine cũng khẳng định cộng đồng quốc tế đòi hỏi sự minh bạch hơn về hồ sơ này và Cơ quan Năng lượng Nguyên tử quốc tế chưa xác nhận chương trình hạt nhân của Iran chỉ có mục đích dân sự.

Về phần mình, Iran kiên quyết đòi Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt đối với mình và coi đây là “điều kiện tiên quyết”, đồng thời đòi hỏi các cường quốc thừa nhận Iran có quyền phát triển năng lượng hạt nhân. Tuy nhiên, những yêu cầu từ phía Iran được P5+1 cho là không thể chấp nhận được.

Đàm phán kết thúc, ông Abolfazl Zohrevand - Phó Trưởng đoàn đàm phán hạt nhân Iran - cũng xác nhận các cuộc đàm phán giữa Iran và nhóm P5+1 sẽ tiếp tục được tiến hành trong tương lai, tuy nhiên các bên vẫn chưa quyết định được thời gian và địa điểm. Ông Zohrevand cũng nói không cần thiết phải tiến hành cuộc đàm phán song phương giữa Iran và Mỹ, như yêu của bà Ashton.

Chương trình hạt nhân của Iran đã bị 6 nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc lên án, trong đó 4 nghị quyết quy định các lệnh trừng phạt kinh tế và chính trị. Nhiều nước, trong đó có Mỹ, cũng đã thông qua các lệnh trừng phạt của riêng mình đối với Iran .

Cuộc đàm phán giữa Iran và P5+1 đầu tiên diễn ra tại Geneve, Thụy Sĩ tháng 10/2009 đã không đạt được thỏa thuận. Vòng đàm phán thứ hai này diễn ra hôm 21/1 tại Istanbul , Thổ Nhĩ Kỳ cũng rơi vào thất bại. Các nhà quan sát đã đoán trước được điều này do những quan điểm khác biệt của các bên trước khi vòng đàm phán bắt đầu tại Istanbul .

Có thể nói, không một tiến bộ nào đạt được sau các cuộc đàm phán về chương trình hạt nhân Iran . Thực tế, không thể bắt Iran từ bỏ “quyền đối với hạt nhân” và chấp nhận ngừng làm giàu uranium trên lãnh thổ nước này.

Mới đây, Tổng thống Iran Mahmoud Ahmadinejad tiếp tục tái khẳng định rằng, Iran sẽ không nhượng bộ một chút nào liên quan tới các mục tiêu hạt nhân của nước này, bất chấp sức ép từ phương Tây. Cũng cách đây không lâu, Iran cũng đã mời nhiều đại sứ nước ngoài thăm quan các cơ sở hạt nhân của nước này với mong muốn chứng minh mục đích dân sự trong chương trình hạt nhân của mình.

Trưởng đoàn đàm phán Iran Said Jalili tái khẳng định quyền của nước này tiếp tục làm giàu uranium mà theo phía phương Tây có thể cho phép Iran tiến tới sản xuất bom nguyên tử. Ông Jalili tuyên bố rằng quyền đó phù hợp với Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân và “phải được thừa nhận”, đồng thời khẳng định Iran “sẵn sàng với các cuộc đàm phán, thậm chí ngay ngày mai”.

Theo ông Seyed Mohammad Maradi – một nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Bắc Mỹ và châu Âu thuộc Đại học Tehran, Iran muốn “quyền đối với hạt nhân” của mình phải được tôn trọng, khi sức ép bên ngoài càng lớn thì Iran càng quyết tâm thúc đẩy chương trình hạt nhân của nước này.

Phúc Lợi (theo AFP, THX)