Sửa Luật Thủ đô: Phát triển đô mô hình TOD, tạo đột phá cho hệ thống giao thông công cộng

Hướng tới phát triển đô thị hiện đại và bền vững

Góp ý về dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi), Đại biểu Đào Chí Nghĩa (Đoàn TP Cần Thơ) bày tỏ nhất trí với quy định trong Điều 17 về quy hoạch xây dựng và phát triển Thủ đô, Điều 18 về biện pháp bảo đảm quy hoạch.

“Những quy định này đã kế thừa một số nội dung của Luật Thủ đô năm 2012 và đã có sửa đổi, bổ sung, khắc phục một số vấn đề bất cập”, Đại biểu nói.

Trong đó, theo Đại biểu, quy định về việc tổ chức thực hiện quy hoạch phân khu sông Hồng, sông Đuống được phân cấp cho Hà Nội chủ động thực hiện khi Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch Thủ đô, quy hoạch chung của Thủ đô sẽ giúp rút ngắn thời gian quy trình thực hiện.

“Quy định như trong Dự thảo Luật đã bảo đảm được tính chặt chẽ, tạo điều kiện về mặt thời gian và quy trình để Hà Nội giải quyết được nhu cầu của người dân về không gian văn hóa cộng đồng, về không gian cảnh quan xanh - sạch - đẹp với sông Hồng là trục cảnh quan trung tâm và phát triển hài hòa ở đô thị hai bên sông, phù hợp với định hướng Nghị quyết số 15-NQ/TW ngày 5/5/2022 của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”, Đại biểu nêu quan điểm.

Về quản lý, sử dụng không gian ngầm, Đại biểu chỉ ra rằng, hiện nay, không gian ngầm của đô thị cần phải được quản lý và sử dụng có hiệu quả.

“Đây chính là một nguồn tài nguyên để phát triển Hà Nội. Hà Nội là địa phương đầu tiên trong cả nước hoàn thành đồ án quy hoạch chung về không gian xây dựng ngầm đô thị trung tâm nên sẽ có nhiều điều kiện thuận lợi, năng lực để triển khai các quy định mới”, Đại biểu phân tích.

Để TP Hà Nội có thể thực hiện nhanh nội dung này, Đại biểu đề nghị các nghị định hướng dẫn của Chính phủ đối với Luật Đất đai 2024 trong giai đoạn hiện nay cần tích hợp các quy định về giá đất, trường hợp miễn giảm tiền sử dụng không gian ngầm đối với các công trình ngầm không nhằm mục đích kinh doanh thuộc danh mục khuyến khích đầu tư xây dựng.

Chung mối quan tâm, Đại biểu Nguyễn Hải Anh (Đoàn Đồng Tháp) cũng chỉ ra rằng, năm 2022, UBNDTP Hà Nội đã ban hành Quyết định số 913, phê duyệt quy hoạch chung không gian xây dựng ngầm đô thị trung tâm TP Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn năm 2050, trở thành đô thị đầu tiên trong cả nước phê duyệt quy hoạch không gian ngầm.

Việc này mở ra một giai đoạn phát triển Thủ đô không chỉ theo chiều cao, chiều ngang mà còn theo chiều sâu, tạo một hệ thống không gian đô thị đồng bộ, góp phần khai thác hiệu quả nguồn lực tài nguyên đất đai, năng lực cơ sở hạ tầng, giữ gìn cảnh quan lịch sử, văn hóa, tăng diện tích xanh, cải thiện hệ sinh thái đô thị, giảm thiểu tình trạng ùn tắc giao thông, hướng tới phát triển đô thị hiện đại và bền vững.

Vì vậy, Đại biểu đề nghị quy định rõ hơn trong luật các chính sách ưu tiên phát triển các công trình ngầm của TP, bao gồm cả nhà ga, tàu điện ngầm trung tâm kết hợp với các tổ hợp trung tâm thương mại, dịch vụ ngầm theo mô hình phát triển đô thị theo định hướng giao thông (TOD).

“Đề nghị bổ sung việc xây dựng các công trình ngầm vào danh mục các dự án được thực hiện theo phương thức đối tác công - tư quy định tại Điều 40. Đồng thời, đề nghị UBND TP Hà Nội sớm xây dựng và phê duyệt quy hoạch chi tiết không gian xây dựng ngầm cho các khu vực đô thị để có căn cứ triển khai thực hiện”, Đại biểu nêu ý kiến.

Tạo đột phá cho phát triển đường sắt đô thị

Nhất trí cao với quy định về phát triển đô thị theo mô hình TOD tại Điều 31 dự thảo Luật, Đại biểu Đào Chí Nghĩa nhìn nhận, đây là vấn đề mới và sẽ tạo ra đột phá để phát huy nguồn lực xã hội cho phát triển hệ thống giao thông công cộng, đặc biệt là đường sắt đô thị.

“Để có được nguồn vốn đầu tư cho đường sắt đô thị và hệ thống giao thông công cộng, hạ tầng kỹ thuật sẽ kết nối với hệ thống giao thông vận tải hành khách công cộng, cần thu thêm một số khoản như tiền thu đối với diện tích sàn xây dựng tăng thêm đối với các dự án xây dựng công trình dân dụng do việc tăng hệ số sử dụng đất và các chỉ tiêu quy hoạch khác của khu vực TOD, tăng tiền thu về việc khai thác giá trị tăng thêm từ đất trong khu vực TOD và phí cải thiện hạ tầng. Những nội dung này đã được các quốc gia khác trên thế giới áp dụng”, Đại biểu cho hay.

Ảnh minh họa: Tuyến đường sắt Cát Linh - Hà Đông. (Ảnh: HNM)

Phân tích, Đại biểu chỉ ra rằng, hiện nay, tại Điều 3 và Điều 79 Luật Đất đai năm 2024 đã quy định về vùng phụ cận và dự án vùng phụ cận. Đây cũng chính là khu vực TOD được quy định trong dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi).

Do Luật Đất đai năm 2024 không quy định rõ cơ chế tài chính, lợi ích của Nhà nước khi xác lập và thu hồi đất trong vùng phụ cận, nên dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) sẽ quy định rõ hơn lợi ích của Nhà nước khi đầu tư các dự án giao thông, đem lại lợi ích kinh tế cho doanh nghiệp và người dân trong vùng phụ cận và những nội dung này cũng không mâu thuẫn với các quy định của các pháp luật hiện hành.

Tuy nhiên, Đại biểu Đào Chí Nghĩa đề nghị cần quy định rõ hơn trong dự thảo Luật đối với khoản thu nói trên để tránh chồng thuế, phí đối với các khoản phải thu mà người dân, doanh nghiệp trong khu vực TOD có nghĩa vụ phải đóng, áp dụng cho người dân, doanh nghiệp theo các quy định pháp luật khác. Cùng đó, cần quy định rõ các khoản thu bổ sung không trùng lặp và thu 2 lần.

Còn Đại biểu Nguyễn Hải Anh đề nghị đặc biệt cân nhắc nội dung quy định tại điểm a khoản 2 Điều 37 của dự thảo Luật, theo đó quy định "HĐND TP quyết định chủ trương đầu tư đối với các dự án đầu tư công, dự án PPP đối với dự án đường sắt đô thị, dự án đường sắt đô thị theo mô hình TOD, bao gồm cả trường hợp sử dụng đất có yêu cầu chuyển mục đích sử dụng đất rừng sản xuất từ 1.000ha trở lên, đất trồng lúa từ 500ha trở lên, di dân tái định cư từ 50.000 người trở lên.

Nêu lý do, Đại biểu cho hay, tỷ lệ che phủ rừng của Hà Nội mới chỉ đạt 5,59%, thuộc nhóm những tỉnh, thành có tỷ lệ che phủ rừng thấp trong cả nước. Do đó, TP phải đặt trọng tâm vào việc giữ gìn và phát triển hơn nữa diện tích đất trồng rừng.

“Đề nghị hạn chế tối đa các dự án có yêu cầu chuyển mục đích sử dụng đất rừng sản xuất, đồng thời có giải pháp tăng thêm diện tích trồng cây xanh trong khu vực đô thị trung tâm TP. Trong trường hợp đặc biệt, cần thiết phải chuyển đổi mục đích sử dụng rừng sản xuất, đề nghị cần quy định chặt chẽ hơn, bổ sung cơ chế lấy ý kiến nhân dân và đề nghị quy định lại theo hướng quy định diện tích cận trên trên, diện tích tối đa và cần tính toán kỹ diện tích tối đa để bảo đảm sự phát triển bền vững”, Đại biểu nói.