Việt Nam với tư cách là thành viên của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) cam kết thực hiện nhiều điều ước quốc tế, do đó khung pháp luật về kinh tế, trong đó có khung pháp luật về hợp tác xã (HTX) cần được sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với thông lệ quốc tế. Xuất phát từ yêu cầu đó, Vụ Hợp tác xã (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) tổ chức hội thảo “Góp ý kiến hoàn thiện dự thảo Luật Hợp tác xã (sửa đổi)” diễn ra ngày 21-12 tại Yên Bái.
Theo bà Phạm Thị Thanh Hà, Phó Vụ trưởng Vụ HTX, Luật HTX 2003 đóng góp rất lớn trong việc phát triển kinh tế HTX. Tuy nhiên, điều tra, khảo sát thực tế cho thấy khu vực HTX phát triển chưa thực sự vững chắc, còn nhiều khó khăn, yếu kém. Đặc biệt, Luật HTX 2003 chưa làm rõ các quy định về chính sách ưu đãi, hỗ trợ; xử lý vi phạm pháp luật của HTX còn thiếu hoặc chưa cụ thể. Bên cạnh đó, hệ thống bộ máy quản lý nhà nước về HTX chưa được xác định rõ.
 |
| HTX Bạch Đằng đầu tư nhiều trang thiết bị phục vụ cho khai thác, vận chuyển vật liệu xây dựng. Ảnh: Duy Lê |
Ngoài ra, một vấn đề thực tế cho thấy “Tổ chức HTX chiếm 68% số HTX đang hoạt động có xu hướng phát triển mới với đặc trưng cung cấp sản phẩm, dịch vụ cho xã viên đã vượt ra ngoài sự điều chỉnh của khung pháp luật hiện hành, do đó việc sửa đổi Luật HTX 2003 là việc cần làm ngay và phù họp với thực tiễn.
Những sửa đổi, bổ sung trong dự thảo luật sửa đổi được đánh giá là hợp lý, bao quát được các vấn đề thực tiễn đòi hỏi hiện nay của mô hình hoạt động HTX. Tuy nhiên, một số nội dung được các đại biểu tập trung làm rõ như bản chất tổ chức HTX. Nhóm ý kiến thứ nhất cho rằng HTX là một tổ chức kinh tế do thành viên lập ra nhằm mục đích hỗ trợ cho hoạt động sản xuất, kinh doanh và đời sống của mình. Bởi thế, HTX trước hết phải bảo đảm cung cấp sản phẩm, dịch vụ cho các thành viên. Nhóm ý kiến thứ hai cho rằng, đã cùng nhau góp vốn, góp sức, sản xuất kinh doanh thì HTX về bản chất không khác gì doanh nghiệp hoặc HTX là hình thức thấp của doanh nghiệp, đề nghị giữ nguyên khái niệm về HTX như quy định hiện hành. Các đại biểu theo quan điểm này lý giải thực chất HTX hoạt động như một doanh nghiệp đặc thù, cần được bảo đảm hoạt động bình đẳng với mọi loại hình doanh nghiệp khác. Nhóm soạn thảo luật sửa đổi có đồng quan điểm với nhóm ý kiến thứ nhất, vì phù hợp với chủ trương của Nhà nước, quan điểm quốc tế về HTX và thực tiễn mới phát triển HTX ở nước ta. Bản chất HTX khác hẳn so với bản chất tổ chức doanh nghiệp là phục vụ thành viên, mang lại lợi ích cho thành viên thông qua cung ứng sản phẩm, dịch vụ theo nhu cầu thành viên.
Mặt khác, theo ý kiến của các đại biểu, việc làm rõ bản chất của tổ chức HTX sẽ làm thay đổi cơ bản các quy định pháp luật về quyền và nghĩa vụ của thành viên và của HTX cũng như các vấn đề liên quan. Theo đó, thành viên vừa là người chủ vừa là người sử dụng sản phẩm, dịch vụ của HTX. Các đại biểu cũng chỉ ra rằng chỉ khi làm rõ vấn đề này mới có cơ sở cho việc xây dựng Luật HTX và chính sách ưu đãi, hỗ trợ phù hợp với bản chất của tổ chức HTX.
Đại diện Liên minh HTX Việt Nam, ông Đinh Xuân Niêm cho biết: Luật HTX 2003 quy định HTX hoạt động như một loại hình DN về mặt pháp luật là chưa chặt chẽ, không làm rõ sự khác biệt về bản chất giữa HTX và DN, dễ gây hiểu nhầm coi HTX như DN. Để bảo đảm HTX hoạt động bình đẳng với mọi loại hình DN khác, các đại biểu đồng ý với nội dung dự thảo luật sửa đổi quy định “HTX là tổ chức kinh tế tập thể, bình đẳng với mọi loại hình tổ chức kinh tế khác”.
Về vấn đề phân phối lợi nhuận trong tổ chức HTX, ông Lại Vi Nghị, chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Hà Nam đề nghị cần quy định tỷ lệ cho việc phân phối lợi nhuận theo mức độ sử dụng dịch vụ và góp vốn. ý kiến khác cho rằng, với từng loại hình HTX khác nhau thì mức độ sử dụng dịch vụ của HTX cũng khác nhau, chẳng hạn HTX vận tải, xây dựng... bởi thế nếu quy định “cứng” áp dụng cho tất cả các loại hình HTX là không phù hợp. Do đó để giải quyết việc phân phối lợi nhuận phù hợp với bản chất của HTX, các đại biểu đồng ý quan điểm như trong dự thảo sửa đổi là giao quyền làm chủ cho các thành viên quyết định mức cụ thể tuy theo điều kiện của HTX.
Về chính sách ưu đãi, hỗ trợ phát triển HTX, cũng có nhiều ý kiến cho rằng do nguồn lực của Nhà nước là có hạn, do đó Nhà nước cần giới hạn chính sách hỗ trợ, ưu đãi cũng như giới hạn phạm vi ngành, lĩnh vực ưu đãi cho khu vực này. Cụ thể chỉ nên tập trung hỗ trợ, ưu đãi đối với những HTX ở vùng sâu, vùng xa.
Một nội dung cũng được các đại biểu đánh giá cao là việc mở rộng đối tượng thành viên (theo nguyên tắc HTX kết nạp rộng rãi), trong đó đặc biệt là việc cho phép thêm đối tượng là cá nhân, hộ gia đình, pháp nhân nước ngoài tham gia tổ chức HTX. Quy định này sẽ tạo điều kiện cho HTX thu hút các nguồn vốn khác nhau, đồng thời phù hợp với tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế của nước ta.
Bên cạnh đó những nội dung về tài sản HTX, tranh luận về việc HTX có được thành lập công ty, góp vốn, mua cổ phần cũng được nhiều đại biểu quan tâm đưa ra ý kiến.
Quang Toàn
