Xác lập giáo dục nghề nghiệp là một cấp học
Tại Hội thảo Góp ý Luật Giáo dục sửa đổi mới đây, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Văn Phúc cho biết, Luật Giáo dục số 43/2019/QH14 được Quốc hội khóa XIV thông qua ngày 14/6/2019, chính thức có hiệu lực từ ngày 01/7/2020. Trong quá trình triển khai thực hiện, Luật Giáo dục đã góp phần tạo hành lang pháp lý quan trọng cho sự phát triển của hệ thống giáo dục quốc dân.
Tuy nhiên, qua 5 năm triển khai, thực tiễn cho thấy một số bất cập, hạn chế cần được tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung, điều chỉnh để phù hợp với tình hình thực tế. “Đây là việc làm hết sức quan trọng bởi Luật Giáo dục được xem là luật gốc khi xây dựng các luật có liên quan đến lĩnh vực giáo dục”, Thứ trưởng nhấn mạnh.
Theo Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc, việc bổ sung, điều chỉnh một số điều của Luật Giáo dục cần bám sát, phù hợp với chủ trương đổi mới giáo dục, đào tạo của Đảng, Nhà nước; giải quyết các vấn đề vướng mắc trong thực tiễn triển khai; phù hợp với kinh nghiệm quốc tế và bảo đảm căn cứ khoa học.
Vụ trưởng Vụ Pháp chế Mai Thị Anh cho biết, điểm mới trong dự thảo Luật là xác lập giáo dục nghề nghiệp là một cấp học, gồm hai bậc: trung học nghề và cao đẳng. Cách thiết kế này bảo đảm cấu trúc hệ thống giáo dục quốc dân theo hướng phân rõ cấp học, phân loại rõ trình độ đào tạo và tăng cường tính mở, liên thông, phù hợp với Khung trình độ quốc gia và thông lệ quốc tế.
Dự thảo Luật quy định bỏ bằng tốt nghiệp THCS và giao thẩm quyền cho hiệu trưởng trường THCS/người đứng đầu cơ sở giáo dục thực hiện chương trình giáo dục THCS xác nhận hoàn thành chương trình THCS thay cho việc Trưởng phòng GD&ĐT cấp huyện cấp bằng tốt nghiệp THCS; giao thẩm quyền cho hiệu trưởng trường THPT/người đứng đầu cơ sở giáo dục thực hiện chương trình giáo dục THPT cấp bằng tốt nghiệp THPT thay cho việc Giám đốc Sở GD&ĐT cấp bằng tốt nghiệp THPT.
Dự thảo Luật cũng sửa đổi theo hướng bỏ Hội đồng trường (HĐT) ở cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông công lập nhằm làm gọn bộ máy, tăng hiệu lực thực thi và tạo điều kiện để đổi mới thực chất hoạt động nhà trường dựa trên các thiết chế dân chủ sẵn có như cấp ủy, công đoàn, Ban đại diện cha mẹ học sinh, Hội đồng Sư phạm...
Bộ GD&ĐT lý giải, việc bỏ cấp bằng tốt nghiệp THCS và phân cấp thẩm quyền xác nhận hoàn thành chương trình giáo dục phổ thông là yêu cầu tất yếu nhằm thể chế hóa đầy đủ chủ trương của Đảng, Nhà nước, đáp ứng thực tiễn quản lý giáo dục và tiệm cận thông lệ quốc tế. Theo đó, việc trao quyền cho người đứng đầu cơ sở giáo dục trong xác nhận, cấp bằng là bước đi cụ thể trong phân định rõ thẩm quyền, trách nhiệm giữa Trung ương và địa phương, giữa cơ quan quản lý và cơ sở thực thi. Cùng đó, phù hợp với bản chất của phổ cập giáo dục THCS là chính sách xã hội, không phải là hệ thống đào tạo có đầu ra bằng cấp. Việc xác nhận hoàn thành chương trình học là đủ để phục vụ phân luồng, chuyển cấp, không cần thiết duy trì cơ chế cấp bằng hành chính. Điều quan trọng, việc thay thế cấp bằng bằng xác nhận hoàn thành chương trình vẫn bảo đảm đầy đủ căn cứ pháp lý cho người học chuyển cấp, học nghề hoặc học tiếp theo nguyện vọng…
Sửa đổi cần thực tế, khả thi
Nguyên Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Hữu Độ nhận định việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục là cần thiết, phù hợp với mục tiêu đổi mới giáo dục và đào tạo. Nguyên Thứ trưởng cũng đã lưu ý về các điểm mới bổ sung của dự thảo. Trong đó, với nội dung luật hóa quy định phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 03 đến 05 tuổi, nguyên Thứ trưởng đặc biệt lưu ý về lộ trình triển khai, kinh phí, các điều kiện bảo đảm để thực hiện, phù hợp với điều kiện thực tế, khả thi.
Về HĐT, trong báo cáo tổng kết việc thi hành Luật Giáo dục năm 2019, nhiều địa phương đã phản ánh thực trạng HĐT ở các trường mầm non và phổ thông công lập hoạt động hình thức. Việc duy trì HĐT trong bối cảnh đó không những không mang lại hiệu quả mà còn tăng gánh nặng hành chính.
Vì vậy, trên tinh thần tinh giản tổ chức và tăng tính tự chịu trách nhiệm của hiệu trưởng đối với trường công lập, việc bỏ quy định HĐT ở trường mầm non, phổ thông công lập trong dự thảo Luật là một bước đi cần thiết nhằm làm gọn bộ máy, tăng hiệu lực thực thi và tạo điều kiện để đổi mới thực chất hoạt động nhà trường dựa trên các thiết chế dân chủ sẵn có như cấp ủy, công đoàn, Ban đại diện cha mẹ học sinh, Hội đồng Sư phạm...
Về vấn đề này, cô giáo Nguyễn Thị Minh Thúy, Hiệu trưởng Trường THCS, THPT Nguyễn Siêu (Hà Nội) đề xuất bổ sung quy định về HĐT đối với hệ thống các cơ sở giáo dục tư thục nhằm tránh chồng chéo giữa các chức danh chủ tịch hội đồng quản trị, chủ tịch HĐT và hiệu trưởng nhà trường.
Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Nguyễn Đức Sơn cũng có những lưu ý đối với Ban soạn thảo rà soát các quy định về nhà giáo, HĐT, dịch vụ giáo dục, đánh giá chương trình để tránh chồng chéo đối với các luật đang triển khai... Đơn cử như những quy định về “dịch vụ hỗ trợ giáo dục” cần phải làm rõ, quy định cụ thể để vừa bảo đảm tính khả thi, vừa bảo đảm đồng bộ với tính tự chủ của các cơ sở giáo dục đại học được quy định trong Luật Giáo dục đại học...
