Sửa đổi Bộ luật Dân sự năm 2005: Bảo vệ tốt hơn các quyền dân sự

Toàn cảnh Phiên họp thứ 2 của Hội đồng Tư vấn thẩm định
Toàn cảnh Phiên họp thứ 2 của Hội đồng Tư vấn thẩm định
(PLO) - Chiều 2/7, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường – Chủ tịch Hội đồng Tư vấn thẩm định các dự án luật, pháp lệnh triển khai thi hành Hiến pháp đã chủ trì Phiên họp thứ 2 của Hội đồng cho ý kiến đối với Dự án Bộ luật Dân sự (BLDS) sửa đổi.
Ý tưởng hay để bảo vệ công lý
Báo cáo tại phiên họp, ông Dương Đăng Huệ - Vụ trưởng Vụ Pháp luật Dân sự - Kinh tế (Bộ Tư pháp), Tổ trưởng Tổ biên tập Dự án BLDS sửa đổi đã nêu bật sự cần thiết sửa đổi BLDS năm 2005, nhất là trong bối cảnh Hiến pháp năm 2013 ghi nhận rất nhiều quyền tài sản và nhân thân của công dân. 
Việc sửa đổi lần này nhằm xây dựng BLDS trở thành luật chung của hệ thống pháp luật điều chỉnh các quan hệ xã hội được hình thành theo nguyên tắc tự do, tự nguyện, bình đẳng và tự chịu trách nhiệm giữa các bên tham gia; bảo vệ tốt hơn các quyền của cá nhân, tổ chức trong giao lưu dân sự. Với mục đích trên, Dự thảo BLDS sửa đổi đã có nhiều quy định cụ thể hóa các nội dung của Hiến pháp năm 2013.
Trong đó, một nội dung đáng chú ý là Dự thảo quy định mọi quyền dân sự được ghi nhận trong Hiến pháp, Bộ luật này, các luật khác có liên quan đều được Nhà nước tôn trọng và được pháp luật bảo vệ. Ngoài ra, trên tinh thần của khoản 3 Điều 102 Hiến pháp năm 2013 rằng: “TAND có nhiệm vụ bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ XHCN, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân” và để bảo đảm thực hiện tốt hơn quyền con người, quyền công dân về dân sự, Dự thảo cũng bổ sung quy định: “Thẩm phán không được từ chối giải quyết vụ, việc dân sự với lý do chưa có điều luật để áp dụng”. 
Đa số ý kiến đồng ý với quy định này của Dự thảo Luật vì nó phù hợp với khoản 3 Điều 102 Hiến pháp năm 2013. Nhưng theo ông Huệ, cũng có ý kiến cho rằng, căn cứ quy định “thẩm phán, hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật” tại khoản 2 Điều 103 Hiến pháp thì cần cân nhắc lại quy định này.
Các thành viên Hội đồng rất hoan nghênh dự kiến bổ sung nguyên tắc tôn trọng và bảo vệ quyền dân sự và nhận định đây là ý tưởng hay, đúng, phù hợp Hiến pháp, mở rộng quyền dân sự cho công dân nhiều hơn nữa. Tuy nhiên, theo chuyên gia cao cấp của Văn phòng Quốc hội Trần Ngọc Đường, tư tưởng là tốt nhưng Dự thảo BLDS sửa đổi thể hiện chưa “tới” và hệ thống pháp luật của nước ta hiện còn nhiều vướng mắc, bất cập, chưa đầy đủ để bảo đảm hiệu quả nguyên tắc đó. 
Đồng tình, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Nguyễn Văn Thuận cho biết, tư tưởng “thẩm phán bảo vệ công lý” phổ biến ở nhiều nước trên thế giới song không hợp lý với điều kiện hiện nay của Việt Nam khi trách nhiệm và quyền lợi của thẩm phán thực sự chưa đi liền với nhau. Về vấn đề này, Bộ trưởng Hà Hùng Cường gợi ý: Nên chăng quy định “TAND và các cơ quan có thẩm quyền khác không được từ chối giải quyết vụ, việc dân sự…”.
“Thiếu vắng” sở hữu tư nhân
Cũng theo ông Huệ, Dự thảo sửa đổi sẽ chỉ quy định 3 hình thức sở hữu trong BLDS gồm sở hữu toàn dân, sở hữu riêng và sở hữu chung. Lý giải về “thu gọn” các hình thức sở hữu so với BLDS năm 2005, ông Huệ nhấn mạnh là để phù hợp với chế độ sở hữu, hình thức sở hữu trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN và cũng để phù hợp với nguyên tắc xác định hình thức sở hữu là cần phải căn cứ vào sự khác biệt trong cách thức thực hiện, các quyền chiếm hữu, sử dụng, định đoạt của chủ sở hữu đối với tài sản, chứ không căn cứ vào yếu tố ai là chủ thể của quyền sở hữu như quy định hiện hành. 
Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng, việc quy định hình thức “sở hữu toàn dân” như trong Dự thảo BLDS sửa đổi là không hợp lý, không đáp ứng được yêu cầu quan trọng về chủ thể của quan hệ dân sự phải được xác định cụ thể, có năng lực xác lập quyền, thực hiện nghĩa vụ và tự chịu trách nhiệm về hành vi của mình. Vì thế, ý kiến này đề nghị xác định 3 hình thức sở hữu là sở hữu nhà nước, sở hữu riêng và sở hữu chung.
Vấn đề trên nhận được sự quan tâm của nhiều thành viên Hội đồng. Đại diện Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam băn khoăn: “Hiến pháp năm 2013 quy định rõ là sở hữu toàn dân rồi, sao có thể quy định sở hữu nhà nước”? 
Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Sỹ Dũng thì kiến nghị trong hình thức sở hữu cần xác định rõ đâu là tài sản nhà nước trung ương, đâu là tài sản nhà nước địa phương và khi tham gia vào các quan hệ dân sự, Nhà nước phải chịu trách nhiệm về tài sản của mình.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Nguyễn Văn Phúc lại phân tích, khác với BLDS hiện hành và các luật khác đang quy định hình thức sở hữu nhà nước, Hiến pháp năm 2013 đã khẳng định hình thức sở hữu toàn dân. Từ đó, ông Phúc đề xuất Dự thảo BLDS sửa đổi phải làm rõ được những loại tài sản nào thuộc sở hữu toàn dân, như đất đai thì đã được nêu trong Luật Đất đai, bởi “nếu Bộ luật này không cụ thể được thì không biết luật nào sẽ quy định”. 
Phân tích vị trí, vai trò của BLDS, bà Vũ Thị Minh Hồng (Mặt trận Tổ quốc Việt Nam) nêu quan điểm, BLDS chỉ nên giải quyết hình thức sở hữu chung, sở hữu riêng. “Việc cụ thể hóa sở hữu toàn dân trong BLDS là khó lắm, sẽ là “chiếc áo” quá rộng nên đòi hỏi phải có luật riêng về sở hữu toàn dân” – bà Hồng nói. 
Tán thành với kiến nghị trên của bà Hồng, Bộ trưởng Hà Hùng Cường cũng cho rằng chỉ nên có hai hình thức sở hữu chung và sở hữu riêng. Tuy nhiên, Bộ trưởng đánh giá, Dự thảo BLDS sửa đổi chưa đề cập đến hình thức sở hữu tư nhân vốn là một điểm mới mà Hiến pháp năm 2013 đã ghi nhận.

Tin cùng chuyên mục

Thứ trưởng Mai Lương Khôi dự hội nghị triển khai công tác của Cục Thi hành án dân sự TP. Hồ Chí Minh

Thứ trưởng Mai Lương Khôi dự hội nghị triển khai công tác của Cục Thi hành án dân sự TP. Hồ Chí Minh

(PLVN) - Ngày 12/12, Cục Thi hành án Dân sự (THADS) TP HCM tổ chức hội nghị triển khai thực hiện chỉ tiêu nhiệm vụ theo dõi THADS, theo dõi thi hành àn hành chính năm 2025 và ký kết quy chế phối hợp liên ngành trong công tác THADS tại TP. HCM. Thứ trưởng Bộ Tư pháp Mai Lương Khôi dự, chỉ đạo hội nghị và chứng kiến lễ ký kết.

Đọc thêm

184 luật cần sửa đổi, bổ sung khi tinh gọn bộ máy

Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh
(PLVN) -  Chiều 11/12, tại TPHCM, phát biểu tại buổi làm việc với Ban Thường vụ Thành ủy TP. HCM, Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết: Bộ Tư pháp đang được Chính phủ giao rà soát toàn bộ hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy theo Nghị quyết 18- NQ/TW

TP.Hồ Chí Minh: Tập trung hơn nữa nguồn lực cho công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế

Lễ kí kết Chương trình phối hợp công tác về tăng cường hợp tác trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành công tác Tư pháp trên địa bàn TP.HCM giai đoạn 2025 - 2030 giữa Bộ trưởng Bộ Tư pháp và Chủ tịch UBND TP. HCM
(PLVN) - Chiều 11/12, Đoàn Công tác Ban Cán sự Đảng Bộ Tư pháp do Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh, Uỷ viên Ban chấp hành TW Đảng dẫn đầu đã có buổi làm việc với Ban Thường vụ Thành ủy TP.Hồ Chí Minh về nâng cao hiệu quả phối hợp công tác lãnh đạo, chỉ đạo đối với công tác tư pháp và thi hành án dân sự trên địa bàn Thành phố.

Hết sức cần thiết hình thành thiết chế luật sư công

Thạc sĩ Đỗ Thu Hương. (Ảnh PV)
(PLVN) -  Trong bối cảnh xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng như hiện nay, việc hình thành thiết chế luật sư công là hết sức cần thiết và nên được sớm thông qua trong lần sửa đổi, bổ sung Luật Luật sư sắp tới.

Công tác Thi hành án dân sự 2024: Giải pháp đột phá từ những địa bàn trọng điểm

Cưỡng chế THADS tại TP.Hồ Chí Minh, ảnh Cẩm Tú
(PLVN) -Số lượng biên chế giảm, trong khi lượng án tăng cả về việc, về tiền và tính chất phức tạp tăng cao ở nhiều thành phố lớn. Tuy nhiên, khắc phục khó khăn, năm 2024, các cơ quan Thi hành án dân sự (THADS) ở những địa bàn trọng điểm đã thực hiện nhiều giải pháp, góp phần quan trọng đưa công tác THADS toàn quốc vượt chỉ tiêu đề ra.

Đề xuất thời gian tham gia bồi dưỡng chuyên môn của đấu giá viên ít nhất 8 giờ/năm

Đề xuất thời gian tham gia bồi dưỡng chuyên môn của đấu giá viên ít nhất 8 giờ/năm
(PLVN) -Đây là vấn đề đáng chú ý tại Dự thảo Thông tư quy định về chương trình khung của khóa đào tạo nghề đấu giá, cơ sở đào tạo nghề đấu giá; tập sự và kiểm tra kết quả tập sự hành nghề đấu giá; chương trình, nội dung và tổ chức bồi dưỡng về chuyên môn, nghiệp vụ của đấu giá viên; hướng dẫn lựa chọn tổ chức hành nghề đấu giá tài sản; biểu mẫu trong lĩnh vực đấu giá tài sản do Bộ Tư pháp xây dựng.

Cân nhắc kéo dài thời hạn thực hiện Nghị quyết 09

Toàn cảnh cuộc họp.
(PLVN) -Ngày 10/12, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Trần Tiến Dũng đã chủ trì cuộc họp thẩm định dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về chi tổ chức và hoạt động bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) năm 2025.

Bộ Tư pháp thăm dò ý kiến đối với các sự kiện nổi bật năm 2024 của ngành

Bộ Tư pháp thăm dò ý kiến đối với các sự kiện nổi bật năm 2024 của ngành
(PLVN) - Thực hiện chỉ đạo của Lãnh đạo Bộ Tư pháp và Quy chế Bình xét, công bố các sự kiện nổi bật hàng năm của ngành Tư pháp (ban hành kèm theo Quyết định số 2972/QĐ-BTP ngày 22/12/2023 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp), để có cơ sở đánh giá, bình chọn 10 sự kiện nổi bật năm 2024 của ngành Tư pháp, Báo Pháp luật Việt Nam tổ chức thăm dò dư luận đối với các sự kiện nổi bật năm 2024 của ngành.

Cần thiết xây dựng đội ngũ luật sư công đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế

Luật sư Nguyễn Hưng Quang phát biểu tại Hội thảo "Hợp tác quốc tế trong thu hồi tài sản tham nhũng theo công ước Liên hợp quốc về chống tham nhũng và kinh nghiệm đối với Việt Nam". Ảnh: noichinh.vn
(PLVN) - Trong bối cảnh toàn cầu hoá và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, vai trò của một đội ngũ luật sư trong nước đáp ứng khả năng tham gia vào quá trình tư vấn và hỗ trợ Chính phủ trong giải quyết các vấn đề pháp lý liên quan là vô cùng quan trọng. Để hiểu rõ hơn về vấn đề này, Báo Pháp luật Việt Nam đã phỏng vấn Luật sư Nguyễn Hưng Quang, Luật sư điều hành Văn phòng Luật sư NHQuang&Cộng sự, Phó Chủ tịch Hội Luật Quốc tế Việt Nam (VSIL), Chủ tịch Trung tâm hoà giải thương mại quốc tế Việt Nam (VICMC) .

Lớp học thầy giáo Di nơi cổng trời xứ Thanh

Thầy Di tận tình sửa từng con chữ cho bà con.
(PLVN) - Khi màn đêm buông xuống, các bản làng miền biên viễn xa xôi của huyện Mường Lát chìm dần trong bóng tối, cũng là lúc tiếng đọc bài của những học sinh đặc biệt có độ tuổi trải dài từ 20-50 tuổi ở bản Khằm II, xã Trung Lý vang lên tại điểm trường Tiểu học Khằm II. Đó là lớp học thầy giáo Di, một thầy giáo mang quân hàm xanh nơi cổng trời biên giới Việt- Lào xứ Thanh…

Canada: Đội ngũ luật sư Chính phủ đóng vai trò quan trọng trong hệ thống pháp luật

Một nhóm luật sư Canada đang họp bàn công việc - Ảnh minh hoạ prepareforcanada.com
(PLVN) -Canada theo đuổi hình thái nhà nước dân chủ hiện đại và sử dụng số lượng lớn luật sư (LS) trong các cơ quan công quyền, nhưng đội ngũ LS làm việc trong nhánh hành pháp lại có vị trí và vai trò tương đối đặc biệt, bởi họ còn đại diện cho chế độ quân chủ đứng đầu là Nữ hoàng Elizabeth đệ nhị và ủy quyền cho đại diện của mình là Toàn quyền Canada.

Xây dựng đội ngũ luật sư công Việt Nam: Cần trau dồi thêm kiến thức và kỹ năng từ cọ sát thực tế

Xây dựng đội ngũ luật sư công Việt Nam: Cần trau dồi thêm kiến thức và kỹ năng từ cọ sát thực tế
(PLVN) - Trong bối cảnh Việt Nam hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng , việc xây dựng đội ngũ luật sư công hỗ trợ Chính phủ giải quyết các t ranh chấp phát sinh từ việc tham gia một số quan hệ quốc tế là rất quan trọng. Trước những yêu cầu, tiêu chuẩn khắt khe của quốc tế, việc đào tạo đội ngũ luật sư công không chỉ dừng lại ở trau dồi kiến thức chuyên sâu mà còn cần rèn luyện thêm nhiều kỹ năng nhờ tăng cường cọ sát thực tế.

Mô hình mới trong công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật

Cảnh Hội nghị.
(PLVN) - Sáng 6/12, Đoàn Luật sư TP Hà Nội tổ chức Hội thảo: “Mô hình mới trong công tác tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật và trợ giúp pháp lý”. Đồng chủ trì Hội thảo là Chủ nhiệm Đoàn luật sư TP Hà Nội, luật sư Đào Ngọc Chuyền cùng 2 Phó Chủ nhiệm Đoàn là luật sư Nguyễn Văn Hà và luật sư Nguyễn Xuân San.