Mốc thời gian không khớp
Theo các nguồn tài liệu lịch sử ghi lại, việc nữ du kích Phạm Thị Biên là người đánh cháy kho xăng Nại Hiên năm 1951 nhằm lập chiến công nhân 61 năm ngày sinh nhật Bác Hồ (19/5/1890-19/5/1951). Tuy nhiên, do điều kiện lịch sử lúc bấy giờ, mỗi tài liệu lịch sử ghi lại các mốc thời gian chưa thống nhất.
Tại Tờ Thông tin số 02 ra ngày 15/9/1951 của Ban Chính trị Thành đội Đà Nẵng An Hành ghi lại như sau: “Để phối hợp kế hoạch khuếch trương chiến quả và hoàn thành chương trình “Xuân lập công” dân quân Khu Nam đã đốt được một kho dầu của địch tại Đà Nẵng lúc 16 giờ 30 phút ngày 19/4/1951.
Một nữ du kích bí mật Khu Nam vào đặt mìn cháy chậm ở kho dầu. Đúng 17 giờ mìn nổ lửa bốc cháy. Tiếng thùng phuy nổ xé trời, những vòi khói đen nghịt mãi đến 4 giờ sáng ngày sau mới hạ. Địch thiệt hại: 1 khẩu liên thanh 12 ly 7, chết 01 Tây chủ kho, 1 Tây đen, bị thương 3 tên Ma-rốc, 2 triệu lít xăng và 160 ngàn lít dầu hỏa cháy”.(Tờ Thông tin số 02 đăng trong cuốn “Truyền thống Cảng Đà Nẵng” của Nhà xuất bản Giao thông Vận tải năm 1991, trang 128).
Tương tự, nhiều tài liệu lịch sử khác cũng điểm lại mốc sự kiện lịch sử quan trọng này. Theo đó, ngày 19/4/1951, nữ tự vệ mật Phạm Thị Biên - công nhân xăng dầu đã vượt qua mọi thử thách, dũng cảm, mưu trí lọt vào kho xăng đã đánh mìn kho xăng Nại Hiên, tiêu hủy hàng triệu lít xăng dầu ở kho xăng Nại Hiên, một tiểu đội lính Âu Phi bảo vệ kho bị tiêu diệt.
Đó là nội dung được ghi trong: “Lịch sử Công tác Đảng, Công tác Chính trị Lực lượng Vũ trang Thành phố Đà Nẵng (1945-2010)” của Đảng ủy - Bộ Chỉ huy Quân sự thành phố Đà Nẵng, Nxb Quân đội Nhân dân, Hà Nội, 2010, trang 119; “Lịch sử Đảng bộ Quảng Nam-Đà Nẵng (1930-1975)” của Tỉnh ủy Quảng Nam-Thành ủy Đà Nẵng, Nxb Chính trị Quốc gia, trang 319; “Lịch sử Bộ đội Đặc công Đà Nẵng (1952-1975)” của Bộ Chỉ huy Quân sự TP.Đà Nẵng - Bộ Tư lệnh Quân khu V, Nxb Đà Nẵng, trang 47;“Truyền thống Cách mạng của Phụ nữ Quảng Nam-Đà Nẵng” của Hội Liên hiệp Phụ nữ Quảng Nam-Đà Nẵng, Nhà xuất bản Đà Nẵng, 1990, trang 132...
 |
| Bà Phạm Thị Biên thời con gái (trước) và thời đánh cháy kho xăng Nại Hiên năm 1951 (Ảnh: Tư liệu) |
Những mốc thời gian còn chưa tỏ
Trong khi đó, cuốn “Lịch sử Đấu tranh Cách mạng và Xây dựng, Phát triển quận Hải Châu (1930-2005)” của Đảng bộ quận Hải Châu (Nxb Đà Nẵng, 2008, trang 86) lại cho rằng sự kiện này diễn ra vào ngày 10/4/1951 (chứ không phải 19/4):
“Ngày 10/4/1951, thực hiện kế hoạch đánh kho xăng Nại Hiên của Khu đội khu Nam và Công đoàn Phạm Bửu, đồng chí Phạm Thị Biên - một chiến sĩ biệt động thuộc Khu đội khu Nam, công nhân đang làm việc tại kho xăng Nại Hiên (Kho xăng dầu khu vực V) đã đặt mìn hẹn giờ, đánh cháy kho xăng, thiêu hủy 2 triệu lít xăng, 160.000 lít dầu ma -zút. Với chiến công đó, đồng chí Phạm Thị Biên được cử đi dự Đại hội Liên hoan Chiến sĩ thi đua và được tặng danh hiệu “Chiến sĩ thi đua”của Liên khu V năm 1951”.
Một mốc thời gian khác, sách “Lịch sử Đảng bộ thành phố Đà Nẵng 1925-1954” (tập 1) của ( Nxb Đà Nẵng, 1996, trang 63); sách “Phụ nữ Trung bộ trong Sự nghiệp Kháng chiến cứu nước (1930-1975)” của Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam (Nxb Đà Nẵng, 1999, trang 18) và sách “Lịch sử Đấu tranh Cách mạng phường Bình Thuận (1930-1945)” của Đảng bộ phường Bình Thuận (Nxb Đà Nẵng, 2006, trang 109) cũng lại điểm mốc sự kiện nữ du kích Phạm Thị Biên đánh cháy kho xăng Nại Hiên nhưng lại diễn ra vào ngày 19/6/1951 .
Cụ thể, các tài liệu trên ghi: “ngày 19/6/1951, chị Phạm Thị Biên, nữ công nhân kho xăng Nại Hiên (Đà Nẵng) dùng mìn đốt cháy 2 triệu rưỡi lít xăng, 160.000 lít dầu ma-zút, diệt tiểu đội lính Âu Phi. Sau chiến công này, chị được đại hội chiến sĩ thi đua Liên khu V cử đi dự Đại hội Chiến sĩ thi đua toàn quốc 1952”.
Cuốn “Lịch sử Tự vệ Biệt động Đà Nẵng” của Bộ Chỉ huy Quân sự TP Đà Nẵng, Nxb Đà Nẵng, 2005, trang 203 ghi: “Tháng 6/1951 kế hoạch đánh kho xăng Nại Hiên của công đoàn Phạm Bửu và Khu đội Khu Nam được thực hiện. Chị Phạm Thị Biên được giao nhiệm vụ đem mìn tự động lọt qua trạm kiểm soát của địch lẻn đặt vào kho xăng. 16 giờ 30 ngày 19/6/1951, tiếng mìn nổ vang dội cả thành phố, kho xăng bốc cháy suốt hai ngày đêm, thiêu hủy 2 triệu lít xăng, 160 ngàn lít dầu ma-dút (Trước đó 1 năm, chị Biên đã một lần đặt mìn nhưng không nổ).
Đây là lần thứ 2 người nữ chiến sĩ biệt động, người công nhân khuân vác 19 tuổi đời (so với bức ảnh đi kèm thì nữ du kích Phạm Thị Biên phải trạc 40 tuổi, chứ không phải 19 như sách này viết-PV), một tuổi Đảng, lập chiến công vang dội, được cử vào đoàn đại biểu chiến sĩ thi đua của Liên khu V, dự Đại hội Thi đua toàn quân tại Việt Bắc”.
Các sách sử Đảng bộ địa phương như “Lịch sử Đấu tranh Cách mạng phường Bình Hiên (1930-1975)” của Đảng bộ phường Bình Hiên (Nxb Đà Nẵng, 2003) và “Lịch sử Đấu tranh Cách mạng phường Phước Ninh (1930-1975)” của Đảng bộ phường Phước Ninh (Nxb Đà Nẵng) cũng có nhiều nội dung và hình ảnh về sự kiện đồng chí Phạm Thị Biên đánh cháy kho xăng Nại Hiên vang dội một thời.
Trong khi đó, các tư liệu điền dã các nhân chứng sống lịch sử cung cấp đều khẳng định trận đánh đốt kho xăng Nại Hiên năm 1951 diễn ra vào đúng ngày sinh nhật thứ 61 của Bác Hồ- ngày 19/5.
Đặc biệt, nhân chứng quan trọng là bà Nguyễn Thị Tám (còn gọi Tám Hoài, SN 1937, cán bộ hưu trí - tù yêu nước, Phó Ban liên lạc Ngành binh dịch vận TP.Đà Nẵng) là người làm giao liên, được phân công giao nhiệm vụ, cung cấp vũ khí, hướng dẫn cách sử dụng để đánh cháy kho xăng Nại Hiên cũng khẳng định nội dung trong “Giấy xác nhận thành tích” ngày 5/4/2014, có xác nhận của UBND phường Vĩnh Trung (quận Thanh Khê, TP.Đà Nẵng): “Ngày 19/5/1951, chị Biên đánh cây xăng Nại Hiên bằng 3kg plactic và 2 kíp nổ chậm”.
Các tài liệu lịch sử đều thống nhất khẳng định ý nghĩa và tầm quan trọng của chiến tích này của nữ du kích Phạm Thị Biên, góp phần không nhỏ trong cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp của quân và dân Đà Nẵng nói riêng và cả nước nói chung. Tuy nhiên, mốc thời gian lại không có sự ăn khớp. Đó là điều thứ nhất cần xem xét, khẳng định lại.
(Kỳ sau: Đi tìm chân dung vị nữ anh hùng đốt cháy kho xăng năm xưa)
